شماری از رسانه‌های ایران روز چهارشنبه پنجم آذر افزایش قیمت هر لیتر بنزین مازاد بر ۱۶۰ لیتر به پنج هزار تومان را با تیترهایی چون «شوک بنزینی» و «شوک بزرگ نرخ سوخت» بازتاب دادند.
برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی هم با همرسانی وعده‌های مسعود پزشکیان در دوران رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری مبنی بر گران نکردن بنزین، دولت او را به «دروغگویی» متهم کردند.
یکی از بحث‌برانگیزترین بخش‌های مصوبه هیئت وزیران ایران، حذف کامل بنزین سهمیه‌ای برای همه خودروهای «نوشماره» است، که صاحبان این خودروها را از صف دریافت‌کنندگان بنزین با قیمت‌های هزار و پانصد و سه هزار تومان خارج کرده و آن‌ها را به صف هر لیتر بنزین «پنج هزار تومان» می‌‌راند.
سایت «تجارت‌نیوز» به نقل از کارشناسان نوشته که اگر قرار است مصرف بنزین مدیریت شود، «محروم کردن» گروهی محدود از سهمیه در حالی که ساختار کلی مصرف بدون اصلاح باقی می‌ماند، «نه هدفمند است و نه عادلانه».
بر اساس مصوبۀ دوم آذر هیئت وزیران ایران، نرخ‌های اول و دوم بنزین فعلاً تغییر نخواهد کرد.
سهمیهٔ بنزین یارانه‌ای در حال حاضر ۶۰ لیتر در ماه، به قیمت ۱۵۰۰ تومان و بنزین آزاد ۱۰۰ لیتر در ماه، به قیمت سه هزار تومان است.
دولت می‌گوید این سیاست برای «مدیریت مصرف» و «هدفمندتر شدن یارانه‌ها» اتخاذ شده، اما تجارت‌نیوز نوشته است نتیجهٔ حذف سهمیهٔ خودروهای صفرکیلومتر داخلی و همچنین وارداتی «برای شهروندانی که در فضای اقتصادی دشوار امروز با وام، تعهدات مالی، پس‌اندازهای چندساله و فشار معیشتی به سختی موفق به خرید خودرو شده‌اند، افزایش چشمگیر و مستقیم هزینه‌های ضروری زندگی است.»
برخی کاربران هم حذف سهمیۀ خودروهای «نوشماره» را به روش «قورباغه‌پز» تشبیه کرده‌اند. از جمله امیرحسین جعفری، فعال رسانه‌ای اصولگرا و مخالف دولت پزشکیان، نوشت این «یعنی به زودی بنزین سهمیه‌ای هم حذف خواهد شد. فقط در مرحلهٔ اول حذف نکردند تا قورباغه‌پز شوید».
آماده‌سازی افکار عمومی برای حذف کامل یارانۀ بنزین؟
پس از ماه‌ها گمانه‌زنی در خصوص تغییر نرخ بنزین، سرانجام با انتشار مصوبه دولت در این زمینه، تکلیف قیمت سوم بنزین روشن شد.
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، به‌رغم وعده‌های اولیه، چندی پیش گفته بود که قیمت بنزین باید افزایش پیدا کند، اما این «تصمیم یک‌شبه نیست که انجام بدهیم و هرکس حرف زد، بر سرش بزنیم».
برخی رسانه‌ها هم چند روز پیش به نقل از وزیر نفت از عرضۀ بنزین آزاد با نرخ ۵۵۰۰ تومانی خبر داده بودند، اما روابط عمومی این وزارتخانه آن را تکذیب کرده بود.
بیش از دو هفته پیش هم نمایندگان مجلس در نامه‌ای به پزشکیان دربارهٔ عدم توازن عرضه و تقاضای بنزین هشدار داده و خواستار اجرای «سیاست‌های غیرقیمتی» به جای «گران‌سازی با شوک قیمتی» شدند.
با این حال برخی کاربران از افزایش تدریجی قیمت بنزین در دولت پزشکیان استقبال کرده و موضوع احتمال اعتراضات خیابانی نسبت به آن را «منتفی» دانسته‌اند.
یکی از آن‌ها نوشته: «در زمان دولت خاتمی با یک شیب نرم هفت بار افزایش قیمت ایجاد شد و چون متناسب با افزایش تورم و درآمد مردم بود، هیچ اعتراضی اتفاق نیفتاد.»
اما کاربران دیگری افزایش قیمت بنزین مازاد را «اعلان جنگ با مردم ایران» توصیف کرده و پیش‌بینی کرده‌اند که دولت، «هر فصل» قیمت بنزین را افزایش خواهد داد.
علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت ابراهیم رئیسی، در شبکه ایکس نوشت: «اگر امکان تعیین قیمت بنزین به‌صورت فصلی هست، پس می‌توان حقوق کارگران و کارمندان را هم فصلی و با تورم بازنگری کرد.»
افزایش قیمت بنزین همواره موضوعی حساس و پرتنش بوده است. در آبان ۹۸ ساعاتی پس از افزایش سه‌برابری و ناگهانی قیمت بنزین، تظاهرات خشونت‌باری در تهران آغاز شد که بعداً به دست‌کم ۴۰ شهر ایران گسترش یافت. دست‌کم ۳۲۴ نفر در این اعتراضات به ضرب گلولهٔ نیروهای امنیتی و انتظامی کشته و هزاران نفر نیز بازداشت شدند.
«نگرانی» شهروندان از افزایش قیمت‌ها
روزنامه اطلاعات نوشته است برخی از شهروندان هم در پست‌ها یا کامنت‌های خود در شبکه‌های اجتماعی از احتمال گرانی بیشتر بنزین ابراز نگرانی کرده و نرخ سوم را مقدمۀ حذف کامل سهمیه‌های ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومانی ارزیابی کردند.
این روزنامه به نقل از شهروندان، افزوده که دولت چهاردهم «برخلاف دولت روحانی سیاست تدریجی برای افزایش مدام قیمت بنزین را درپیش گرفته که در نهایت به همان هدف بنزین به قیمت بین‌المللی منتهی خواهدشد.»
صادق الحسینی، کارشناس اقتصادی، نیز در ایکس نوشت: «ابلاغیه بنزینی دولت به هیچ وجه صحیح نیست. به نحوی که نه قاچاق را کم میکند، نه مشکل ناترازی را ذره‌ای بهبود میدهد، نه به کسری بودجه دولت کمک میکند و نه عادلانه است. فقط فضای سیاستی برای اصلاحات بزرگ را از بین می‌برد. دولت هم چوب را می‌خورد هم پیاز را.»
در شبکه‌های اجتماعی همچنین با اشاره به شرایط سیاسی پس از جنگ ۱۲ روزه میان ایران و اسرائیل، نارضایتی‌های گستردۀ مردمی و فشار مشکلات معیشتی بر مردم، نسبت به افزایش نرخ تورم با افزایش قیمت بنزین هشدار داده شده است.
برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی با اشاره به اظهارات پزشکیان که چندی پیش گفته بود دولت بدون رضایت و همراهی مردم هیچ‌گونه افزایش قیمتی، از جمله در حوزه بنزین، انجام نخواهد داد، نوشته‌اند با این حال در عمل، بسیاری از کالاها و خدمات، از جمله بنزین، بدون رضایت مردم با افزایش قیمت مواجه شده‌اند.
وب‌سایت «فرارو» نیز با انتقاد از مسعود پزشکیان به‌دلیل آنچه «قفل‌کردن روی قیمت بنزین» نامیده، نوشته حرف‌های او دربارۀ ناترازی بنزین و تورم ناشی از کسری ارز، در حالی تکرار می‌شود که «ریشۀ اصلی مشکل -ناوگان فرسوده- کاملاً نادیده گرفته شده است.»
این وب‌سایت با انتشار جدولی اضافه کرده که «اگر دولت چهاردهم جرئت کند از شعارهای قیمتی عبور کند و به اسقاط بپردازد، نه‌تنها بودجه ۱۴۰۴ را نجات میدهد، بلکه جان ۵۹ هزار ایرانی را هم.»
فرارو نوشته در ایران با وجود ناوگان فرسودۀ حمل و نقل، «این دیگر ناترازی بنزین نیست {که مطرح است}؛ این خودکشی ملی است، با برنامه‌ریزی دقیق دولتی.»
