در عراق درحالیکه زدو خورد بین نیروهای ارتش عراق و شبه نظامیان داعش و دیگر گروه‌های تندرو برای کنترل شهرهای کلیدی آن کشور ادامه دارد روز سه‌شنبه پارلمان عراق برای بحث درباره تشکیل دولت وحدت ملی تشکیل جلسه داد.
آیت‌الله سیستانی، مرجع تقلید شیعیان و شمار دیگری از رهبران سیاسی و مذهبی عراق خواهان تشکیل دولتی فراگیر برای نجات عراق از تجزیه و جنگ داخلی شده‌اند.
در همین حال مسعود بارزانی ، رئیس اقلیم کردستان عراق با تاکید بر اینکه عراق عملا تجزیه شده ، گفته است که تصمیم‌گیری در مورد اعلام استقلال حق طبیعی کردهاست .
از سوی دیگر اعلام حکومت خلافت اسلامی در مناطق تحت تصرف داعش یا دولت اسلامی عراق و شام هم با واکنش‌های متفاوتی در داخل آن کشور و در کشورهای منطقه روبرو شده است.
هِمِن سیدی ، تحلیگر مسائل خاورمیانه مقیم لندن در آغاز گفت‌وگویی با رادیو فردا می‌گوید این اقدام داعش می‌تواند در آینده به ضرر این گروه تمام شود:
همن سیدی: من فکر میکنم در خود عراق در کوتاه مدت به سود داعش خواهد بود. می‌تواند که یارگیری وسیعی بکند و می‌تواند طیف زیادی از تندروهای پراکنده را به خودش جذب کند. ولی در دراز مدت فکر نمی‌کنم به سود آنها باشد. چون اولا‌ً آنها به این ترتیب در واقع نه تنها در برابر بخش زیادی از جهان عرب و دولت‌هایشان بلکه حتی در برابر سازمان‌هایی مثل القاعده و طالبان هم باید بایستند. آنها به این نحو خودشان را فراتر از تشکیلات بنیاد‌گرایی اسلامی سابق معرفی می‌کنند. الان هم می‌بینیم که علنا‌ً در سوریه با جبهه‌النصره که شاخه القاعده است مشکل دارند. پس به نظر من در دراز مدت منجر به انشقاق و انشعاب شدیدی در بین بنیادگراهای سنی خواهد بود. ولی در کوتاه مدت به نظرم می‌تواند که انرژی و نیروی زیادی را در اختیار داعش قرار دهد.
هفته گذشته مسعود بارزانی، رییس اقلیم کردستان عراق گفت که نیروهای پیشمرگه که دو هفته پیش وارد کرکوک شده بودند از این شهر خارج نخواهند شد. آیا به نظر شما این را می‌شود به عنوان پیش زمینه اعلام استقلال کردستان عراق ارزیابی کرد؟
چون نیروهایی که از حکومت اقلیم کردستان دو هفته پیش وارد کرکوک شدند نیروهای کمکی بودند. نیروهای پیشمرگه از قبل هم در آنجا حضور داشتند. از چندین سال قبل نیروهای پیشمرگه و ارتش عراق و نیروهای دولت مرکزی مشترکا‌ً با هم کرکوک را اداره می‌کردند. در واقع نیروهایی که دو هفته پیش وارد شدند، موقعی که تقریبا‌ً پنجاه شصت درصد امنیت کرکوک که دست ارتش و نیروهای عراقی بود، در اثر رفتن آنها این خلا‌ء که به وجود آمد، نیروهای پیشمرگه مقیم کرکوک درخواست نیروی کمکی کردند و به آن منطقه وارد شدند. به نظر من این حالت از نظر سیاسی، از نظر کردها کاملا‌ً برگشت‌ناپذیر است. حال یا در چارچوب ماندن در چارچوب جغرافیایی عراق به این معنی که آنها مثلا‌ً در چارچوب کنونی عراق خواهند ماند، اما به اضافه کرکوک. و یا اینکه نه کلا‌ً راه جدایی و استقلال را در پیش می‌گیرند و به اضافه کرکوک باهم جمهوری کردستان را تشکیل می‌دهند.
نیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل از اعلام احتمالی استقلال کردستان عراق استقبال کرد. این را چه جوری می‌توانیم ارزیابی کنیم در سطح منطقه و چه نفعی برای اسرائیل دارد که در این مقطع کنونیاز چنین موضوعی استقبال میکند؟
به نظر من این پیشنهاد هیچ نشانی از دلسوزی و دوستی با کردها با خودش ندارد. در واقع اسرائیل از تجزیه یک کشور عربی بدون اینکه مثلا‌ً قصد دلسوزی برای کردها را داشته باشد استقبال میکند. به هر حال تا منطقه بیشتر درگیر آشوب باشد، اسرائیل در آرامش و امنیت بیشتری به سر می‌برد. الان می‌بینیم درگیری‌ها و مشکلاتی که با مناطق غزه دارد در اخبار زیاد پوشش پیدا نمی‌کند، چون همه حواس‌ها به داعش است. در مورد مسئله کردها به نظر من این کار را برایشان سخت‌تر میکند تا اینکه کمکشان کند. کردها اگر قرار باشد اعلام استقلال کنند، نیاز دارند به این که یکی یا چند تا از کشورهای منطقه از آنها حمایت کنند. نیاز دارند به این که کشورهای دموکراتیک اروپایی از آنها حمایت کنند. یا قدرت‌های جهانی، حداقل یکی از قدرت‌های جهانی ازشان حمایت کنند. این حمایت ظاهری اسرائیل غیر از اینکه حساسیت ایجاد کند هیچ سودی برای کردها به نظر من نخواهد داشت. اما ممکن است برای مدتی کوتاه بتواند به خود اسرائیل کمک کند.
روز سه‌شنبه قرار است پارلمان عراق تشکیل جلسه دهد تا نوری المالکی یا اشخاص دیگری از شخصیت‌های سیاسی بتوانند یک دولت ائتلاف وحدت ملی تشکیل دهند. ولی در خبرها آمده که جبهه آقای ایاد علاوی اعلام کرده که شرکت نمی‌کند و کردها هم گفته‌اند که اگر پارلمان وارد بازی سیاسی شود، آنها هم شرکت فعالی نخواهند کرد. آیا به نظر شما امیدی هست که در جلسه پارلمان در روز سه‌شنبه آقای نوری المالکی و سایر جناح‌های حاضر در پارلمان بتوانند دست به تشکیل یک دولت ائتلاف ملی یا وحدت ملی بزنند؟
به نظر من این احتمال ضعیف است. هرچند که آقای سیستانی نهایت تلاشش را کرد که این اتفاق را در بین طیف‌های مختلف به وجود بیاورد، ولی همین جوری که شما اشاره کردید، این اتفاق صورت نگرفته. نه فقط در مورد آقای نوری مالکی که بماند یا نه. حتی در مورد ساختار سیاسی آینده عراق اختلاف نظر هست. مثلا‌ً شما اشاره کردید که آقای علاوی شرکت نمی‌کند در پارلمان. متقابلا‌ً جناح دیگر سنی‌ها هم که جناح متحد آن هستند با آقای اسامه النجیفی، رئیس کنونی پارلمان ریاست آن را به عهده دارد آنها هم ساختار سیاسی کنونی را قبول ندارند و خواستار این هستند که عراق از لحاظ داخلی به سه منطقه کاملا‌ً جدا، از لحاظ سیاسی و اداری تبدیل شود و قدرت دولت مرکزی کاهش پیدا کند. پس هم اختلاف سیاسی دارند، هم اختلاف فردی دارند در مورد شخصیت نخست وزیر آینده و هم چنین شرط و شروط‌هایی هم مطرح است که اگر تحقق پیدا نکند احتمالا‌ً کردها هم حضور نخواهند داشت. در کل فضا برای تشکیل نشدن و به تفاهم نرسیدن مساعدتر است تا این که برای به تفاهم. حتی اگر صوری و ظاهری باشد.
پس به نظر شما بعد از برگزاری یا عدم برگزاری نشست پارلمان در صحنه سیاسی عراق چه خواهد شد؟
من فکر میکنم که بحران سیاسی عراق با نشست پارلمان حل نخواهد شد. اولا‌ً مدت زمان بیشتری لازم است، حتی اگر فرض کنیم به نتیجه هم برسد. دوما‌ً بیشتر به مذاکرات پشت پرده، مذاکرات غیررسمی، اعمال فشارهایی که از خارج به آنها می‌شود، اشاره‌ای که از طرف آمریکا، ایران، عربستان به طیف‌های مختلف وارد می‌شود... برآیند کلی این فشارها و این معادلات ممکن است اگر خیلی خوشبین باشیم در آینده نه چندان نزدیکی، نه هفته آینده، ۱۰ روز آینده، بعد از آن ممکن است به نتیجه برسد و احتمال دیگر هم هست که هیچ وقت به نتیجه نرسد.
