کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی علاوه بر آن که نگرانی‌هایی را برای زمانی که ایران قصد بازگشت رسمی به بازارهای نفتی را داشت ایجاد کرده، از سوی دیگر مساله بودجه و پروژه‌های عمرانی ایران را با معضل جدی روبه‌رو می‌کند.
بودجه سال ۹۴ دولت بر اساس هر بشکه نفت ۷۰ دلار برنامه‌ریزی شده و مخارج دولت به انضمام طرح‌های عمرانی نیز بر همین اساس قرار گرفته است.
با این وضعیت مشخص نیست ایران چه شیوه‌ای برای برون رفت از وضعیت اقتصادی جدید در پیش خواهد گرفت. اما دلیل پایین آمدن ناگهانی بهای نفت چیست و با توجه به وضعیت فعلی چه افقی در بازار نفت می‌توان پیش‌بینی کرد؟ نصیر شیرخانی، کارشناس نفت و انرژی، ساکن لندن در این زمینه به رادیو فردا می‌گوید:
«قیمت نفت در دوماه گذشته ۳۰درصد پایین آمده. دلایلش هم مختلف است ولی دلیل اصلی این است که عرضه در بازار بیشتر از تقاضاست. حدود ۳ میلیون بشکه در روز مازاد تولید داریم. با وجود افت قیمت نفت در سال گذشته، هم تولیدکنندگان آمریکا (شل اویل) از رده خارج نشده‌اند و هم کشورهای خلیج فارس به رهبری عربستان حاضر نیستند تولیدشان را پایین بیاورند. اگر این کار را نکنند افق قیمت‌ها بسیار منفی خواهد بود و قرار هم نیست به این زودی هیچ روشنایی برگردد و دورنمای قیمت نفت بسیار منفی‌ست. گذشته از مازاد تولیدی که در جهان داریم، می‌بینیم که رشد اقتصاد چین به عنوان دومین اقتصاد جهان پس از آمریکا کم شده که صددرصد روی مصرف نفت تاثیر منفی دارد».
بر اساس گزارش ۱۶ آذرماه سال گذشته ایرنا ، هنگامی که لایحه بودجه ۹۴ به مجلس ایران ارائه شد، نمایندگان مجلس کوشیدند با نگاهی واقع‌بینانه قیمت نفت را در بودجه مورد بررسی قرار دهند به‌گونه‌ای که رقم آن به واقعیت نزدیک باشد. ولی در آن زمان هیچ تصوری از کاهش ناگهانی قیمت نفت تا بدین حد وجود نداشت.
اکنون خبر می‌رسد که بهای نفت در نیویورک، در پی انتشار گزارش‌ها پیرامون افزایش ذخایر نفتی در ایالات متحده آمریکا، به پایین‌ترین سطح خود طی شش سال و نیم گذشته سقوط کرده است.
اطلاعات تازه منتشر شده نشان می‌دهد ۲۸ مرداد ماه در بازار نیویورک، بهای نفت «وست تگزاس اینترمیدیت»، از شاخص‌های اصلی قیمت‌گذاری نفت در بازارهای جهانی، برای عرضه در ماه میلادی سپتامبر (ماه آینده) با ۱.۸۲ دلار کاهش، به بشکه‌ای ۴۰ دلار و ۸۰ سنت تنزل پیدا کرد.
همه این عوامل نشان می‌دهد محاسبات دولت و مجلس ایران در مورد بودجه سال ۹۴ طی شرایط جدید بسیار دورتر از واقعیات پیش‌بینی نشده و متزلزل بازار نفت بوده است.
اما سوالی که اکنون پیش می‌آید این است که در این وضعیت چه بر سر طرح‌های عمرانی و بخش‌های دیگر اقتصادی ایران خواهد آمد و دولت ایران برای غلبه بر این شرایط چه راه‌هایی پیش رو خواهد داشت؟
مهرداد عمادی کارشناس اقتصادی و مشاور نهادهای بین المللی، ساکن لندن در این زمینه معتقد است:
«در کوتاه مدت واقعا راهگشایی نخواهیم داشت برای این که قیمت نفت حتما اثر خواهد گذاشت بر ایجاد شکاف درآمدی و تا جایی که درآمدهای مالیاتی دولت را دیدم در این چند هفته این کسری بودجه ایجاد خواهد کرد. این مساله چاره کوتاه‌مدت ندارد چون ما نمی‌توانیم عرضه نفت را بیشتر کنیم برای این‌که خود این کار باعث کاهش بیشتر قیمت نفت می‌شود. در کنار مسائل دیگر ما یک چالش زیر پوست بازار نفت داریم که چند کشور همسایه ما الان افزایش عرضه نفت را در ۱۱ هفته اخیر انجام داده‌اند. یک کشور حتی ۱۷ درصد قیمت نفت را در بازار روز – نه بازار دراز مدت – بالا برده و این‌ها باعث شده که همه انتظار دارند قیمت نفت حتی پایین‌تر از آنچه امروز داریم درباره‌اش صحبت می‌کنیم پایین بیاید. یا درآمد مالیاتی باید این شکاف را پر کند یا دولت بودجه بعضی برنامه‌ها را کم کند ولی گریزی نیست که این مقداری حالت انقباضی به اقتصاد کلان ایران خواهد داد».
افزایش تولیدتا کنون مهمترین سلاح عربستان برای مقابله با تولید نفت در آمریکا بوده زیرا هرچه قیمت نفت پایین می‌آمد تولید نفت در آمریکا نیز به همان نسبت منفعت اقتصادی خود را از دست می‌داد. اما طبعا وضعیت عربستان که ذخایر مالی کافی برای چند سال آینده دراختیار دارد با وضعیت ایران که هنوز نتوانسته از فشار تحریم‌های بین‌المللی کمر راست کند تفاوت‌های بسیار دارد.
