حدود ده هفته پس از پایان جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و جمهوری اسلامی، دیده‌بان حقوق بشر در گزارشی تحقیقی درباره حملات موشکی تلافی‌جویانه ایران به خاک اسرائیل نوشته است که جمهوری اسلامی احتمالا به خاطر شلیک موشک به جمعیت غیرنظامیان در اسرائیل مرتکب «جنایت جنگی» شده است.
گزارش این سازمان که روز پنج‌شنبه، ۱۳ شهریور، منتشر شد حاکی است موشک‌های بالیستیک ایران به منازل مسکونی در مناطق غیرنظامی که ۱.۵ تا ۹ کیلومتر از سایت‌های نظامی اسرائیل فاصله داشتند، اصابت کرد و یک حمله موشکی ایران نیز یک بیمارستان اسرائیل را هدف قرار داد.
دیده‌بان حقوق بشر تعیین کرده که دست‌کم پنج فروند موشک بالیستیک پرتاب‌شده از ایران به مناطق پرجمعیت اسرائیل اصابت کرده است، امری که به تأکید این سازمان نقض قوانین جنگ است و باید به عنوان «جنایت جنگی» مورد بررسی قرار گیرد.
دیده‌بان حقوق بشر این گزارش خود را به حملات موشکی ایران به غیرنظامیان اسرائیلی اختصاص داده و در آن به قربانیان غیرنظامی در ایران اشاره‌ای نکرده است. به گفته مقامات ایران، حملات اسرائیل در مدت ۱۲ روز دست‌کم هزار کشته در ایران برجا گذاشت که تعداد قابل توجهی از آنها غیرنظامی بودند.
این سازمان پیشتر در گزارشی دیگر حمله اسرائیل به زندان اوین در روز اول تیر در آن جنگ را به عنوان «جنایت جنگی مشهود» نامیده بود.
آیدا سایر، مدیر امور بحران و درگیری‌ها در دیده‌بان حقوق بشر که از محل اصابت موشک‌ها در اسرائیل دیدار و با بازماندگان و شاهدان گفت‌وگو کرده، تأکید دارد که جمهوری اسلامی بدون داشتن هدف نظامی خاص موشک‌ها را به مناطق پرجمعیت و سازه‌های غیرنظامی شلیک کرد، ده‌ها غیرنظامی اسرائیل را کشت و زخمی کرد و زندگی بسیاری را دگرگون کرد.
خانم سایر این عمل تهران را «غیرقانونی و بی‌ملاحظه‌گری» دانسته و تأکید دارد که عاملان این اقدامات مرتکب جنایت جنگی شده‌اند.
بر اساس تحقیق انجام شده از سوی دیده‌بان حقوق بشر، حملات ایران به مناطق غیرنظامی اسرائیل با موشک‌های بالیستیکی انجام شده که دارای کلاهک انفجاری به وزن تا یک هزار کیلوگرم بودند و دامنه و مقیاس خسارات وارده به ساختمان‌ها و از جمله حفره بزرگ ایجاد شده در یک محل و موج شوک ناشی از آن، همگی حاکی از کاربرد یک کلاهک سنگین بوده است.
این سازمان تأکید کرده که دولت‌ها وظیفه دارند در مورد جنایات جنگی ادعایی که توسط نیروهای مسلح آنها انجام شده یا درباره جنایاتی که از خاک آنها رخ داده، تحقیق کرده و مسئولان ذیربط باید تحت پیگرد قانونی قرار گیرند.
این گروه نوشته است عواملی که با نیت مجرمانه، از روی عمد یا گستاخی، دستوراتی صادر می‌کنند که نقض جدی قوانین جنگی است، مرتکب جنایت جنگی شده یا همدست آن محسوب می‌شوند.
جمهوری اسلامی به تلافی عملیات نظامی اسرائیل در خاک ایران که از بامداد ۲۳ خرداد به مرگ ده‌ها نفر از فرماندهان ارشد نظامی و دانشمندان هسته‌ای انجامید و بمباران پیاپی سایت‌های هسته‌ای، مراکز موشکی و سایر اهداف مهم نظامی ایران را در برداشت، ۵۵۰ فروند موشک به خاک اسرائیل شلیک کرد.
اسرائیل تأکید دارد که ۸۶ درصد از موشک‌های ایران را رهگیری کرده و از میان آنها هم که رهگیری نشد، کمتر از ۴۰ فروند به خاک اسرائیل اصابت کرد و به مرگ حدود ۳۰ نفر منجر شد که همگی غیرنظامی بودند.
دیده‌بان حقوق بشر در گزارش تحقیقی خود شمار موشک‌های ایران را که از سامانه‌های رهگیری ایران عبور کرده و در ۱۳ موج به اسرائیل شلیک شد، حدود ۵۰ فروند دانسته و افزوده که ۳۶ فروند آن به مناطق پرجمعیت اصابت کرد و غیر از تلفات در میان غیرنظامیان، منجر به بستری شدن بیش از ۳۳۰۰ اسرائیلی در مراکز درمانی و آواره شدن بیش از ۱۵ هزار تن از خانه‌هایشان شد.
دیده‌بان حقوق بشر گزارش داده در پنج مورد حمله موشکی یادشده اهداف نظامی برای حمله از سوی ایران وجود نداشته و شرایط اساسا به گونه‌ای نبوده که این موشک‌ها مشخصا به سوی یک هدف نظامی خاص شلیک شده باشند.
این گروه حقوقی تأکید کرده که نزاع اسرائیل و ایران طبق قوانین جنگ یک درگیری مسلحانه بین‌المللی شناخته شده اما مقامات ایران قبل از پنج حمله یادشده که مستندات آن ثبت شده، هیچ هشدار خاصی برای مردم غیرنظامی اسرائیلی صادر نکردند.
عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، در مورد حمله به بیمارستان سوروکای اسرائیل مدعی شده بود که بیمارستان هدف نبود بلکه یک «هدف نظامی مشروع» در سیبل موشک‌های ایران بوده است. این مقام جمهوری اسلامی یک نقشه جعلی را نیز به پست خود در فضای مجازی افزوده بود تا مدعی شود که هدف حمله حکومت او یک مرکز نظامی و سایبری اسرائیل بوده است.
دیده‌بان حقوق بشر مدعیات عراقچی را بی‌پایه و اساس نامید و رد کرد.
به گفته این سازمان، کاربرد تسلیحات انفجاری که اثرات گسترده دارد، مانند موشک بالیستیک در مناطق پرجمعیت، تهدیدات جدی برای غیرنظامیان ایجاد می‌کند و مخاطرات ناشی از حملات کور را افزایش می‌دهد.
این گروه حقوق بشری افزوده که غیر از آسیب به غیرنظامیان و سازه‌های غیرنظامی، لطمه به زیرساخت‌های حیاتی مانند بیمارستان‌ها می‌تواند اثرات بلندمدتی داشته باشد اما نه ایران و نه اسرائیل اعلامیه سیاسی سال ۲۰۲۲ را که بر کاهش آسیب به غیرنظامیان و خودداری از کاربرد سلاح‌های انفجاری در مناطق پرجمعیت تاکید کرده، امضا نکرده و متعهد به اجرای آن نشده‌اند.
دیده‌بان حقوق بشر اعلام کرده در تاریخ ۲۷ مرداد نامه‌ای برای مقامات جمهوری اسلامی ارسال و پرسش‌های مشخصی را در مورد حملات موشکی ایران به اسرائیل مطرح کرده اما این نامه بدون پاسخ مانده است. این گروه نوشته است که جویای نظرات مقامات اسرائیلی هم شده اما در این طرف نیز پاسخی نگرفته است.
