کم‌خونی فقر اسید فولیک از انواع کم‌خونی است که در اثر کمبود اسید فولیک در بدن ایجاد می‌شود.
فولات که در واقع در ساخت گلبول‌های قرمز مشارکت دارد از دسته ویتامین‌های گروه B به شمار می‌آید.
نام کم‌خونی ناشی از کمبود اسید فولیک یا فولات در بدن، کم‌خونی مگالوبلاستیک است. در این نوع کم خونی، اندازه گلبول‌های قرمز بزرگتر از حد معمول است، تعداد محدودتری دارد و شکل آن به جای گرد بیضی شکل است.
وظیفه گلبول‌های قرمز خون، رساندن اکسیژن به بافت‌هاست، در موارد زیر احتمال ابتلا به کم‌خونی کمبود اسید فولیک بالا می‌رود:
- رژیم غذایی که مواد غذایی حاوی فولیک اسید در آن کم باشد
- مصرف مداوم الکل
- برخی از بیماری‌ها نظیر سلیاک یا انواعی از سرطان‌ها که بر جذب اسید فولیک اثر می‌گذارند
- مصرف انواعی از داروها از جمله داروهای مصرفی در صرع
- بارداری که نیاز به اسید فولیک را بالا می‌برد و کمبود آن با خطراتی نظیر اسپینا بیفیدا همراه است
علایم کمبود
پس از بررسی شرایط لازم به نظر می‌رسد که در مورد علایم این بیماری بدانیم:
علایم کم‌خونی ناشی از کمبود اسید فولیک ممکن است با انواع دیگر کم‌خونی مشابهت داشته باشد اما هر کدام از این موارد می‌تواند هشداری باشد برای بررسی بیشتر و اقدام مناسب تا دستیابی به سلامت.
رنگ‌پریدگی، خستگی و بی‌حالی، اسهال، تحریک‌پذیری و کم‌اشتهایی از علایم کمبود اسید فولیک به شمار می‌آیند.
پس از مراجعه به مراکز درمانی، پزشک یا متخصص تغذیه شما پس از بررسی علایم و پرسیدن سابقه دارویی شما نظر دقیق‌تری در رابطه با احتمال کم‌خونی شما خواهد داد. انواعی از آزمایش خون وجود دارند که این کمبود را بررسی می‌کنند.
مراحل درمان
مراحل درمان شامل برطرف کردن یا کنترل بیماری زمینه، اصلاح برنامه غذایی، استفاده از مکمل‌ها و درمان دارویی است.
حداقل دو تا چهار ماه از شروع درمان ممکن است زمان نیاز باشد تا کمبود برطرف شود. مصرف مکمل‌ها به شکل قرص و یا در موارد پیشرفته‌تر، انواع تزریقی می‌توانند کمک‌کننده باشند.
برنامه غذایی مهم است
شاید بدون اغراق بتوان گفت که شیوه انتخاب خوراکی‌ها و رژیم غذایی افراد، مهم‌ترین عامل ایجاد یا پیشگیری از کم‌خونی ناشی از کمبود اسید فولیک است.
مواد غذایی معمول و متداول زیادی هستند که حاوی اسید فولیک هستند، بنابراین دسترسی به منابع این ویتامین چندان دشوار نیست.
- سبزیجات برگ سبز نظیر اسفناج، کاهو، کلم بروکلی
- غلات کامل
- مرکبات
- حبوبات خشک‌شده از جمله لوبیا، نخود، عدس. حبوبات درصد متفاوتی از اسید فولیک را دارا هستند و مصرف لوبیا و عدس در برنامه غذایی دریافت اسید فولیک را بالا ببرد
- مواد غذایی غنی‌شده با اسید فولیک سرشار از این ماده غذایی هستند
منابع حیوانی
جگر گاو و تخم مرغ نیاز دارای مقادیر مناسبی از اسید فولیک هستند اما بحث بر سر توصیه مصرف جگر حتی در موارد کمبود شدید به دلیل تجمع داروها و هورمون‌هایی که در حیوانات مصرف می‌شود در بین متخصصان امر تغذیه همچنان وجود دارد.
بسیاری معتقدند که توصیه به مصرف جگر حیوانات این روزها چندان منطقی به نظر نمی‌رسد. اما تخم مرغ با دارا بودند مواد مغذی متعدد انتخاب خوبی در برنامه غذایی سالم است.
پختن و حرارت دادن
اسید فولیک محلول در آب است و در مواردی که خوراکی‌های حاوی اسید فولیک را می‌پزیم بهتر است از آب کم استفاده کرد و در ظرف را گذاشت تا بخار حاصل از پخت هدر نرود.
اگر آب پخته‌شده مورد استفاده قرار گیرد، تا حد زیادی از هدر رفتن اسید فولیک جلوگیری خواهد شد.
