شاید از اخبار علمی که این روزها در بیشتر رسانه‌ها منتشر می‌شود باخبر شده باشید که زنان بیش از هر سرطانی به سرطان پستان مبتلا می‌شوند. تا به حال معاینه‌های فردی ماهانه، سونوگرافی سالانه و ماموگرافی هر دو سال یک بار زنان بالای چهل سال به عنوان مهمترین شیوه‌های غربال‌گری سرطان سینه عنوان شده. اما آن طور که مریم یحیوی دکتر پژوهشگر ورزش ساکن آلمان می‌گوید حالا می‌شود ورزش کردن را هم به عنوان یکی از شیوه‌های پیش‌گیری از سرطان سینه دانست.
خانم مریم یحیوی بگذارید با یک پرسش کلی آغاز کنیم. آیا اساسا‌ً رابطه‌ای میان ورزش و سلامتی زنان وجود دارد؟
«این در خیلی از پژوهش‌ها نشان داده شده که کسانی بیشتر تحرک دارند و ورزش میکنند و ورزش‌شان پیشرفته‌تر است، ریسک خیلی از بیماری‌هایشان پایین‌تر است. یک مثال، سرطان سینه که من درباره آن پژوهش می‌کنم ارثی است و البته برای خانمها مهم‌تر است و یکی از راه‌های جلوگیری این است که ورزش همیشگی بکنند. کسی هر هفته هر روز ورزش‌های مخصوص بکند. حالا هرچه باشد. یک طوری باشد که بدنش پرورش پیدا کند. اینها کسانی هستند که شانس اینکه این بیماری را بگیرند کمتر از کسان دیگر است. با اینکه همه‌شان ممکن است ژن آن را به حالت ارثی داشته باشند .»
آیا سن خاصی برای آغاز ورزش زنان پیشنهاد شده یا هر سنی که خانمها ورزش را شروع کنند می‌تواند تاثیرگذار باشد؟
«هیچگاه دیر نیست. در تحقیقاتی که ما تا الان کردیم و ادامه می‌دهیم. هر سنی می‌تواند باشد. البته کسانی که ممکن است این ژن را داشته باشند کسی چک نمی‌کند تا موقعی که هجده سالشان باشد. ولی هر موقع که شروع کنند هیچگاه دیر نیست و می‌توانند از پیشرفت مشکلات دیگر سلامتی‌شان جلوگیری کنند. بنابراین ورزش هیچگاه دیر نیست.»
چه نوع ورزشی مد نظر شما است؟ آیا هر ورزشی می‌تواند این ویژگی را داشته باشد یا حتما‌ً باید در سالن‌های ورزشی و با دستگاه‌های خاصی انجام شود؟
«هر جور ورزشی هست ولی مدت و ادامه دادن آن مهم است. طوری باید باشد که بدن به اندازه کافی در هر روز و هر هفته تکانش بخورد. یک چیزی هست به آن می‌گویند «ام‌ای‌تی» که حساب می‌کند چقدر در روز تحرک هست. ولی مهم این است که برای مثال هر هفته پنج روز یک ساعت ورزش باشد مثل دوچرخه‌سواری، راهپیمایی تند و یا دویدن. ولی در سالن ورزشی هم خوب است. یعنی نمی‌شود گفت حتما‌ً باید دستگاه‌های عالی پیدا کنیم. در هوای آزاد هم می‌توانیم راه برویم. کوهپیمایی، راهپیمایی همه خیلی خوب است.»
خانم یحیوی، یک تفکر خاص در ایران وجود دارد که می‌گوید زنانی که به کار خانگی اشتغال دارند، نیازی به ورزش کردن ندارند. همان جارو و گردگیری و شستشو و نگهداری از بچه‌ها خودش یک نوع ورزش به حساب می‌آید. آیا واقعا‌ً می‌توانیم این کارها را ورزش حساب کنیم؟
«متاسفانه اینها یک خورده کم هستند برای جلوگیری از بیماری‌هایی که با سن‌های بیشتر و در دنیای مدرن پیش می‌آید. در حقیقت چیزی که به آن احتیاج داریم تحرک زیاد است. درست است که کار خانه سنگین می‌تواند باشد و جاروکشیدن و اینها همراه با تکان باشد ولی در پژوهش‌های ما اینها را به حساب نمی‌آوریم. ورزش‌هایی را که در زمانی که نه کار هست و نه کار خانه هست حساب می‌کنیم. آنها برای ما مهم است. به طور متداوم پرورش عضلات بدن و ریه و همه دستگاه‌های بدن است. علت این است که ورزشی که ورزش حساب می‌شود و متداوم‌تر باشد بدن را برای مواظبت از خودش آماده‌تر می‌کند.»
خیلی‌ها معتقدند با هوای آلوده و پر از ریزگردهایی که این روزها در بیشتر نقاط ایران وجود دارد خانه نشستن و ورزش نکردن بهتر از ورزش کردن و در معرض هوای آلوده قرار گرفتن است. آیا شما هیچ توصیه‌ای در این زمینه دارید؟
«شاید بشود گفت در شهرهای بزرگتر مثل تهران بهتر است که آدم در وسط شهر ندود و به‌ناچار شاید کسانی که در شهرهای بزرگ زندگی میکنند عاقلانه‌تر باشد که در سالن‌ها ورزش کنند.
***
از فرصت استفاده می‌کنیم و یادآوری می‌کنیم که چطور زنان بالای چهل سال می‌توانید هر ماه در خانه پستان‌هایتان را معاینه کنید و مطمئن شوید که در معرض ابتلاء به سرطان پستان قرار ندارید. مرحله اول این است که برهنه شوید و ابتدا در جلوی یک آینه پهن بایستید و به سینه‌های خودتان در چهار حالت نگاه کنید. حالت اول دستها بالای سرتان، حالت دوم دستها به کمر، حالت سوم دستها در کنار بدن آویزان و حالت چهارم خم شده به جلو.
به دقت به پستان‌هایتان نگاه کنید و در صورت وجود هرگونه علامت غیرعادی مثل فرورفتگی پوست و یا نوک پستان و یا زخم‌های مزمن و یا پوسته پوسته شدن نوک پستان‌ها یا حالت پوست پرتقالی شدن پستان‌ها توجه کنید و در صورتی که به هر کدام از این موارد مشکوک برخوردید حتما‌ً با پزشک‌تان تماس بگیرید.
در مرحله دوم به پشت بخوابید، یک دست را زیر سر بگذارید و با دست مقابل تمامی پستان را معاینه کنید. برای این کار از قسمت نرم بند انتهایی انگشتان دوم تا چهارم تان استفاده کنید و نسج پستان را به آرامی و به حالت دورانی روی قفسه سینه‌تان بلغزانید. برای اینکه تمام قسمت‌ها به طور کامل معاینه شوند نسج سینه را مثل یک ساعت در نظر بگیرید و تمام قسمت‌های آن را به تفکیک معاینه کنید.
ناحیه زیر بغل را هم فراموش نکنید و با نگه داشتن بازو به حالت نیمه باز این منطقه را هم به صورت عمقی معاینه کنید.
معاینه سینه را می‌توانید در حمام و در حالت ایستاده هم انجام دهید. در انتها هم نوک پستان را به آرامی فشار دهید تا از وجود یا عدم وجود ترشحات نوک سینه مطلع شوید. در صورت لمس توده یا سفتی در پستان یا وجود ترشح از نوک پستان بدون اضطراب و نگرانی به پزشک مراجعه کنید. زیرا در بسیاری از موارد این علامت‌ها مربوط به بیماری‌های خوش‌خیم پستان هستند و درمان آنها هم بسیار راحت است. اما ماهی یک بار این معاینه را فراموش نکنید.
***
در هفته گذشته علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، یکی از چالش‌های پیش روی وزارتخانه‌اش را مسایل زنان مطرح کرده و گفته پایین آمدن سن زنان سرپرست خانوار، نرخ بیکاری زنان، فصلی بودن کار آنها، عدم استقبال کارفرمایان از زنان و گرایش بیشتر آنها به استخدام زنان مجرد و همینطور تغییر جهت مشاغل زنان به سمت کارهای خدماتی مسایلی است که برای ساماندهی آنها باید برنامه ریزی کرد.
فریدون خاوند اقتصاددان ساکن فرانسه در مورد مسایل عمده موجود در بازار کار زنان ایران می‌گوید:
«زندگی زنان ایرانی در زمینه اقتصادی گرفتار یک تناقض بزرگ و تکان‌دهنده است. از یک طرف اکثریت دانشجویان در حال حاضر دختران هستند و شمار فارغ‌التحصیلان زن در کشور به سرعت رو به افزایش می‌رود ولی از طرف دیگر برای راهیابی زنان تحصیل‌کرده به عرصه اشتغال هزار و یک مانع وجود دارد و شمار زیادی از آنها خانه‌نشین می‌شوند. به گفته علی ربیعی وزیر کار جمهوری اسلامی نیم میلیون نفر از بیکاران مطلق کشور را زنان تحصیل‌کرده تشکیل می‌دهند. بیکار مطلق کسی است که در هفته پیش از آمارگیری حتی یک ساعت هم کار نکرده. خانه‌نشین شدن این همه زن تحصیل‌کرده یک تراژدی عظیم اقتصادی و اجتماعی است.»
آنطور که فریدون خاوند می‌گوید بازار کار در ایران مردانه است:
«مهمترین ملاکی که وضعیت حاشیه‌ای زنان را در بازار کار ایران به نمایش می‌گذارد شاخصی است که به آن می‌گویند نرخ مشارکت. در محاسبه این شاخص نسبت کل افراد فعال در عرصه اقتصادی اعم از اینکه شاغل باشند یا متقاضی کار، به کل جمعیت بالای ده سال سنجیده می‌شود. آمار وزارت کار نرخ مشارکت را برای مردان ۶۳ درصد و برای زنان ۱۳ درصد اعلام می‌کند.»
این کارشناس اقتصاد همچنین از اصلی‌ترین تبعیض علیه زنان در بازار کار می‌گوید:
«کارفرمایان معمولا‌ً استخدام زنان مجرد را بر زنان متاهل ترجیح می‌دهند. تازه زن‌هایی هم که از موانع گوناگون استخدام رد شوند حقوق و مزایای کمتری دارند نسبت به مردان و شرایط کاری سخت‌تری.»
