مقام‌های جمهوری اسلامی بارها مدعی شده‌اند که تشدید تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران٬ نه تنها تاثیری بر وضعیت اقتصادی کشور نداشته٬که موجب پیشرفت نیز شده است.
با این حال مستند دو قسمتی «نبرد خاموش» (بخش اول، بخش دوم) محصول «سفیر فیلم» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی مصطفی رضوانی ناخواسته تاثیر عمیق تحریم‌ها بر جنبه‌های مختلف اقتصادی٬ سیاسی و اجتماعی و حتی فرهنگی در ایران را نشان می‌دهد.
این مستند۵۰ دقیقه‌ای که سال ۱۳۹۱ تهیه شده٬ در طول این مدت تنها در دانشگاه‌ها به نمایش درمی‌آمد و به تازگی شبکه تلویزیونی «افق» که پخش آزمایشی خود را با همکاری صدا و سیما آغاز کرده٬ آن را در دسترس عموم قرار داده است.
«سفیر فیلم» که پس از حوادث سال ۱۳۸۸ در ایران فعالیت خود را آغاز کرده٬ پیش از این مستند جنجالی دو قسمتی «مصاف» و «کدام انحراف» را ساخته بود.
راوی این مستند محمدرضا رضاپور٬ دبیر تحریریه سابق مجله «سینما رسانه» است که می‌گوید در پاییز ۹۱ به علت تشدید تحریم‌ها٬ گرانی کاغذ و کسری بودجه دولت٬ این نشریه که صاحب امتیاز آن موسسه فرهنگی هنری «شهید آوینی» بود تعطیل شد.
رضا پور که پس از تعطیلی دفتر «سینما رسانه» به قول خودش «کلافه» و «سردرگم» شده٬ به بخش‌های مختلف صنعتی و پزشکی ایران مراجعه می‌کند تا از متخصصان و مراجعه‌کنندگان به این بخش‌ها تاثیر تحریم‌ها را جویا شود.
فردی به نام علی روحانی٬ که در این مستند کارشناس ارشد اقتصادی معرفی می‌شود در ابتدا همه مشکلات کشور را ناشی از کاهش درآمدهای نفتی به علت تحریم‌ها علیه صنعت نفت ایران و کاهش واردات نفت کشور از سوی اروپا و آمریکا عنوان می‌کند.
در این فیلم به صراحت گفته می‌شود ایران تا قبل از تشدید تحریم‌های نفتی٬ به علت دارا بودن درآمدهای قابل توجه حاصل از فروش این محصول می‌توانست تحریم‌ها را دور بزند٬ اما غرب برای تحت فشار گذاشتن جمهوری اسلامی کاری کرد که این کشور اصلا پولی برای دور زدن تحریم‌ها در اختیار نداشته باشد و شاهرگ کسب درآمد آن یعنی نفت را بست.
مسعود میرکاظمی٬ وزیر پیشین نفت در گفت وگو با راوی مستند می‌گوید کشتی‌هایی که برای جابه‌جایی نفت به سوی ایران می‌آیند بازخواست و توقیف می‌شوند و شرکت‌های بیمه اجازه بیمه‌کردن کشتی‌هایی که برای انتقال نفت به بنادر ایران می‌آیند را ندارند.
آقای میرکاظمی همچنین همراهی کشورهای مشتری نفت ایران مثل کره جنوبی٬ هند و ژاپن با سیاست‌های آمریکا و نخریدن نفت ایران را تائید می‌کند.
راوی برای بررسی تاثیر تشدید تحریم‌ها بر صنایع دارویی و بازار دارو در ایران به داروخانه هلال احمر مراجعه می‌کند و یکی از متصدیان داروخانه با نشان دادن قفسه‌های خالی از دارو به وی می‌گوید همسرش به علت بیماری تنفسی به داروهای خاصی نیاز دارد که در حال حاضر ایران به علت تحریم‌ها تنها می‌تواند آنها را از هند وارد کند.
متصدی داروخانه اضافه می‌کند اما همسرش «عمرا» از این داروها استفاده کند٬ چرا که «دو زار» نمی‌ارزند و توزیع آنها حتی در هند که تولیدکننده دارو است هم ممنوع شده است.
متصدیان داروخانه‌ها٬ داروسازان و بیماران از نبود داروهای بیماران خاص مثل هموفیلی‌ها٬ شیر خشک و حتی برخی قرص‌های متعارف به علت تحریم مسیرهای بانکی ایران از سوی غرب در بازار شکایت می‌کنند.
یک متصدی داروخانه می‌گوید «ما خودمان اینجا کلافه شده‌ایم و به طور متوسط در روز دست‌کم ۵۰ تا ۶۰ درصد نسخه‌های مراجعه‌کنندگان به علت نبود دارو برمی‌گردد.»
احمد قویدل٬ مدیر کانون هموفیلی ایران هم اظهار می‌کند که سطح دسترسی ما به دارو پس از تشدید تحریم‌ها یک سوم شده است.
در این مستند گفته می‌شود میزان برخی داروهای بیماران هموفیلی به اندازه‌ای کم شده که بسیاری از آنها دیگر داروهای مورد نیاز خود را در منزل در اختیار ندارند و برای استفاده باید به مراکز درمانی مراجعه کنند و یکی از این بیماران در راه رسیدن به بیمارستان جان باخته است.
راوی مستند در طول فیلم این سوال را مطرح می‌کند که تحریم‌ها علیه ایران قرار است چه زمانی به اتمام برسد و شاید جمهوری اسلامی مقصر این وضعیت است که از اول می‌خواسته «تافته جدابافته» باشد.
لحن مستند در قسمت دوم و بعد از نشان دادن شدت تحریم‌ها و تاثیر جدی آن بر اقتصاد و صنایع ایران٬ تغییر می‌یابد و با پخش سخنان آیت الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی مبنی بر این که تحریم‌ها «اثر مثبت» هم داشته و موجب بروز استعدادها در ایران شده٬ وارد فاز تازه‌ای می‌شود.
به دنبال این سخنان آیت الله خامنه‌ای٬ راوی مستند به شیراز می‌رود و با احمد قریشی‌نژاد٬ مدیرعامل٬ شرکت «پتک شیراز» ملاقات می‌کند که مدعی است شرکتش که پیش‌تر تنها کارگاه کوچکی بوده٬ حالا شیرهای سرچاهی گاز (بال گاز) مورد نیاز ایران را می‌سازد.
این شیرها در فهرست کالاهای تحریمی قرار دارند و گفته می‌شود در صورت تعویض نشدن مرتب آنها امکان آتش‌سوزی و همینطور قطع کامل گاز شهری وجود دارد.
مستند پس از پخش طولانی مراحل ساخت این قطعه٬ نشان می‌دهد که مدیرعامل «پتک شیراز» در دهه شصت در جبهه‌های جنگ حضور داشته و سخنان شماری از کارگران کارگاه وی که می‌گویند در حال حاضر هم در حال جنگ در جبهه دیگری هستند٬ پررنگ می‌شود.
در مستند گفته می‌شود از فهرست ۸ هزارکالایی مورد نیاز صنایع نفتی در ایران٬ بیش از ۳۸۰۰ قلم پس از تشدید تحریم‌ها در داخل تولید می‌شوند و این به این معنی است که در فهرست کالاهای تحریمی قرار دارند.
راوی حتی به سراغ برخی از مردم می‌رود و از آنها می‌پرسد آیا تحریم برای کشور منفعت هم دارد که مصاحبه‌شوندگان پاسخ‌های منفی و مثبت به این پرسش می‌دهند؛ مغازه‌دارها از کاهش قدرت خرید مردم گلایه می‌کنند و شهروندان از افزایش روزانه نرخ تورم در ایران.
هاله حامدی‌فر٬ مدیرعامل شرکت داروسازی «سینا ژن»٬ تولیدکننده داروهای «ام اس»٬ ناباروری و سرطان هم می‌گوید بعد از تحریم‌ها چنان بحرانی در حوزه دارو در کشور ایجاد شد که آنها مجبور شدند برای کنترل بازار این محصولات در ایران و تامین نیاز بیماران به سه شیفت کار روی بیاورند.
خانم حامدی‌فر به صراحت می‌افزاید اگر این اتفاق نمی‌افتاد فاجعه دارویی در کشور رخ می‌داد.
در ادامه تغییر مسیر مستند٬ دوباره اظهارات علی خامنه‌ای مبنی بر این که بی‌اعتنایی به سیاست‌های کلان اقتصادی و وابستگی به نفت از «اشکالات کار ماست»٬ تاثیر تحریم‌ها به مشکلات و نارسایی‌های داخلی نسبت داده می‌شود.
اقتصاد وابسته به نفت و صرف درآمدهای حاصل از فروش آن برای هزینه‌های جاری٬ وابستگی مدیران به واردات٬ تجارت با دلار و یورو با وجود اختلاف با غرب٬ روابط اقتصادی قابل توجه با امارات متحده عربی که «خرخره‌اش» زیر دست آمریکاست٬ فساد گسترده در کشور٬ تسلط مافیا بر بازارهای داخلی از جمله بازار دارو و ناتوانی در تولید داخلی از جمله انتقادات متخصصان و برخی مردم به سیاست‌های داخلی در این مستند است.
راوی که خود قربانی مستقیم تحریم‌هاست و شغلش را از دست داده٬ می‌گوید برای هر کس تحریم فایده داشته٬ برای وی فقط بیکاری بوده و افسردگی و آن قدر در این سال‌ها سختی کشیده و «باندبازی» دیده که می‌تواند «بی‌خیال» همه چیز شود و به همین دلیل بلیت پرواز به سوئد را تهیه می‌کند تا زندگی جدیدی را پس از مهاجرت آغاز کند.
این بخش از مستند که می‌تواند نشان دهنده تمایل قابل توجه به مهاجرت در میان شهروندان ایرانی به دنبال افزایش مشکلات داخلی باشد پس از این که یک کارشناس اقتصادی ارزشی به راوی می‌گوید با وجود سختی‌ها٬ همه باید تحمل کنیم و به آینده امیدوار باشیم٬ ناگهان تغییر می‌یابد.
کارشناس ارزشی می‌افزاید ایران باید به این سمت حرکت کند که با عرضه پایین نفت هنگام افزایش تقاضای جهانی بتواند غرب را ناچار به تغییر رویه کند و تا رسیدن به آن زمان٬ باید غرور ملی داشته باشیم تا از «چاله» تحریم‌ها بگذریم.
راوی که تا پیش از این به دنبال پاسخ برای این پرسش بود که منشا تحریم‌ها چه داخلی باشد و چه خارجی٬ اثرش را روی زندگی میلیون‌ها نفر گذاشته و تکلیف این نوع افراد در این موقعیت چیست٬ در چرخشی معنادار از مهاجرت منصرف می‌شود و هواپیما بدون او از فرودگان «امام خمینی» به سوی استکهلم می‌پرد.
مستند «نبرد خاموش» که ناخواسته میزان تاثیرگذاری تحریم‌های بین‌المللی علیه برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی را نشان می‌دهد٬ در انتها همسو با اظهارات مقام‌های رسمی کشور به طور تلویحی از مردم می‌خواهد گمان نکنند که کشور در شرایط «شعب ابی‌طالب» قرار دارد و مقابل سختی‌ها و تحریم‌ها حتی یک «آخ» هم نگویند.
