رادیو فردا - اول خرداد ماه در ایران روز بهره‌وری و بهینه‌سازی مصرف نامگذاری شده است. میرعلی حسینی از فریدون خاوند تعریف دو مفهوم «بهره‌وری» و «بهینه‌سازی مصرف» و رابطه آنها را پرسیده است.
فریدون خاوند: دو مفهوم «بهره‌وری» و «بهینه‌سازی مصرف» در قلب اقتصاد سیاسی قرار دارد که آن را علم مدیریت منابع کمیاب تعریف کرده‌اند.
منابع کره خاک، از آب و نفت گرفته تا زمین‌های کشاورزی، و همین طور عوامل تولید که کار و سرمایه باشند، به شدت محدودند. در عوض نیاز‌های جمعیت روی زمین، که تا چند دهه دیگر شمار آنها می‌رسد به ده میلیارد نفر، نامحدودند. باید کاری کرد که انسان‌ها بتوانند، برای پاسخگویی به نیاز‌های خودشان، به بهترین صورت ممکن از منابع و عوامل محدود بهره‌برداری کنند.
کار انسان‌ها، از آغاز تمدن انسانی تا امروز، همین بوده. آنها تلاش کرده‌اند با خلق ابزار و کامل‌تر و پیچیده‌تر کردن آنها، با همان مقدار کار، تولیدشان را ده‌ها و صد‌ها بار بالا‌تر ببرند، و ضمن بهبود سطح رفاه خودشان، مصرف عوامل تولید را پایین بیاورند.
یک مثال کاملا شناخته شده: پنجاه سال پیش یک خودروی متوسط برای پیمودن صد کیلومتر به بیست لیتر بنزین احتیاج داشت. امروز همان مسافت را با چهار لیتر بنزین طی می‌کند.
پیشرفت به همین معنا است: افزایش تولید گندم و فولاد و انواع خدمات با نیروی کار و منابع کمتر. قدرت اقتصادی هم بر همین ملاک تکیه دارد. دستیابی به رفاه بیشتر از راه ارتقای سطح بهره وری.
ایران، از لحاظ بهره‌وری و بهینه‌سازی مصرف، در چه وضعیتی است؟
سقوط بهره‌وری یکی از مهم‌ترین شاخص‌های انحطاط اقتصادی ایران است.
بر پایه آماری که از سوی سازمان ملی بهره‌وری منتشر شده، در فاصله سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۹، شاخص بهره‌وری در کشاورزی ۳۱ در صد، در نفت و گاز ۱۷ درصد و در صنعت ۳۸ درصد سقوط کرده است. طی همین مدت ۱۳ سال، شاخص بهره‌وری در کل اقتصاد از صد سقوط کرده به ۸۹.۵.
و اما در دوره سه ساله ۹۰ تا ۹۲، به گفته خانم رویا طباطبایی، رئیس سازمان ملی بهره‌وری، شاخص بهره‌وری برای کل عوامل تولید باز دوباره ۳.۵ درصد کمتر شده.
بهره‌وری و بهینه‌سازی مصرف به‌خصوص در زمینه آب روز به روز اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
در زمینه آب عدم توجه به بهره‌وری و بهینه‌سازی مصرف، کشور را در شرایط بسیار دشواری قرار داده است. در اینجا مساله از محدوده صرفا اقتصادی بیرون می‌رود و پای امنیت و آینده کشور به میان کشیده می‌شود.
ایران، هم در تمشیت و صیانت از منابع نفتی‌اش به اسراف کشیده شد و هم در مدیریت منابع آبی‌اش. با این دو اسراف بزرگ، نسل‌های چند دهه اخیر ایران ضربه بسیار سختی بر منافع نسل‌های آینده وارد آوردند.
