مهدی تاج در فاصله کمتر از پنج ماه به پایان دوران ریاست بر فدراسیون فوتبال ناگهان از سمتش کناره‌گیری کرد. استعفای یکی از خبرسازترین روسای تاریخ فوتبال ایران در روزهایی سرنوشت‌ساز رخ داد و حالا فوتبال ایران که نه مربی داشت و نه پول، تصمیم گیرنده هم ندارد و در سردرگمی مطلق فرو رفته است.
تاج که هیچگاه نه در افکار عمومی و نه رسانه‌ها مدیر محبوبی نبود و به واسطه عملکردش بین اهالی فوتبال نیز مقبولیتی به دست نیاورد، استعفایی رمزآلود از صندلی ریاست داشت، پستی که حدود ۲۰ سال قبل و با راه‌اندازی روزنامه «جهان فوتبال» برای تصاحب آن خیز برداشته بود.
رئیس مستعفی که همچون سابقه امنیتی‌اش مردی مرموز بود و عادت به شفاف‌سازی درباره هیچ یک از تصمیماتش نداشت، در حالی عطای ریاست را به لقایش بخشید که تقریبا هیچگاه مانند امروز، فوتبال ایران در برزخ فشارهای بین‌‌المللی و مشکلات داخلی قرار نداشت. میراث تاج برای فوتبال ایران معادله‌‌ای است که هر چه زمان بیشتری سپری شود، ابعادش بیشتر نمایان خواهد شد.
ظهور تاج در فوتبال ایران
سال‌های پایانی دهه ۷۰ مهدی تاج که یکی از سرداران سپاه پاسداران بود با توصیه فرمانده وقت سپاه اصفهان به عنوان عضو هیات مدیره و مدیر فروش به تشکیلات کارخانه سپاهان راه یافت. مرد خوش‌صحبت اصفهانی اما به واسطه علاقه‌ای که به فوتبال داشت خیلی زود به هیات مدیره این تیم راه پیدا کرد و وارد دنیای فوتبال شد.
از علاقه‌اش برای رسیدن به مناسب مدیریتی و تاثیرگذاری در مدیریت فوتبال همین بس که از سال ۸۰ و به مدت ۱۰ سال مدیرمسئول روزنامه «جهان فوتبال» بود.
یکی از خبرنگاران این روزنامه در خاطره‌ای از سال‌های فعالیت در جهان فوتبال گفته بود: «تاج در روزهایی ابتدایی به تحریریه می‌گفت، هیچ سانسوری نداشته باشید و انتقاد آزاد است. مدیران ورزش را عادت بدهید به پاسخگویی». در آخرین روزهای فعالیت این روزنامه، تاج به تشکیلات مدیریتی فدراسیون راه پیدا کرده بود اما نظرش درباره فعالیت رسانه تغییر کرد و حالا خطاب به خبرنگاران روزنامه می‌گفت: «نمی‌شود این‌قدر تند انتقاد کرد. باید مشکلاتی را که در راه مدیریت و منافع ملی وجود دارد درک کنید».
نظرات تاج آن‌قدر تغییر کرد که او دیگر نیازی به رسانه نداشت و به این ترتیب منتقدترین روزنامه ورزشی ایران به مدیریت فدراسیون فوتبال به فعالیتش پایان داد. در فاصله همین سال‌ها او مدیریت در سپاهان، ذوب آهن، فجر شهید سپاسی شیراز (متعلق به سپاه شیراز) را تجربه کرد و در ابتدای دهه ۹۰ به ریاست سازمان لیگ فوتبال ایران رسید.
ریاست به سبک پوتین- مدودوف
علی کفاشیان که پس از تعلیق فوتبال ایران از دو و میدانی به ریاست فوتبال رسیده بود، مهم‌ترین چهره در مسیر انتخاب تاج به عنوان رئیس جدید بود چرا که حمایت حداکثری مجمع فوتبال را همراه خود داشت. در ۱۸ اردیبهشت ۹۵ مهدی تاج توانست با کسب ۵۰ رای از ۷۳ رای مجمع بر صندلی ریاست فدراسیون فوتبال تکیه بزند.
رسانه‌های ورزشی ایران با اشاره به مدل پوتین و مدودوف، ریاست و نایب رئیسی تاج و کفاشیان را به دنیای سیاست گره زدند اما در واقعیت این مدل در انتخابات فدراسیون اجرا شده بود. تاج در ماه‌های نخست ریاستش به ترکیب مدیریتی کفاشیان دست نزد اما بلافاصله بعد از حذف او به کمک نهادهای نظارتی، قوه قضائیه و به مدد قانون بازنشستگی، تغییرات در ارکان فدراسیون آغاز و گروهی که رسانه‌های ایرانی به آن لقب (باند اصفهانی‌ها) داده بودند در ساختمان خیابان سئول مستقر شدند.
تاج اما به کفاشیان هم وفادار نماند و مدتی بعد بسیاری از پرونده‌های مالی دوره کفاشیان، ناگهان رسانه‌ای شد. از نحوه پرداخت به کارلوس کی‌روش، قرارداد بازی‌های دوستانه و کمپ‌های خارجی تا پرونده‌هایی مانند (سیلوا گیت) که حتی تا بازداشت کفاشیان و احضار ترابیان (دبیرکل دوره کفاشیان) نیز ادامه پیدا کرد.
یک جام جهانی خوب به کمک رئیس کارلوس
کارلوس کی‌روش را باید یکی از بهترین مربیان تاریح تیم ملی ایران قلمداد کرد. مربی سابق منچستریونایتد بلافاصله بعد از حضور در ایران متوجه نقطه ضعف بزرگ فوتبال ایران شد. مربی پرتغالی فهمید سوءمدیریت بزرگترین رنج فوتبال ایران است و از این رو بیشتر از اینکه مربی تیم ملی باشد، امور مدیریتی مانند تدارک تیم، کمپ‌های تمرینی و حتی لباس تیم ملی را زیر نظر گرفت، موضوعی که شاید کفاشیان با آن مشکلی نداشت اما قطعا مدل دلخواه تاج نبود.
مهدی تاج به هر ترتیب کی‌روش را به گفته خودش در مصاحبه‌ای که با شبکه اول سیمای جمهوری اسلامی داشت، تا پایان جام ملت‌های آسیا تحمل کرد و بعد حتی برای بدرقه‌اش به فرودگاه نرفت. فوتبال ایران اما با کی‌روش یک جام جهانی موفق را سپری کرد و افتخارش به نام تاج نوشته شد تا جایی که بعد از استعفایش از ریاست فدراسیون فوتبال، وزیر ورزش ایران با نادیده گرفتن خدمات روسایی مانند صفایی فراهانی و دادکان گفت: «تاج بهترین رئیس فوتبال بعد از انقلاب بود و ما در جام جهانی روسیه با کسب چهار امتیاز افتخاری بزرگ کسب کردیم». اتفاقی که فوتبالی‌ها به خوبی می‌دانند با ریاست کی‌روش به دست آمد نه مهدی تاج.
کمک اینفانتینو به حفظ ریاست تاج
نخستین چالش مهدی تاج در آبان ۹۷ شکل گرفت، جایی که او به همراه ۱۵ رئیس فدراسیون دیگر به دلیل بازنشستگی باید صندلی ریاست را ترک می‌کردند. هر ۱۵ رئیس از مجموعه ورزش رفتند اما تاج با یک تهدید پنهانی موفق به حفظ صندلی شد.
پس از تصویب این قانون، مهدی تاج مدعی شد به دلیل درصد جانبازی‌اش، در سمت ریاست فدراسیون باقی خواهد ماند. طبق قانون مدیرانی که بیش از ۵۰ درصد جانبازی داشته باشند می‌توانستند در پست‌های خود ابقا شوند اما اظهارنظر تاج بدون پاسخ نماند. غلامرضا طائبی (مدیرکل کمیسیون پزشکی بنیاد شهید) گفت: «آنچه مهدی تاج مدعی شده، قابل اتکا برای بنیاد شهید نیست. آنچه ما می‌دانیم درصد جانبازی‌اش بسیار کمتر از ۵۰ درصد است».
تاج که با مخالفت‌های بزرگی مواجه شده بود این بار و در شرایطی که پیش از این بارها در مصاحبه‌هایش از موضوع دخالت‌های خارجی انتقاد کرده بود، سفری مخفیانه به زوریخ داشت و با رئیس فیفا دیدار کرد. یک روز بعد از این دیدار خبرگزاری تسنیم ادعا کرد: «رئیس فدراسیون فوتبال از فشارهای سیاسی برای برکناری خود به رئیس فیفا خبر داده است».
تاج اما در پاسخ به این ادعا گفت: «برای شرکت در کمیته مسابقات فیفا» به سوئیس سفر کرده است در حالی که کمیته مسابقات فیفا آخرین جلسه‌اش را پنج ماه پیش از آن برگزار کرده بود.
فدراسیون جهانی فوتبال و همچنین کنفدراسیون فوتبال آسیا به ترتیب نامه‌هایی برای وزارت ورزش، کمیته ملی المپیک و فدراسیون ارسال، و نگرانی عمیق خود را از دخالت دولت در فوتبال گوشزد کردند. در حالی که رئیس مجلس ایران در آذر ۹۷ طی مصاحبه‌ای تاکید کرده بود فوتبال هم شامل قانون می‌شود اما در نهایت فشار و تهدید فیفا با ارسال پنج نامه، تاج را در صندلی ریاست حفظ کرد اما از او قولی مهم درباره حل معضل ورود زنان به ورزشگاه گرفته شد.
عدم ورود زنان به ورزشگاه؛ یک خطر بزرگ
فیفا آن‌قدر فشار آورد که سرانجام یکی از بزرگترین تابوهای جمهوری اسلامی شکست و زنان ایرانی روز ۱۸ مهر ۹۸ به ورزشگاه آزادی و رویای ۴۰ ساله خود رسیدند. پرونده حضور زنان در ورزشگاه مدت‌ها برای مهدی تاج تبدیل به معضلی پیچیده شده بود و دو بار رئیس را عازم زوریخ و مذاکره با شخص اینفانتینو وادار کرد.
فیفا ورود زنان به ورزشگاه آزادی را ابتدای راه خوانده و تاج نیز قول داده بود که در انتهای نیم فصل اول لیگ برتر، زنان برای تماشای بازی‌ها بدون محدودیت به تمام ورزشگاه‌ها راه پیدا کنند.
مهدی تاج بیشتر و بهتر از تمام ارکان مدیریت ورزش ایران می‌داند فیفا تا چه اندازه بر روی خواسته‌اش تاکید دارد و چه خطر بزرگی کلیات فوتبال ایران را تهدید می‌کند. پرونده حضور زنان در ورزشگاه که با انتقاد رسمی مقامات امنیتی و قضایی جمهوری اسلامی همراه بوده است هم‌اکنون مانند یک بمب ساعتی با شمارش معکوس است که نه تاج و نه وزیر ورزش ایران قادر به حل این معضل نیستند.
میراث رئیس؛ بدهی و خطر تعلیق
ورزش ایران در ورشکستگی مطلق قرار دارد و به وضوح می‌توان تاثیرات تحریم را در آن مشاهده کرد. فوتبال هم از این قاعده جدا نیست و فوتبال در بین تمامی فدراسیون‌های ورزشی بدهکارترین است تا جایی که برای پرداخت بخشی از قرارداد مارک ویلموتس، زیر بار قرض از یکی از زیرمجموعه‌های شرکت (شستا) رفت.
مهدی تاج در آخرین روزهایی که در فدراسیون حضور داشت با پرونده بزرگ دیگری هم مواجه شد؛ شکایت ویلموتس و درخواست غرامت میلیون دلاری.
رئیس سابق فدراسیون ایران که بیماری قلبی را بهترین بهانه برای فرار از مدیریت یک فدراسیون پرچالش دید، پیش از این تاکید داشت تنها سه ماه به مارک ویلموتس غرامت خواهد داد اما یک روز قبل از حمله قلبی تاج، وکلای مرد بلژیکی خبر از شکایت رسمی و درخواست غرامتی میلیون دلاری را مخابره کردند.
این اما تنها میراث تاج نیست و بحث برانگیزترین اتفاق در نزدیک به چهار سال مدیریت او، ناپدید شدن بیشتر از یک و نیم میلیون دلار از پاداش‌های فیفا است که حتی کار را به مجلس ایران و سازمان بازرسی هم کشاند. یک هفته پیش از اینکه تاج در بیمارستان بستری شود، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس خبر از احضار سلطانی‌فر و تاج برای پاسخگویی درباره ناپدید شدن پاداش‌های فیفا و همچنین مسئله قرارداد مارک ویلموتس داده بود.
چالش‌های رئیس جدید
هیات رئیسه فدراسیون فوتبال ایران شبیه به مدرسه پیرمردهاست و همین موضوع برای تعیین سرپرست جدید فدراسیون نیز مشکلاتی را ایجاد کرد. براساس قانون، بعد از تاج نایب رئیس اول باید امور را در اختیار بگیرد اما در اتفاقی عجیب بعد از استعفای کفاشیان تا به امروز نایب رئیسی اول فدراسیون با سرپرستی اسلامیان اداره می‌شود و به این ترتیب حیدر بهاروند (نایب رئیس دوم) که بعد از اتفاقات فینال جام حذفی با حکم محرومیت پنج ساله از سوی کمیته اخلاق مواجه شده بود و به کمک تاج از محرومیت گریخت، هم‌اکنون سرپرست فدراسیون فوتبال شده است.
نکته جالب‌تر اینجاست که بهاروند نیز بر اساس قانونی که مجلس ایران مصوب کرده است شامل قانون بازنشستگی می‌شود و تا امروز حضورش در هیات رئیسه غیرقانونی بوده است.
بهاروند موظف شده است مقدمات انتخابات و تشکیل مجمع را تا اردیبهشت ۹۹ فراهم کند و رئیس جدید فوتبال انتخاب شود، رئیسی که نیامده باید با میراث بدهی چند میلیون دلاری تاج و خطری به نام تعلیق که از رگ گردن به فوتبال ایران نزدیکتر است، دست‌وپنجه نرم کند.
