به تازگی نسخهٔ ترمیم‌شدهٔ فیلم «در غربت» از ساخته‌های سهراب شهیدثالث در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده و باعث طرح دوباره گفت‌وگو و صحبت درباره این فیلمساز خاص شده است.
از سهراب شهیدثالث با فیلم‌هایی چون «یک اتفاق ساده» و «طبیعت بی‌جان» به عنوان یکی از پیشگامان سینمای متفاوت ایران نام برده می‌شود که تاثیر نگاه و ساختار متفاوت آثارش بر بسیاری از سینماگران موفق سینمای بعد از انقلاب به‌ویژه عباس کیارستمی مشهود است.
فیلم «در غربت» به تهیه‌کنندگی مشترک پرویز صیاد (به نمایندگی از کانون سینماگران پیشرو) و پرووبیس فیلم آلمان در سال ۱۳۵۴ در شهر برلین ساخته شد و در آن پرویز صیاد نقش یک کارگر مهاجر اهل ترکیه را بازی می‌کند که همراه چند نفر از هموطنانش زندگی یکنواخت و کسالت‌باری در آلمان دارند. این فیلم تلاش این کارگران برای سازگاری با محیط خاص آلمان و جداافتادگی آن‌ها از فرهنگ و اجتماع آن زمان آلمان را به تصویر می‌کشد.
«در غربت» که با نام «دور از خانه» هم شناخته می‌شود با همکاری آرشیو آثار شهیدثالث و با نظارت تهیه‌کنندهٔ آلمانی آن، شرکت پرووبیس، در لابراتوار فیلم‌شیفت آلمان مرمت شد و نخستین بار تیرماه سال ۱۴۰۱ در سی‌وششمین جشنوارهٔ فیلم ایل چینما ریتروواتوو (سینمای دوباره کشف‌شده) در شهر بولونیای ایتالیا همراه با چند فیلم مهم دیگر از تاریخ سینمای ایران از جمله «چشمه» و «درشکه‌چی» به نمایش عمومی درآمد.
پرویز صیاد، بازیگر، نویسنده و کارگردان شناخته شده ایرانی، در گفت‌وگو با پادکست «صحنۀ» رادیو فردا شرح نسبتا مفصلی از جریان ساخت فیلم «در غربت» و همین طور روحیه و اعتقادات و شیوهٔ کار سهراب شهیدثالث داد.
او گفت که از طریق ناصر تقوایی با سهراب شهیدثالث آشنا شد و او طرح فیلمنامهٔ «طبیعت بی‌جان» را برای ساخت به آقای صیاد پیشنهاد داده بود: «مقدار سرمایه‌ای که برای ساخت فیلم درخواست کرد نسبت به فیلم‌های معمول آن زمان ما بسیار ناچیز بود. من فوراً قبول کردم و با هوشنگ بهارلو رفت شمال و فیلم را هشت روزه ساخت».
آقای صیاد توضیح داد که با موفقیت فیلم «طبیعت بی‌جان» در بیست‌وچهارمین جشنواره فیلم برلین و کسب جایزهٔ خرس نقره‌ای بهترین کارگردان از این جشنواره معتبر، پیشنهادهایی از جانب تهیه‌کنندگان آلمانی ازجمله یک تهیه‌کننده فیلم‌های مستند به او برای ساخت فیلم مشترک شد: «وقتی سهراب شهیدثالث طرح فیلم "در غربت" را پیشنهاد داد، به آن تهیه‌کننده که همین شرکت پرووبیس بود، موضوع را گفتم و پیشنهاد ساختش را دادم. آن شرکت هم قبول کرد و این‌گونه شد که "در غربت" به عنوان محصول مشترک در آلمان ساخته شد».
پرویز صیاد با اشاره به تحصیل سهراب شهیدثالث در اتریش گمانه‌زنی می‌کند که موضوع شرایط مهاجران احتمالا برگرفته از تجربیات خود شهیدثالث بود که در فیلم «در غربت» در قالب مهاجران ترک‌تبار بیان شد.
به گفتهٔ آقای صیاد، به جز او سایر بازیگران «در غربت» که نقش کارگر را بازی می‌کردند از همان کارگرهای ترک‌تبار ساکن در آلمان بودند.
او با ذکر جزئیاتی درباره شیوهٔ کار سهراب شهیدثالث می‌گوید کار کردن با او به ویژه برای فیلمبرداران آثارش سخت بود چراکه اصرار داشت در کوتاه‌ترین زمان فیلمبرداری را به پایان برساند.
فیلم «در غربت» هم در بخش مسابقهٔ جشنوارهٔ فیلم برلین پذیرفته شد اما برخلاف «طبعیت بی‌جان» جایزه‌ای کسب نکرد. اتفاقی که به گفتهٔ پرویز صیاد با انتقادهای زیاد مطبوعات آن زمان روبرو شد و باعث عصبانیت سهراب شهیدثالث نیز شد.
پرویز صیاد با ابراز بی‌اطلاعی درباره تاثیر دیدگاه‌ها و اعتقادات سیاسی سهراب شهیدثالث در تصمیم او برای مهاجرت از ایران و اقامت در خارج از کشور می‌گوید در سال‌های پیش از انقلاب صحبت یا نشانه‌ای از تفکرات چپ‌‌گرایانه سهراب شهیدثالث ندید و پس از انقلاب بود که متوجه علاقهٔ او به این تفکرات شد: «در ایران در بیان نظرات سیاسی‌اش خیلی محافظه‌کار بود. یادم می‌آید در یکی از نشست‌های رسانه‌ای نمایش فیلم "طبیعت بی‌جان" در برلین عده‌ای از تماشاگران ایرانی به شکل تصویرکردن کارگران در این فیلم که به گفتهٔ آن‌ها پسیو (منفعل) هستند معترض سهراب شهیدثالث شدند. او برآشفته شد و به آن‌ها گفت که این شکل کار من است و کارگران موردنظرتان را در فیلم خودتان تصویر کنید. یک بار هم پس از دیداری که با بزرگ‌علوی در آلمان همراه سهراب داشتیم، در بازگشت حرف‌های منفی راجع به او می‌زد که نسبت خانوادگی هم با او داشت. بعد وقتی به آمریکا آمد با کمال تعجب متوجه شدم در تمام مدت یک چپ رادیکال بود و از من پنهان می‌کرد. یا لااقل بعد از انقلاب شورش چپ‌گرایانه‌اش نمایان شد با حرف‌هایی که می‌زد».
پرویز صیاد کیفیت تصویری فیلم «در غربت» را حالا پس از گذشت نزدیک به نیم قرن از ساخت آن همچنان خوب و چه بسا بهتر از نمایش اول توصیف می‌کند: «همان قدر خوب است که روز اول بود. شاید چه بسا بهتر از آن روزها به نظر می‌رسد. من کارهای سهراب و هر سه فیلم ایرانی‌اش را خیلی دوست دارم».
فیلم «در غربت» جز چند نمایش در جشنوارهٔ جهانی فیلم تهران هیچ‌گاه در ایران به نمایش عمومی درنیامد اما عرضهٔ نسخهٔ ترمیم‌شدهٔ آن در روزها و هفته‌های اخیر باعث دیده شدن این اثر یکی از متفاوت‌ترین فیلمسازان تاریخ سینمای ایران شد.
کل صحبت‌های پرویز صیاد را در پادکست صحنه بشنوید.
