با آغاز اولین بخش از عملیات مشترک نظامی «اودیسه داون» (سفر سحرگاه)، توسط نیروی دریایی آمریکا و عملیات «ایلامی» توسط نیروی دریایی بریتانیا، در فاصله کوتاهی پس از هجوم مستقل ۲۰ فروند هواپیمای جنگنده فرانسوی به خاک لیبی، شمارش معکوس برای راندن قذافی از قدرت آغاز شد.
هشت سال قبل، در همان روز (۱۹ ماه مارس) عملیات مشترک نظامی آمریکا و بریتانیا علیه رژیم صدام آغاز شد و ۲۰ روز بعد آن به سقوط دیکتاتور عراق انجامید.
در عملیات جاری نظامی علیه قذافی، علاوه بر دو ناو شکن یو اس اس-باری، و یو اس اس استات، زیر دریایی اتمی معروف آمریکا «پراویدنس» و زیر دریایی بریتانیایی «ترایومف» نیز مشارکت داشتند.
زیر دریایی پراویدنس که از روز ۱۴ ماه مارس در آب‌های مدیترانه مستقر شده بود، طی ۱۰ سال اخیر در تمام عملیات نظامی حساس آمریکا، از جمله هجوم نظامی ۱۹ مارس ۲۰۰۳ علیه عراق شرکت داشته است.
دو ناو شکن آمریکایی باری و استات، هر یک تا ۹۶ فروند موشک‌های کروز از نوع تاما هاک (مدل قدیمی و نوع جدیدتر) را در اختیار دارند. بریتانیا نیز در سال ۱۹۹۵ تعداد ۹۶ فروند موشک تاما هاک به ارزش هر فروند یک میلیون دلار از آمریکا خریداری کرده و در روز نخست جنگ لیبی تعددای از آنها را به کار برد.
زیر دریایی بریتانیایی که در اولین روز جنگ موشکی هدف‌هایی را در داخل لیبی مورد حمله قرار داد موسوم «اچ ام اس ترایومف» و دارای ۱۳۰ خدمه و سرنشین است. این زیر دریایی غیر اتمی است و تا ۳۰ فروند موشک تاماهاک و اژدرهای سنگین را در خود جای می‌دهد.
عملیات چند مرحله‌ای
در بخش اول عملیات واحدهای نیروی دریایی آمریکا و بریتانیا، ۱۱۲ موشک کروز به ۲۰ هدف از غرب لیبی (شهرهای زاویه، زواره و تریپولی ) تا شرق آن کشور (اجدابیا و بنغازی) شلیک شد. هدف اصلی این هجوم موشکی از میان بردن ظرفیت دفاع ضد هوایی نیروهای قذافی و کم خطر ساختن حملات هوایی بعدی نیروهای ائتلاف بود.
انتظار می‌رود که در بخش‌های بعدی این عملیات، نیروی هوایی، شبکه فرسوده رادار (ساخت روسیه) و توپ‌های ضدهوایی در اختیار نیروهای طرفدار قذافی نیز منهدم شده و در فاصله چند روز بعد اجرای بقیه عملیات عمدتاً به نیروی هوایی ائتلاف واگذار شود.
روز گذشته هواپیماهای جنگنده تورنادو، بریتانیا، مجهز به موشک‌های «مرحم» از پایگاه خود در اسکاتلند آماده حرکت به منطقه جنگ شدند. یک فروند هواپیمای پشتیبانی نظامی متعلق به کانادا نیز روز گذشته به منظور شرکت در جنگ به مدیترانه پرواز کرد.
علاوه بر بریتانیا و فرانسه، نیروی هوایی دانمارک، ایتالیا و نیروی هوایی کانادا نیز طی روزهای آینده عملیاتی را در لیبی در کنار هواپیماهای آمریکایی اجرا خواهند کرد.
تلفات و خسارات جنگ
در صورت ادامه اصرار قذافی به عدم ترک قدرت، انتظار می‌رود طی چند روز آینده تعداد بیشتری از موشک‌های کروز هدف‌های خاص در داخل آن کشور را مورد حمله قرار دهند. بی‌شک تلفات غیر نظامیان در این حملات قابل ملاحظه خواهد بود. در روز اول این عملیات، مسئولان دولت قذافی از کشته شدن ۴۸ غیرنظامی خبر دادند.
با داخل شدن نیروی هوایی ائتلاف در جنگ و تدارک هجوم به نیروهای زرهی و یکان های زمینی قذافی، این تلفات می‌تواند به نحو چشمگیری افزایش یابد.
در جنگ سال ۲۰۰۳ علیه عراق، صدام فرصت یافت که تعدادی از هواپیماهای خود را به ایران و تعداد دیگری را به سوریه بفرستد. مشابه چنین فرصتی در اختیار قذافی قرار ندارد. از این لحاظ باید انتظار داشت که نیروهای مسلح لیبی، اعم از زمینی و با هوایی عمدتاً بروی زمین هدف قرار گرفته و از میان بروند.
هم اکنون هفت پایگاه نظامی ناتو در ایتالیا (از جمله سه مرکز در سیسیل) و مراکز نظامی دیگر در مالت و قبرس به منظور انجام چند مرحله بعدی جنگ علیه قذافی آماده شده‌اند.
تفاوت عمده هجوم نظامی علیه صدام با عملیات جاری علیه قذافی، پرهیز نیروهای ائتلاف از درگیر شدن در روی زمین با نیروهای قذافی است. در حمله علیه عراق ده‌ها هزار نیروی زمینی آمریکا و بریتانیا شرکت داشتند و شما آنها به سرعت از مرز یکصد هزار تن گذشت. مطابق گفته نظامیان آمریکا تا کنون هیچ فرد نظامی آمریکایی در لیبی پیاده نشده است.
ادامه حمله علیه نیروهای قذافی از راه هوا بی‌تردید میزان تلفات نیروهای انسانی و همچنین تخریب زیر ساخت‌ها، از جمله راه‌های ارتباطی، شبکه برق و آبرسانی در آن کشور را اجتناب‌ناپذیر خواهد ساخت.
از سویی در صورت عدم اقدام سریع نیروهای ائتلاف به آغاز حمله نظامی علیه قذافی، بی‌شک تلفات انسانی بخصوص در بنغازی می‌توانست این شهر یک میلیون نفری را با فاجعه‌ای بزرگ روبه‌رو سازد. پیش از آغاز حمله در روز ۱۹ مارس، واحدهایی از نیروهای طرفدار قذافی به شهر بنغازی داخل و علاوه بر قرار دادن تانک‌ها در حاشیه شهر، عملیات پاک‌سازی را در داخل آغاز کرده بودند.
با آغاز عملیات نظامی نیروهای ائتلاف، نگرانی مردم بنغازی از اقدام تلافی‌جویانه قذافی علیه آنها کاملاً از میان رفته است. در عین حال مشکل تلفات انسانی همچنان باقی است.
خلأ قدرت و مشکل جانشینی
تنها امید برای کاهش تلفات و محدود نگاه داشتن خسارات جنگ جاری در لیبی، در هم شکستن سریع مقاومت نیروهای طرفدار قذافی و فروپاشی آن از درون است. در چنین حالتی تنها نگرانی باقی‌مانده، پرکردن خلأ قدرت بعد از سقوط دولت قذافی خواهد بود.
به دلیل نبودن یک نیروی جانشین بعد از سقوط قذافی در لیبی، و فقدان رهبری متمرکز و شناخته‌شده سیاسی نزد مخالفان او، بخصوص در طرابلس، تا مدتی لیبی با خطر هرج و مرج و آشفتگی داخلی روبه‌رو خواهد بود.
راه حل دیگر، وقوع یک کودتا در لیبی و یا کشته شدن ناگهانی قذافی و انتقال قدرت به دولت جانشین او است. چنین دولتی می‌تواند شکل «اتحاد ملی» به خود گرفته و تدریجاً نظم را به لیبی باز گرداند.
در این مرحله انتقالی و حساس، کشورهای عرب همسایه، بخصوص مصر در شرق و تونس در غرب و همچنین کشورهای اروپایی از جمله فرانسه، بریتانیا و ایتالیا می‌توانند به حفظ نظم در داخل لیبی کمک کنند.
دو اودیسه در هشت سال
آمریکا طی چند روز آینده و بعد از پاک‌سازی نیروهای نظامی طرفدار قذافی از راه هوا، فرماندهی نیروهای ائتلاف را به کشورهای اروپایی منتقل خواهد کرد. اگرچه این نقش در صورت بروز تحولات پیش‌بینی نشده در طرابلس می‌توانند مورد تجدید نظر قرار گیرد.
انتخاب نام عملیات «سفر سحرگاه» یا Odyssey DAWN که از داستان معروف هومر، شاعر حماسه‌سرای یونان باستان (قرن‌های هشت و ۹ پیش از میلاد) گرفته، حاکی از دشواری‌های راه و چالش‌های ناشناخته این عملیات است.
اودیسیوس، پادشاه کشور خیالی ایتاکا، به گفته هومر، سر انجام سر در راه بازگشت به خانه می‌گذارد. در این راه، اودیسیوس با حیله و ترفندها و دام‌های [خدایان ساکن] المپوس روبه‌رو است. او با کمک خدای شفق سر انجام راه خود را می‌یابد. در طول سفر و گذر از تاریکی و رسیدن به نور، تجربه می‌گیرد و خود را به خانه می‌رساند.
در بغداد، اودیسه سال ۲۰۰۳ در مرحله ابتدایی ۲۰ روز طول کشید و رژیم صدام (المپوس) در ۹ آوریل همان سال ساقط شد. اویسه سال ۲۰۱۱ در طرابلس و شکست دادن المپوس در آن شهر تا حدودی پیچیده‌تر از داستان هشت سال پیش به نظر می‌رسد. هر چند که این پیچیدگی، ضرورتاً به معنی طولانی‌تر شدن آن نیست.
هشت سال قبل، در همان روز (۱۹ ماه مارس) عملیات مشترک نظامی آمریکا و بریتانیا علیه رژیم صدام آغاز شد و ۲۰ روز بعد آن به سقوط دیکتاتور عراق انجامید.
در عملیات جاری نظامی علیه قذافی، علاوه بر دو ناو شکن یو اس اس-باری، و یو اس اس استات، زیر دریایی اتمی معروف آمریکا «پراویدنس» و زیر دریایی بریتانیایی «ترایومف» نیز مشارکت داشتند.
زیر دریایی پراویدنس که از روز ۱۴ ماه مارس در آب‌های مدیترانه مستقر شده بود، طی ۱۰ سال اخیر در تمام عملیات نظامی حساس آمریکا، از جمله هجوم نظامی ۱۹ مارس ۲۰۰۳ علیه عراق شرکت داشته است.
دو ناو شکن آمریکایی باری و استات، هر یک تا ۹۶ فروند موشک‌های کروز از نوع تاما هاک (مدل قدیمی و نوع جدیدتر) را در اختیار دارند. بریتانیا نیز در سال ۱۹۹۵ تعداد ۹۶ فروند موشک تاما هاک به ارزش هر فروند یک میلیون دلار از آمریکا خریداری کرده و در روز نخست جنگ لیبی تعددای از آنها را به کار برد.
زیر دریایی بریتانیایی که در اولین روز جنگ موشکی هدف‌هایی را در داخل لیبی مورد حمله قرار داد موسوم «اچ ام اس ترایومف» و دارای ۱۳۰ خدمه و سرنشین است. این زیر دریایی غیر اتمی است و تا ۳۰ فروند موشک تاماهاک و اژدرهای سنگین را در خود جای می‌دهد.
عملیات چند مرحله‌ای
در بخش اول عملیات واحدهای نیروی دریایی آمریکا و بریتانیا، ۱۱۲ موشک کروز به ۲۰ هدف از غرب لیبی (شهرهای زاویه، زواره و تریپولی ) تا شرق آن کشور (اجدابیا و بنغازی) شلیک شد. هدف اصلی این هجوم موشکی از میان بردن ظرفیت دفاع ضد هوایی نیروهای قذافی و کم خطر ساختن حملات هوایی بعدی نیروهای ائتلاف بود.
انتظار می‌رود که در بخش‌های بعدی این عملیات، نیروی هوایی، شبکه فرسوده رادار (ساخت روسیه) و توپ‌های ضدهوایی در اختیار نیروهای طرفدار قذافی نیز منهدم شده و در فاصله چند روز بعد اجرای بقیه عملیات عمدتاً به نیروی هوایی ائتلاف واگذار شود.
روز گذشته هواپیماهای جنگنده تورنادو، بریتانیا، مجهز به موشک‌های «مرحم» از پایگاه خود در اسکاتلند آماده حرکت به منطقه جنگ شدند. یک فروند هواپیمای پشتیبانی نظامی متعلق به کانادا نیز روز گذشته به منظور شرکت در جنگ به مدیترانه پرواز کرد.
علاوه بر بریتانیا و فرانسه، نیروی هوایی دانمارک، ایتالیا و نیروی هوایی کانادا نیز طی روزهای آینده عملیاتی را در لیبی در کنار هواپیماهای آمریکایی اجرا خواهند کرد.
تلفات و خسارات جنگ
در صورت ادامه اصرار قذافی به عدم ترک قدرت، انتظار می‌رود طی چند روز آینده تعداد بیشتری از موشک‌های کروز هدف‌های خاص در داخل آن کشور را مورد حمله قرار دهند. بی‌شک تلفات غیر نظامیان در این حملات قابل ملاحظه خواهد بود. در روز اول این عملیات، مسئولان دولت قذافی از کشته شدن ۴۸ غیرنظامی خبر دادند.
با داخل شدن نیروی هوایی ائتلاف در جنگ و تدارک هجوم به نیروهای زرهی و یکان های زمینی قذافی، این تلفات می‌تواند به نحو چشمگیری افزایش یابد.
در جنگ سال ۲۰۰۳ علیه عراق، صدام فرصت یافت که تعدادی از هواپیماهای خود را به ایران و تعداد دیگری را به سوریه بفرستد. مشابه چنین فرصتی در اختیار قذافی قرار ندارد. از این لحاظ باید انتظار داشت که نیروهای مسلح لیبی، اعم از زمینی و با هوایی عمدتاً بروی زمین هدف قرار گرفته و از میان بروند.
هم اکنون هفت پایگاه نظامی ناتو در ایتالیا (از جمله سه مرکز در سیسیل) و مراکز نظامی دیگر در مالت و قبرس به منظور انجام چند مرحله بعدی جنگ علیه قذافی آماده شده‌اند.
تفاوت عمده هجوم نظامی علیه صدام با عملیات جاری علیه قذافی، پرهیز نیروهای ائتلاف از درگیر شدن در روی زمین با نیروهای قذافی است. در حمله علیه عراق ده‌ها هزار نیروی زمینی آمریکا و بریتانیا شرکت داشتند و شما آنها به سرعت از مرز یکصد هزار تن گذشت. مطابق گفته نظامیان آمریکا تا کنون هیچ فرد نظامی آمریکایی در لیبی پیاده نشده است.
ادامه حمله علیه نیروهای قذافی از راه هوا بی‌تردید میزان تلفات نیروهای انسانی و همچنین تخریب زیر ساخت‌ها، از جمله راه‌های ارتباطی، شبکه برق و آبرسانی در آن کشور را اجتناب‌ناپذیر خواهد ساخت.
از سویی در صورت عدم اقدام سریع نیروهای ائتلاف به آغاز حمله نظامی علیه قذافی، بی‌شک تلفات انسانی بخصوص در بنغازی می‌توانست این شهر یک میلیون نفری را با فاجعه‌ای بزرگ روبه‌رو سازد. پیش از آغاز حمله در روز ۱۹ مارس، واحدهایی از نیروهای طرفدار قذافی به شهر بنغازی داخل و علاوه بر قرار دادن تانک‌ها در حاشیه شهر، عملیات پاک‌سازی را در داخل آغاز کرده بودند.
با آغاز عملیات نظامی نیروهای ائتلاف، نگرانی مردم بنغازی از اقدام تلافی‌جویانه قذافی علیه آنها کاملاً از میان رفته است. در عین حال مشکل تلفات انسانی همچنان باقی است.
خلأ قدرت و مشکل جانشینی
تنها امید برای کاهش تلفات و محدود نگاه داشتن خسارات جنگ جاری در لیبی، در هم شکستن سریع مقاومت نیروهای طرفدار قذافی و فروپاشی آن از درون است. در چنین حالتی تنها نگرانی باقی‌مانده، پرکردن خلأ قدرت بعد از سقوط دولت قذافی خواهد بود.
به دلیل نبودن یک نیروی جانشین بعد از سقوط قذافی در لیبی، و فقدان رهبری متمرکز و شناخته‌شده سیاسی نزد مخالفان او، بخصوص در طرابلس، تا مدتی لیبی با خطر هرج و مرج و آشفتگی داخلی روبه‌رو خواهد بود.
راه حل دیگر، وقوع یک کودتا در لیبی و یا کشته شدن ناگهانی قذافی و انتقال قدرت به دولت جانشین او است. چنین دولتی می‌تواند شکل «اتحاد ملی» به خود گرفته و تدریجاً نظم را به لیبی باز گرداند.
در این مرحله انتقالی و حساس، کشورهای عرب همسایه، بخصوص مصر در شرق و تونس در غرب و همچنین کشورهای اروپایی از جمله فرانسه، بریتانیا و ایتالیا می‌توانند به حفظ نظم در داخل لیبی کمک کنند.
دو اودیسه در هشت سال
آمریکا طی چند روز آینده و بعد از پاک‌سازی نیروهای نظامی طرفدار قذافی از راه هوا، فرماندهی نیروهای ائتلاف را به کشورهای اروپایی منتقل خواهد کرد. اگرچه این نقش در صورت بروز تحولات پیش‌بینی نشده در طرابلس می‌توانند مورد تجدید نظر قرار گیرد.
انتخاب نام عملیات «سفر سحرگاه» یا Odyssey DAWN که از داستان معروف هومر، شاعر حماسه‌سرای یونان باستان (قرن‌های هشت و ۹ پیش از میلاد) گرفته، حاکی از دشواری‌های راه و چالش‌های ناشناخته این عملیات است.
اودیسیوس، پادشاه کشور خیالی ایتاکا، به گفته هومر، سر انجام سر در راه بازگشت به خانه می‌گذارد. در این راه، اودیسیوس با حیله و ترفندها و دام‌های [خدایان ساکن] المپوس روبه‌رو است. او با کمک خدای شفق سر انجام راه خود را می‌یابد. در طول سفر و گذر از تاریکی و رسیدن به نور، تجربه می‌گیرد و خود را به خانه می‌رساند.
در بغداد، اودیسه سال ۲۰۰۳ در مرحله ابتدایی ۲۰ روز طول کشید و رژیم صدام (المپوس) در ۹ آوریل همان سال ساقط شد. اویسه سال ۲۰۱۱ در طرابلس و شکست دادن المپوس در آن شهر تا حدودی پیچیده‌تر از داستان هشت سال پیش به نظر می‌رسد. هر چند که این پیچیدگی، ضرورتاً به معنی طولانی‌تر شدن آن نیست.
