صراحت «عصبانی نیستم» در حضور ستارگان هالیوودی

جشنواره فیلم برلین شصت و چهارمین دوره‌اش را به لطف حضور جمع زیادی از ستارگان سینمای آمریکا با هیاهو و ازدحام و استقبال زیاد آغاز کرد.

هرچند فیلم رسمی افتتاحیه اش «گراند هتل بوداپست» هم توانست نظر منتقدان را جلب کند اما این دو فیلم «کلاهبرداری آمریکایی» و «جویندگان آثار ماندگار» بودند که باوجود حضور در بخش خارج از مسابقه در دو روز اول برلین، هم توجه زیاد خبرنگاران حاضر در جشنواه را برای پوشش نشست های رسانه ای شان جلب کردند، هم انبوه تماشاگران عادی را به شوق دیدن ستارگانی چون جورج کلونی، مت دیمون، کریستین بیل و بردلی کوپر به خیابان های اطراف کاخ جشنواره در مرکز برلین کشاندند.

در این میان توجهات نسبت به فیلم تازه جورج کلونی به دلیل نخستین نمایش جهانی اش بیشتر بود و عملا او و تیم همکارانش روز سوم جشنواره را به خود اختصاص داده بودند.

«۷۱» در صدر فهرست منتقدان

به غیر از دو فیلم کلاهبرداری آمریکایی و جویندگان آثار ماندگار، تا پایان روز شنبه از میان ۲۰ فیلمی که برای دریافت خرس طلایی با یکدیگر رقابت می‌کنند، چهار فیلم به نمایش درآمده که بیش از بقیه فیلم «۷۱» توانسته نظرها را به سوی خود جلب کند.

این فیلم که به عنوان محصولی از بریتانیا در جشنواره شرکت کرده توسط فیلمساز فرانسوی ساکن بریتانیا یان دیمانژ ساخته شده و مضمونی درباره خشونت‌های اوایل دهه ۷۰ در ایرلند شمالی دارد.

فیلم از دید یک سرباز جوان ارتش بریتانیا روایت می‌شود که به عنوان نخستین مأموریت همراه گروهانش برای حفظ تدابیر امنیتی به بلفاست در سال ۱۹۷۱ فرستاده می‌شود. او شبی را در خیابان‌های جنگ‌زده این شهر در حالی که باید جانش را نجات دهد سر می‌کند و در آنجا رویه دیگری از خشونت و اختلافی که بخشی از نیروهای دولتی نیز در آن دخیل هستند را به چشم می‌بیند. از این فیلم تا به حال به عنوان یکی از شانس‌های دریافت خرس طلایی یاد می‌شود. بویژه آنکه برلین در تمام این سال‌ها نشان داده به فیلم‌های با زمینه‌های سیاسی و اجتماعی بیشتر روی خوش نشان می‌دهد.

«عصبانی نیستم» نماینده خبرساز سینمای ایران

با وجود عدم حضور فیلمی از سینمای ایران در بخش مسابقه برلیناله امسال، اما حضور سینماگران ایرانی در جشنواره چشمگیر است.

فیلم «ماکاندو» ساخته سودابه مرتضایی، فیلمساز ایرانی‌تبار ساکن اتریش، با داستانی درباره پناهندگان به عنوان نماینده سینمای اتریش در بخش مسابقه حضور دارد.

در بخش پرطرفدار پانوراما هم فیلم عصبانی نیستم دومین ساخته سینمایی فیلم‌ساز جوان رضا درمیشیان حاضر است. فیلم عصبانی نیستم شنبه شب نخستین نمایشش را در برلین با استقبال زیاد تماشاگران در سالنی خارج از کاخ جشنواره تجربه کرد. فیلم به واسطه روایت صریحش از شرایط امروز جوانان ایرانی تجربه کمتر دیده شده‌ای از سینمای ایران است و آنچه از اتفاقات چهار سال اخیر در اقتصاد و اجتماع ایران ناشی از شدیدتر شدن تحریم‌ها روایت می کند، در فیلم دیگری تا به حال به این صراحت دیده نشده است.

درمیشیان در فیلم اولش بغض نیز ساختاری پرتنش با بهره‌گیری از نمای منقطع و کات‌های سریع و استفاده از لنزهای واید را برگزیده بود که اینجا در فیلم دوم همان ساختار را به لطف هماهنگی منطقی‌ترش با داستان و شرایط روحی شخصیت‌هایش در خدمت اثرش درآورده. عصبانی نیستم در مقایسه با چند فیلم صریح دیگر این سال‌ها درباره شرایط امروز ایران عمق بیشتری دارد و می‌توان آن را تا حدود زیادی سند تصویری از ایران امروز برگرفته از نگاه جوانان عصبی اما مطالبه‌گرش دانست.

نمایش فیلم در ایران در بخش مسابقه جشنواره سی و دوم فیلم فجر هم با انتقاد شدید برخی رسانه‌ها و چهره‌های نزدیک به جریان اصولگرا مواجه شده که به احتمال زیاد ناشی از روایت تازه‌اش از اتفاقات چهار سال گذشته و نگاه جوانان به زندگی امروز است. به احتمال زیاد از این فیلم در ماه‌های آینده بیشتر در محافل رسانه‌ای ایران خواهیم شنید.

در روزهای ابتدایی جشنواره فیلم دیگری نیز از یک فیلمساز ایرانی، مهران تمدن در بخش فوروم جشنواره به نمایش درآمد. این فیلم که «ایرانی» نام داشت مستندی است درباره سفر فیلمساز به ایران و مباحثه دو روزه‌اش با سه روحانی درباره مفاهیم مختلفی از جمله ساختار سیاسی جمهوری اسلامی و نقش دین در آن.

فیلمساز که خود دانش آموخته فلسفه در فرانسه است، می‌خواهد تمرینی از دو روز زندگی مسالمت‌آمیز زیر یک سقف با روحانیان فیلم همراه خانواده‌شان داشته باشد و در این راه از آنها می‌خواهد به برخی خواسته‌های او از جمله پخش آواز زنان یا حضور کتابی از فروغ فرخزاد تن دهند.

هرچند روحانیان فیلم هیچ‌کدام از این خواسته‌ها را نمی‌پذیرند و فیلمساز نیز در مباحث نظری مانند حق حجاب و حدود آزادی‌های فردی در جامعه در مقابل استدلال‌های اسلامی روحانی‌ها دفاع چندانی ندارد. در پایان فیلم هم از زبان فیلمساز می‌شنویم که وزارت اطلاعات پاسپورت او را هنگام خروج از کشور ضبط کرده. ایرانی به عنوان محصولی از سوئیس و فرانسه در جشنواره برلین به نمایش درآمد.

شدت گرفتن رقابت در روزهای آینده

رقابت در جشنواره شصت و چهارم برلین از هفته آینده با نمایش فیلم‌های مدعی امسال از جمله خانه کوچک به کارگردانی يوجی يامادا، فيلمساز شناخته شده ژاپنی، پسربچه ساخته تازه فیلمساز تحسین‌شده آمریکایی ریچارد لینکلیتر و ساخته تازه فیلمساز سرشناس فرانسوی آلن رنه با نام زندگی ریلی داغ‌تر خواهد شد.

ضمن آنکه کشف‌های تازه برلین که بیشتر نیز از بخش پانوراما سر بر می‌آورند، هم در راه هستند. اتفاقی که سال گذشته برای فیلم بلژیکی سقوط حلقه شکسته رخ داد و این فیلم پس از برگزیده شدن به عنوان فیلم منتخب تماشاگران بخش پانوراما موفقیت های جهانی‌اش را آغاز کرد و حالا یکی از پنج نامزد نهایی بخش بهترین فیلم خارجی زبان اسکار ۲۰۱۴ است.