محمد مرسی رئیس جمهور مصر مخالفان خود را برای مشارکت در گفت‌و‌گوی ملی در روز شنبه آینده دعوت کرد. این دعوت با واکنش‌های متفاوتی از سوی اپوزیسیون مصر روبرو شد.
در حالی که جبهه نجات ملی اعلام کرد پیشنهاد مرسی را بررسی می‌کند، گروه جوانان ۶ آوریل این دعوت را رد کرد. اما مخالفان مرسی که در خیابان‌ها حضور داشتند، برای سرنگونی دولت او شعار دادند.
سخنرانی مرسی پنجشنبه شب ۱۶ آذر، یک روز پس از درگیریهای خونین میان هواداران و مخالفان او روبروی کاخ ریاست جمهوری در قاهره پایتخت مصر ایراد شد. در این درگیری‌ها دستکم ۶ نفر کشته و بیش از ۸۰۰ نفر دیگر زخمی شدند.
بحران اخیر مصر پس از آن آغاز شد که مرسی ۲ آذر فرمانی صادر کرد که در آن به اختیارات خود افزود و دستگاه قضایی را محدود کرد.
مرسی در سخنرانی خود که از تلویزیون دولتی این کشور به صورت زنده پخش شد، با ابراز تاسف از کشته و زخمی شدن شماری از شهروندان در درگیریهای اخیر گفت: «این اتفاقات در سایه اختلاف‌های سیاسی روی داد که باید از راه گفت‌و‌گو حل می‌شد تا منافع وطن حفظ شود.»
او با تاکید بر اینکه نظام پیشین مصر، به هیچ وجه باز نمی‌گردد، اظهار داشت: «منافع و اراده مردم با خشونت یا تجمع‌های خشمگین محقق نمی‌شود، بلکه نیازمند حکمت، اندیشه و صبر است.»
او ادامه داد: «مگر دموکراسی این نیست که باید اقلیت به خواست اکثریت تمکین کند؟ اکثریت و اقلیت باید در جهت تامین منافع ملی تلاش کنند. نباید تعصبات گروهی و حزبی مانع از محقق شدن منافع ملی شود.»
رئیس جمهور مصر سپس خطاب به مخالفان و موافقان خود گفت: «ما اگر چه از حق ابراز عقیده آزادانه حمایت می‌کنیم، اما به هیچ وجه به کسی اجازه نمی‌دهیم اقدام به قتل و خرابکاری کند، یا اینکه دعوت به کودتا علیه مشروعیت برپا شده به وسیله انتخابات کند.»
او با اشاره به تجمع مخالفان روبروی کاخ ریاست جمهوری در شامگاه سه شنبه ادامه داد: «سه شنبه برخی از تظاهرکنندگان به خودروهای ریاست جمهوری حمله کردند که یکی از راننده‌ها زخمی شد و هم اینک در بیمارستان است. آیا تظاهرات مسالمت آمیز به معنی حمله به املاک خصوصی و عمومی است؟ یا بستن راه‌ها و تعطیل کردن تولید است؟ یا اینکه مخدوش کردن چهره مصر است؟»
مرسی «گروه سوم» را مسئول خشونت‌ها دانست و گفت: «این خشونتی است که برخی نفوذی‌ها که خود را در میان مخالفان جای داده‌اند انجام دادند. برخی از نفوذی‌ها با استفاده از اسلحه به تظاهرکنندگان مسالمت آمیز حمله کردند. دیروز در اثر این حادثه ۶ نفر کشته و بیش از ۶۰۰ نفر زخمی شدند. برخی از آنها مورد اصابت گلوله قرار گرفتند. این حوادث تا صبح ادامه یافت و نیروهای امنیتی بیش از ۸۰ نفر از آشوبگران را دستگیر کردند.»
او با بیان اینکه تحقیقات از دستگیرشدگان که تعداد زیادی از آنها مسلح بودند آغاز شده، اظهار داشت: «متاسفانه برخی از دستگیرشدگان با برخی از چهره‌های سیاسی ارتباط داشتند. برخی افراد مسلح از برخی چهره‌های سیاسی پول دریافت کردند.»
مرسی تاکید کرد: «نتایج تحقیقات را دادستانی اعلام خواهد کرد و پرده از چهره کسانی که تحریک به خشونت کردند یا برای آن پول پرداخت کردند چه در داخل باشند و چه در خارج خواهد برداشت.»
او ادامه داد: «من میان معترضان و میان کسانی که اموال فاسدشان را در زمان نظام سابق جمع آوری کردند و در راه فساد و به آتش کشیدن کشور خرج می‌کنند فرق قائل می‌شوم.»
رئیس جمهور مصر با اشاره به فرمان اخیر خود که به گفته او «محرک اعتراض‌های سیاسی و قانونی بود» گفت: «دلیل صدور این فرمان که همچنان به قوت خود باقی است، بیم درباره آینده وطن و خطرهایی بود که آن را احاطه می‌کند.»
او با اشاره به موادی که فرمان‌ها و تصمیم‌های رئیس جمهور را از احکام قضایی مصون می‌کند خاطرنشان کرد که این مصونیت برای جلوگیری از فعالیت دستگاه قضایی یا اعتراض‌های شهروندان نیست، بلکه تنها فرمان‌ها، تصمیم‌هایی مصون هستند که به سیاست‌های کلی کشور مرتبط می‌شوند.
او تاکید کرد: «وظیفه من حمایت از وطن و نهادهای کشور از سوء استفاده است که باعث صدور فرمان شد. من با تمام فشار‌ها، تحت هر شرایطی به این وظیفه خود عمل خواهم کرد.»
مرسی با اشاره به ماده ششم فرمان اخیر خود که به رئیس جمهور اختیارات شبه مطلقی می‌دهد و عامل اعتراض‌های بسیاری شده است گفت: «هدف از این ماده چیزی نیست جز حمایت وطن در برابر اعمال خرابکارانه برخی گروه‌ها که بدون هیچ نظارت و هیچ وجدانی، کارهای خود را پیش می‌برند.»
او گفت که اصراری بر این ماده ندارد و در صورتی که در گفت‌و‌گوی ملی نتیجه‌ای برای حذف آن به دست آمد، این ماده حذف خواهد شد.
رئیس جمهور مصر در ادامه، همه گروه‌ها و احزاب سیاسی و همچنین جنبش‌های جوانان را برای آغاز جلسات گفت‌و‌گوی ملی در روز شنبه ۱۸ آذر ساعت ۲ بعد از ظهر به وقت محلی دعوت کرد. او گفت که قانون انتخابات و نقشه راه مصر پس از همه پرسی که موعد آن ۲۵ آذر اعلام شده است، محور اصلی گفت‌و‌گو‌ها خواهد بود.
مرسی خاطر نشان کرد نتیجه همه پرسی هرچه باشد، اعتبار فرمان اخیرش به پایان خواهد رسید. او تاکید کرد در صورت موافقت مردم با پیش نویس قانون اساسی، نهادهای کشور برپایه آن بنا خواهند شد اما در صورت مخالفت با آن، هیات جدیدی برای تدوین قانون اساسی با توافق گروه‌های سیاسی یا انتخابات اعضای آن به طور مستقیم توسط مردم از راه انتخابات، تشکیل خواهد داد.
هیات تدوین قانون اساسی، پیش نویس تهیه شده توسط آن و همه پرسی اعلام شده توسط مرسی، از موارد اعتراض مخالفان مصری است.
واکنش‌ها
به گزارش شبکه خبری الجزیره، در نخستین واکنش به سخنان مرسی، حسین عبدالغنی سخنگوی جبهه نجات ملی گفت که این ائتلاف پیشنهاد رئیس جمهور مصر برای گفت‌و‌گو را بررسی می‌کند.
جبهه نجات ملی ائتلافی است که پس از آغاز بحران اخیر مصر با حضور محمد البرادعی، عمرو موسی و حمدین صباحی، سه تن از نامزدهی انتخابات ریاست جمهوری اخیر مصر و شماری دیگر از گروه‌ها و احزاب مخالف مرسی تشکیل شده است.
اما گروه جوانان ۶ آوریل که نقش برجسته‌ای در انقلاب سال گذشته مصر علیه نظام محمد حسنی مبارک داشت، در بیانیه‌ای اعلام کرد که دعوت مرسی برای گفت‌و‌گو را نمی‌پذیرد و در تظاهرات روز جمعه علیه او شرکت فعال خواهد داشت.
از سویی سامح عاشور رئیس انجمن صنفی وکلای مصری و رئیس حزب ناصری در مصاحبه با شبکه خبری العربیه گفت که دعوت مرسی برای گفت‌و‌گو چیزی نیست جز تلاش برای مشروعیت بخشی به پیش نویس قانون اساسی. او همچنین مخالفت خود با دعوت مرسی برای گفت‌و‌گو را اعلام کرد.
سخنان مرسی مورد اعتراض معترضانی که در خیابان‌ها از جمله مقابل کاخ ریاست جمهوری و میدان تحریر قاهره حضور داشتند نیز قرار گرفت.
به گزارش خبرگزاری رویترز معترضان هنگام سخنرانی مرسی شعار می‌دادند: «قاتل قاتل» و «مردم می‌خواهند نظام را سرنگون کنند.»
«باطل باطل» و «ما نمی‌رویم او باید برود» از دیگر شعارهای مخالفان مرسی هنگام و پس از سخنرانی او بود.
از سویی، سایت رسمی اخوان المسلمین اعلام کرد که دفتر اصلی‌اش در قاهره توسط معترضان به آتش کشیده شد.
مخالفان قصد دارند بنا بر برنامه ریزی پیشین خود، روز جمعه در ۱۷ راهپیمایی به سمت کاخ ریاست جمهوری حرکت کنند. آنها نام این تظاهرات را «کارت قرمز» گذاشتند.
نگرانی آمریکا از خشونت‌ها
کاخ سفید آمریکا اعلام کرد که باراک اوباما رئیس جمهور این کشور شامگاه پنجشنبه، با محمد مرسی تلفنی گفت‌و‌گو کرد و «نگرانی عمیق» خود را نسبت به کشته و زخمی شدن معترضان ابراز داشت.
در بیانیه کاخ سفید آمده است: «اوباما تاکید کرد که همه رهبران سیاسی در مصر باید به هواداران خود خاطرنشان کنند که خشونت غیر قابل قبول است.»
این بیانیه ادامه داده است: «اوباما از دعوت مرسی از اپوزیسیون برای گفت‌و‌گو استقبال و تاکید کرد که این گفت‌و‌گو باید بدون پیش شرط صورت گیرد. او همچنین خاطرنشان کرد که ایالات متحده رهبران اپوزیسیون را به حضور در گفت‌و‌گو بدون پیش شرط تشویق می‌کند.»
در حالی که جبهه نجات ملی اعلام کرد پیشنهاد مرسی را بررسی می‌کند، گروه جوانان ۶ آوریل این دعوت را رد کرد. اما مخالفان مرسی که در خیابان‌ها حضور داشتند، برای سرنگونی دولت او شعار دادند.
سخنرانی مرسی پنجشنبه شب ۱۶ آذر، یک روز پس از درگیریهای خونین میان هواداران و مخالفان او روبروی کاخ ریاست جمهوری در قاهره پایتخت مصر ایراد شد. در این درگیری‌ها دستکم ۶ نفر کشته و بیش از ۸۰۰ نفر دیگر زخمی شدند.
بحران اخیر مصر پس از آن آغاز شد که مرسی ۲ آذر فرمانی صادر کرد که در آن به اختیارات خود افزود و دستگاه قضایی را محدود کرد.
مرسی در سخنرانی خود که از تلویزیون دولتی این کشور به صورت زنده پخش شد، با ابراز تاسف از کشته و زخمی شدن شماری از شهروندان در درگیریهای اخیر گفت: «این اتفاقات در سایه اختلاف‌های سیاسی روی داد که باید از راه گفت‌و‌گو حل می‌شد تا منافع وطن حفظ شود.»
او با تاکید بر اینکه نظام پیشین مصر، به هیچ وجه باز نمی‌گردد، اظهار داشت: «منافع و اراده مردم با خشونت یا تجمع‌های خشمگین محقق نمی‌شود، بلکه نیازمند حکمت، اندیشه و صبر است.»
او ادامه داد: «مگر دموکراسی این نیست که باید اقلیت به خواست اکثریت تمکین کند؟ اکثریت و اقلیت باید در جهت تامین منافع ملی تلاش کنند. نباید تعصبات گروهی و حزبی مانع از محقق شدن منافع ملی شود.»
رئیس جمهور مصر سپس خطاب به مخالفان و موافقان خود گفت: «ما اگر چه از حق ابراز عقیده آزادانه حمایت می‌کنیم، اما به هیچ وجه به کسی اجازه نمی‌دهیم اقدام به قتل و خرابکاری کند، یا اینکه دعوت به کودتا علیه مشروعیت برپا شده به وسیله انتخابات کند.»
او با اشاره به تجمع مخالفان روبروی کاخ ریاست جمهوری در شامگاه سه شنبه ادامه داد: «سه شنبه برخی از تظاهرکنندگان به خودروهای ریاست جمهوری حمله کردند که یکی از راننده‌ها زخمی شد و هم اینک در بیمارستان است. آیا تظاهرات مسالمت آمیز به معنی حمله به املاک خصوصی و عمومی است؟ یا بستن راه‌ها و تعطیل کردن تولید است؟ یا اینکه مخدوش کردن چهره مصر است؟»
مرسی «گروه سوم» را مسئول خشونت‌ها دانست و گفت: «این خشونتی است که برخی نفوذی‌ها که خود را در میان مخالفان جای داده‌اند انجام دادند. برخی از نفوذی‌ها با استفاده از اسلحه به تظاهرکنندگان مسالمت آمیز حمله کردند. دیروز در اثر این حادثه ۶ نفر کشته و بیش از ۶۰۰ نفر زخمی شدند. برخی از آنها مورد اصابت گلوله قرار گرفتند. این حوادث تا صبح ادامه یافت و نیروهای امنیتی بیش از ۸۰ نفر از آشوبگران را دستگیر کردند.»
او با بیان اینکه تحقیقات از دستگیرشدگان که تعداد زیادی از آنها مسلح بودند آغاز شده، اظهار داشت: «متاسفانه برخی از دستگیرشدگان با برخی از چهره‌های سیاسی ارتباط داشتند. برخی افراد مسلح از برخی چهره‌های سیاسی پول دریافت کردند.»
مرسی تاکید کرد: «نتایج تحقیقات را دادستانی اعلام خواهد کرد و پرده از چهره کسانی که تحریک به خشونت کردند یا برای آن پول پرداخت کردند چه در داخل باشند و چه در خارج خواهد برداشت.»
او ادامه داد: «من میان معترضان و میان کسانی که اموال فاسدشان را در زمان نظام سابق جمع آوری کردند و در راه فساد و به آتش کشیدن کشور خرج می‌کنند فرق قائل می‌شوم.»
رئیس جمهور مصر با اشاره به فرمان اخیر خود که به گفته او «محرک اعتراض‌های سیاسی و قانونی بود» گفت: «دلیل صدور این فرمان که همچنان به قوت خود باقی است، بیم درباره آینده وطن و خطرهایی بود که آن را احاطه می‌کند.»
او با اشاره به موادی که فرمان‌ها و تصمیم‌های رئیس جمهور را از احکام قضایی مصون می‌کند خاطرنشان کرد که این مصونیت برای جلوگیری از فعالیت دستگاه قضایی یا اعتراض‌های شهروندان نیست، بلکه تنها فرمان‌ها، تصمیم‌هایی مصون هستند که به سیاست‌های کلی کشور مرتبط می‌شوند.
او تاکید کرد: «وظیفه من حمایت از وطن و نهادهای کشور از سوء استفاده است که باعث صدور فرمان شد. من با تمام فشار‌ها، تحت هر شرایطی به این وظیفه خود عمل خواهم کرد.»
مرسی با اشاره به ماده ششم فرمان اخیر خود که به رئیس جمهور اختیارات شبه مطلقی می‌دهد و عامل اعتراض‌های بسیاری شده است گفت: «هدف از این ماده چیزی نیست جز حمایت وطن در برابر اعمال خرابکارانه برخی گروه‌ها که بدون هیچ نظارت و هیچ وجدانی، کارهای خود را پیش می‌برند.»
او گفت که اصراری بر این ماده ندارد و در صورتی که در گفت‌و‌گوی ملی نتیجه‌ای برای حذف آن به دست آمد، این ماده حذف خواهد شد.
رئیس جمهور مصر در ادامه، همه گروه‌ها و احزاب سیاسی و همچنین جنبش‌های جوانان را برای آغاز جلسات گفت‌و‌گوی ملی در روز شنبه ۱۸ آذر ساعت ۲ بعد از ظهر به وقت محلی دعوت کرد. او گفت که قانون انتخابات و نقشه راه مصر پس از همه پرسی که موعد آن ۲۵ آذر اعلام شده است، محور اصلی گفت‌و‌گو‌ها خواهد بود.
مرسی خاطر نشان کرد نتیجه همه پرسی هرچه باشد، اعتبار فرمان اخیرش به پایان خواهد رسید. او تاکید کرد در صورت موافقت مردم با پیش نویس قانون اساسی، نهادهای کشور برپایه آن بنا خواهند شد اما در صورت مخالفت با آن، هیات جدیدی برای تدوین قانون اساسی با توافق گروه‌های سیاسی یا انتخابات اعضای آن به طور مستقیم توسط مردم از راه انتخابات، تشکیل خواهد داد.
هیات تدوین قانون اساسی، پیش نویس تهیه شده توسط آن و همه پرسی اعلام شده توسط مرسی، از موارد اعتراض مخالفان مصری است.
واکنش‌ها
به گزارش شبکه خبری الجزیره، در نخستین واکنش به سخنان مرسی، حسین عبدالغنی سخنگوی جبهه نجات ملی گفت که این ائتلاف پیشنهاد رئیس جمهور مصر برای گفت‌و‌گو را بررسی می‌کند.
جبهه نجات ملی ائتلافی است که پس از آغاز بحران اخیر مصر با حضور محمد البرادعی، عمرو موسی و حمدین صباحی، سه تن از نامزدهی انتخابات ریاست جمهوری اخیر مصر و شماری دیگر از گروه‌ها و احزاب مخالف مرسی تشکیل شده است.
اما گروه جوانان ۶ آوریل که نقش برجسته‌ای در انقلاب سال گذشته مصر علیه نظام محمد حسنی مبارک داشت، در بیانیه‌ای اعلام کرد که دعوت مرسی برای گفت‌و‌گو را نمی‌پذیرد و در تظاهرات روز جمعه علیه او شرکت فعال خواهد داشت.
از سویی سامح عاشور رئیس انجمن صنفی وکلای مصری و رئیس حزب ناصری در مصاحبه با شبکه خبری العربیه گفت که دعوت مرسی برای گفت‌و‌گو چیزی نیست جز تلاش برای مشروعیت بخشی به پیش نویس قانون اساسی. او همچنین مخالفت خود با دعوت مرسی برای گفت‌و‌گو را اعلام کرد.
سخنان مرسی مورد اعتراض معترضانی که در خیابان‌ها از جمله مقابل کاخ ریاست جمهوری و میدان تحریر قاهره حضور داشتند نیز قرار گرفت.
به گزارش خبرگزاری رویترز معترضان هنگام سخنرانی مرسی شعار می‌دادند: «قاتل قاتل» و «مردم می‌خواهند نظام را سرنگون کنند.»
«باطل باطل» و «ما نمی‌رویم او باید برود» از دیگر شعارهای مخالفان مرسی هنگام و پس از سخنرانی او بود.
از سویی، سایت رسمی اخوان المسلمین اعلام کرد که دفتر اصلی‌اش در قاهره توسط معترضان به آتش کشیده شد.
مخالفان قصد دارند بنا بر برنامه ریزی پیشین خود، روز جمعه در ۱۷ راهپیمایی به سمت کاخ ریاست جمهوری حرکت کنند. آنها نام این تظاهرات را «کارت قرمز» گذاشتند.
نگرانی آمریکا از خشونت‌ها
کاخ سفید آمریکا اعلام کرد که باراک اوباما رئیس جمهور این کشور شامگاه پنجشنبه، با محمد مرسی تلفنی گفت‌و‌گو کرد و «نگرانی عمیق» خود را نسبت به کشته و زخمی شدن معترضان ابراز داشت.
در بیانیه کاخ سفید آمده است: «اوباما تاکید کرد که همه رهبران سیاسی در مصر باید به هواداران خود خاطرنشان کنند که خشونت غیر قابل قبول است.»
این بیانیه ادامه داده است: «اوباما از دعوت مرسی از اپوزیسیون برای گفت‌و‌گو استقبال و تاکید کرد که این گفت‌و‌گو باید بدون پیش شرط صورت گیرد. او همچنین خاطرنشان کرد که ایالات متحده رهبران اپوزیسیون را به حضور در گفت‌و‌گو بدون پیش شرط تشویق می‌کند.»
