وزارتخانه‌های محیط زیست کشورهای ساحلی خزر توافق کرده‌اند که تا ماه آینده، ممنوعیت صید ماهی‌های خاویاری به مدت پنج سال را که سال گذشته در اجلاس سران در باکو مطرح شد، در قزاقستان مذاکره کنند و سند موافقتنامه نهایی شود.
سران کشورهای ساحلی خزر در اجلاس آبان سال ۸۹ در باکو توافق کردند که کمیسیون مشترک منابع زیست‌آبی دریای خزر تا آذرماه همان سال جلسه‌ای تشکل دهد و موضوع ممنوعیت صید ماهی‌های خاویاری خزر که هم اکنون با خطر انقراض نسل روبه‌رو هستند را بررسی کنند، اجلاسی که تاکنون تشکیل نشده است.
هم اکنون ایران رئیس دوره‌ای کمیسیون مشترک منابع زیست محیطی دریای خزر است و به زودی ریاست دوره‌ای آن به مدت دو سال به آذربایجان محول خواهد شد.
تاریئل ممدلی مشاور وزیر محیط زیست و نماینده آذربایجان در کمیسیون مشترک منابع زیست‌آبی دریای خزر، در گفت‌وگو با رادیوفردا می‌گوید که احتمالاً تا ماه نوامبر، کمیسیون مشترک در باکو گرد هم آیند. به گفته وی، تاخیر ۱۰ ماهه در تشکیل جلسه این کمیسیون به خاطر موضع متضاد کشورهای ساحلی پیرامون ممنوعیت صید ماهی‌های خاویاری بوده است.
خاویار یکی از اشرافی‌ترین مواد غذایی دنیاست و حدود ۹۰ درصد کل خاویار جهان از دریای خزر تولید می‌شود. یک کیلو خاویار در آذربایجان و مسکو بسته به نوع و طعم آن از هزار و ۷۰۰ تا پنج هزار دلار فروخته می‌شود.
بنابر گزارش‌ها، کشورهای ساحلی در مجموع فقط از صادرات خاویار (تخم استروژن) سالانه مجموعاً بالغ بر یک میلیارد دلار درآمد دارند. هم اکنون چهارگونه اصلی ماهی خاویاری در دریای خزر زندگی می‌کنند که عبارت‌اند از بلوگا، شیپ (کلمه)، اوزون‌بورون و تاس‌ماهی (نوع ایرانی قره‌بورون و نوع روسی چالباش).
همگی انواع این ماهی‌ها در لیست حیوانات در معرض خطر انقراض نسل «اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت» که مقر آن در سوئیس است، قرار دارد.
انستیتوی بین‌المللی تحقیقات ماهی‌های خاویاری نیز گزارش کرده است که اگر تدابیری اندیشیده نشود، ماهی‌های خاویاری خزر که قدمت آنها ۲۰۰ میلیون سال تخمین زده می‌شود در ۱۰ سال آینده تماماً نابود خواهند شد.
آقای ممدلی می‌گوید که در جست‌وجوهای سال ۲۰۱۰ کارشناسان کمیسیون مشترک منابع زیست‌آبی خزر، هیچ نمونه‌ای از ماهی شیپ به چشم نخورده است.
طبق گزارش‌های رسمی، میزان صید خاویار در سال ۱۹۸۵ سه هزار تن بود که این رقم هم اکنون به خاطر کاهش آمار ماهی‌ها ۳۰ برابر کمتر شده است.
چنگیز اسماعیلی، رئیس مرکز علمی خزر دانشگاه دولتی باکو در مصاحبه با رادیو فردا می‌گوید: «اگر کشورهای ساحلی توافقنامه منع صید ماهی‌های خاویاری را نهایی کنند، گام بسیار بلندی در راستای احیای نسل این حیوانات آبی برداشته‌اند، اگرچه، ممنوعیت صید فی نفسه کافی نیست و باید تدابیری درباره آلودگی خزر، پرورش مصنوعی و رهاسازی بچه ماهی‌های خاویاری در دریا و جلوگیری از صید قاچاق نیز لحاظ شود».
کارشناسان بر این باورند که برای توازن ابقای نسل و صید ماهی‌های خاویاری سالانه حداقل ۱۵۰ میلیون بچه‌ماهی خاویار باید در دریای خزر رها شود.
طبق برآوردها، تا سال گذشته کشورهای ساحلی دریای خزر سالانه حدود ۹۰ میلیون بچه‌ماهی خاویار در خزر رها کرده اند، اما تاریئل ممدلی می‌گوید که این رقم در سال جاری تا نصف کاهش یافته است.
سن بلوغ ماهی‌های خاویاری برای قابلیت تولید نسل هشت تا ۱۲ سال است. اینکه، آیا ممنوعیت صید ماهی‌های خاویاری برای پنج سال کافی است یا نه، موضوعی است که آقای اسماعیلی چنین توضیح می‌دهد: «ماهی‌های خاویاری تا صد سال هم می‌توانند عمر کنند، برای نمونه ماهی بلوگا. ممنوعیت صید برای پنج سال کافی نیست، اما گام مهمی است. کشورهای کانادا و آلمان هم اکنون از راه پرورش مصنوعی ماهی‌های خاویاری خزر، تخم استروژن (خاویار) آنها را تولید و صادر می‌کنند. این نشان دهنده عمق نگرانی جامعه جهانی از احتمال نابودی نسل ماهی‌های خاویاری خزر در آینده نزدیک است».
آقای اسماعیلی می‌گوید که در سال ۲۰۰۶ مطبوعات روسیه گزارش کردند که همین سال در روسیه بیشتر از ۱۰ هزار ماهی خاویاری به صورت قاچاق صید شده است. قاچاق ماهی خاویاری هنوز هم ادامه دارد. به گفته وی، ایران تنها کشوری است که با تمام توان و با تدابیری بسیار سختگیرانه بر علیه صید غیرقانونی ماهی خاویاری تلاش می‌کند.
به گفته این کارشناس آذربایجانی، تاکنون هر کشور ساحلی خزر، به صورت جداگانه تحقیقات خود را در زمینه ماهی‌های خاویاری، آلودگی خزر و مسائل دیگر انجام داده و هیچ کمیسیون که واقعاً کار مشترک انجام دهد تشکیل نشده است. «کشورهای ساحلی فقط همدیگر را در کارشکنی، داشتن سهم بیشتر در آلودگی و از این قبیل مسائل متهم می‌کنند، درحالی که همه کشورهای همسایه خزر در آلودگی آن سهیمند و تنها راه حل، همکاری صمیمی و شفاف در تحقیقات است».
هم اکنون قسمت اعظم آلودگی صنعتی خزر از طریق رود ولگای روسیه که تأمین کننده ۸۰ درصد آب خزر است، انجام می‌شود. سهم آذربایجان و قزاقستان در آلودگی‌های نفتی، سهم ایران در آلودگی‌های صنعتی و روانه کردن چرکاب‌ها به خزر نیز اتهاماتی است که متوجه این کشورها شده است. ترکمنستان نیز برخلاف چهار کشور ساحلی هیچ سهمی در پرورش مصنوعی ماهی‌های خاویاری خزر و رهاسازی آن در خزر ندارد و حفاری‌های نفت و گاز این کشور در خزر نیز با سرعت زیادی در حال انجام است.
براساس آمار انستیتو دریای خزر ایران، سالانه ۲۸۵ میلیون تن آلودگی از کشور آذربایجان، ۶۷۸ میلیون تن از روسیه، ۳۵ میلیون تن از قزاقستان و پنج میلیون تن از سه استان شمالی ایران ( مازندران، گیلان و گلستان ) وارد دریای خزر می‌شود. هنوز کشورهای ساحلی، به صورت مشترک تحقیقاتی در مورد الودگی خزر انجام نداده‌اند و هیچ کدام آمار دیگری را قبول ندارند.
سران کشورهای ساحلی خزر در اجلاس آبان سال ۸۹ در باکو توافق کردند که کمیسیون مشترک منابع زیست‌آبی دریای خزر تا آذرماه همان سال جلسه‌ای تشکل دهد و موضوع ممنوعیت صید ماهی‌های خاویاری خزر که هم اکنون با خطر انقراض نسل روبه‌رو هستند را بررسی کنند، اجلاسی که تاکنون تشکیل نشده است.
هم اکنون ایران رئیس دوره‌ای کمیسیون مشترک منابع زیست محیطی دریای خزر است و به زودی ریاست دوره‌ای آن به مدت دو سال به آذربایجان محول خواهد شد.
تاریئل ممدلی مشاور وزیر محیط زیست و نماینده آذربایجان در کمیسیون مشترک منابع زیست‌آبی دریای خزر، در گفت‌وگو با رادیوفردا می‌گوید که احتمالاً تا ماه نوامبر، کمیسیون مشترک در باکو گرد هم آیند. به گفته وی، تاخیر ۱۰ ماهه در تشکیل جلسه این کمیسیون به خاطر موضع متضاد کشورهای ساحلی پیرامون ممنوعیت صید ماهی‌های خاویاری بوده است.
خاویار یکی از اشرافی‌ترین مواد غذایی دنیاست و حدود ۹۰ درصد کل خاویار جهان از دریای خزر تولید می‌شود. یک کیلو خاویار در آذربایجان و مسکو بسته به نوع و طعم آن از هزار و ۷۰۰ تا پنج هزار دلار فروخته می‌شود.
بنابر گزارش‌ها، کشورهای ساحلی در مجموع فقط از صادرات خاویار (تخم استروژن) سالانه مجموعاً بالغ بر یک میلیارد دلار درآمد دارند. هم اکنون چهارگونه اصلی ماهی خاویاری در دریای خزر زندگی می‌کنند که عبارت‌اند از بلوگا، شیپ (کلمه)، اوزون‌بورون و تاس‌ماهی (نوع ایرانی قره‌بورون و نوع روسی چالباش).
همگی انواع این ماهی‌ها در لیست حیوانات در معرض خطر انقراض نسل «اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت» که مقر آن در سوئیس است، قرار دارد.
انستیتوی بین‌المللی تحقیقات ماهی‌های خاویاری نیز گزارش کرده است که اگر تدابیری اندیشیده نشود، ماهی‌های خاویاری خزر که قدمت آنها ۲۰۰ میلیون سال تخمین زده می‌شود در ۱۰ سال آینده تماماً نابود خواهند شد.
آقای ممدلی می‌گوید که در جست‌وجوهای سال ۲۰۱۰ کارشناسان کمیسیون مشترک منابع زیست‌آبی خزر، هیچ نمونه‌ای از ماهی شیپ به چشم نخورده است.
طبق گزارش‌های رسمی، میزان صید خاویار در سال ۱۹۸۵ سه هزار تن بود که این رقم هم اکنون به خاطر کاهش آمار ماهی‌ها ۳۰ برابر کمتر شده است.
چنگیز اسماعیلی، رئیس مرکز علمی خزر دانشگاه دولتی باکو در مصاحبه با رادیو فردا می‌گوید: «اگر کشورهای ساحلی توافقنامه منع صید ماهی‌های خاویاری را نهایی کنند، گام بسیار بلندی در راستای احیای نسل این حیوانات آبی برداشته‌اند، اگرچه، ممنوعیت صید فی نفسه کافی نیست و باید تدابیری درباره آلودگی خزر، پرورش مصنوعی و رهاسازی بچه ماهی‌های خاویاری در دریا و جلوگیری از صید قاچاق نیز لحاظ شود».
کارشناسان بر این باورند که برای توازن ابقای نسل و صید ماهی‌های خاویاری سالانه حداقل ۱۵۰ میلیون بچه‌ماهی خاویار باید در دریای خزر رها شود.
طبق برآوردها، تا سال گذشته کشورهای ساحلی دریای خزر سالانه حدود ۹۰ میلیون بچه‌ماهی خاویار در خزر رها کرده اند، اما تاریئل ممدلی می‌گوید که این رقم در سال جاری تا نصف کاهش یافته است.
سن بلوغ ماهی‌های خاویاری برای قابلیت تولید نسل هشت تا ۱۲ سال است. اینکه، آیا ممنوعیت صید ماهی‌های خاویاری برای پنج سال کافی است یا نه، موضوعی است که آقای اسماعیلی چنین توضیح می‌دهد: «ماهی‌های خاویاری تا صد سال هم می‌توانند عمر کنند، برای نمونه ماهی بلوگا. ممنوعیت صید برای پنج سال کافی نیست، اما گام مهمی است. کشورهای کانادا و آلمان هم اکنون از راه پرورش مصنوعی ماهی‌های خاویاری خزر، تخم استروژن (خاویار) آنها را تولید و صادر می‌کنند. این نشان دهنده عمق نگرانی جامعه جهانی از احتمال نابودی نسل ماهی‌های خاویاری خزر در آینده نزدیک است».
آقای اسماعیلی می‌گوید که در سال ۲۰۰۶ مطبوعات روسیه گزارش کردند که همین سال در روسیه بیشتر از ۱۰ هزار ماهی خاویاری به صورت قاچاق صید شده است. قاچاق ماهی خاویاری هنوز هم ادامه دارد. به گفته وی، ایران تنها کشوری است که با تمام توان و با تدابیری بسیار سختگیرانه بر علیه صید غیرقانونی ماهی خاویاری تلاش می‌کند.
به گفته این کارشناس آذربایجانی، تاکنون هر کشور ساحلی خزر، به صورت جداگانه تحقیقات خود را در زمینه ماهی‌های خاویاری، آلودگی خزر و مسائل دیگر انجام داده و هیچ کمیسیون که واقعاً کار مشترک انجام دهد تشکیل نشده است. «کشورهای ساحلی فقط همدیگر را در کارشکنی، داشتن سهم بیشتر در آلودگی و از این قبیل مسائل متهم می‌کنند، درحالی که همه کشورهای همسایه خزر در آلودگی آن سهیمند و تنها راه حل، همکاری صمیمی و شفاف در تحقیقات است».
هم اکنون قسمت اعظم آلودگی صنعتی خزر از طریق رود ولگای روسیه که تأمین کننده ۸۰ درصد آب خزر است، انجام می‌شود. سهم آذربایجان و قزاقستان در آلودگی‌های نفتی، سهم ایران در آلودگی‌های صنعتی و روانه کردن چرکاب‌ها به خزر نیز اتهاماتی است که متوجه این کشورها شده است. ترکمنستان نیز برخلاف چهار کشور ساحلی هیچ سهمی در پرورش مصنوعی ماهی‌های خاویاری خزر و رهاسازی آن در خزر ندارد و حفاری‌های نفت و گاز این کشور در خزر نیز با سرعت زیادی در حال انجام است.
براساس آمار انستیتو دریای خزر ایران، سالانه ۲۸۵ میلیون تن آلودگی از کشور آذربایجان، ۶۷۸ میلیون تن از روسیه، ۳۵ میلیون تن از قزاقستان و پنج میلیون تن از سه استان شمالی ایران ( مازندران، گیلان و گلستان ) وارد دریای خزر می‌شود. هنوز کشورهای ساحلی، به صورت مشترک تحقیقاتی در مورد الودگی خزر انجام نداده‌اند و هیچ کدام آمار دیگری را قبول ندارند.
