سینماگران ایرانی امسال در دو رشته نامزد نهایی دریافت جایزهٔ معتبر اسکار شده‌اند. علاوه بر محمد رسول‌اف که با فیلم «دانه انجیر معابد» در رشته بهترین فیلم بین‌المللی به نمایندگی از آلمان شانسش را برای دریافت اسکار می‌آزماید، دو فیلمساز ایرانی دیگر هم چشم به این جایزهٔ معروف در بخشی دیگر دارند: شیرین سوهانی و حسین ملایمی سازندگان فیلم انیمیشن کوتاه «در سایهٔ سرو».
این دو سینماگر در رشتهٔ بهترین فیلم انیمیشن کوتاه به نمایندگی از ایران امیدوار به دریافت جایزهٔ اسکار در نودوهفتمین دورهٔ برگزاری و اهدای آن هستند.
انیشمین «در سایه سرو» حدود ۲۰ دقیقه است و با تکنیک دوبعدیِ دستی و به‌صورت فریم به فریم ساخته شده است. این تکنیک از دشوارترین شیوه‌های ساخت انیمیشن محسوب می‌شود.
داستان این فیلمِ بدون دیالوگ دربارهٔ رابطهٔ یک پدر و دختر در یک خانوادۀ آسیب‌دیده از دوران جنگ است؛ خانواده‌ای که در منطقه‌ای دورافتاده در کنار خلیج فارس زندگی می‌کنند و پدر که در دوران جنگ ناخدا بوده، با آسیب‌های ناشی از مصائب جنگ ایران و عراق درگیر است.
ورود یک نهنگِ به گِل نشسته زندگی این پدر و دختر را دگرگون می‌کند.
«در سایه سرو» از موفق‌ترین انیمشین‌های یک سال اخیر در جشنواره‌های بین‌المللی است. این فیلم در بسیاری از جشنواره‌های معتبر جهانی حتی در جشنواره‌ای چون ونیز به نمایش درآمد و در جشنواره انسی فرانسه که از مهم‌ترین جشنواره‌های حوزه انیمشین دنیا است، نامزد جایزه کریستال هم شد.
شیرین سوهانی و حسین ملایمی چند روز پیش از برگزاری مراسم اسکار در گفت‌وگو با پادکست «صحنۀ» رادیوفردا توضیحاتی دربارهٔ روند ساخت و مضمون فیلم‌شان دادند و از رقابت نابرابری گفتند که با نامزدهای دیگر در جذب آراء اعضای آکادمی اسکار دارند؛ فیلم‌هایی که از حمایت گستردهٔ شرکت‌های بزرگ فیلمسازی و نهادهای سینمایی کشورهای خود برخوردارند.
با این حال، سازندگان فیلم «در سایه سرو» می‌گویند نهادهای سینمایی ایران حمایتی از کارزار این فیلم در اسکار نکرده‌اند.
فیلم «در سایه سرو» در ایران به‌عنوان محصولی از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان معرفی شده است. در این فیلم شخصیت دختر در بخش‌هایی بدون حجاب اجباری دیده می‌شود. سازندگان فیلم می‌گویند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان خواستار حذف یا تغییر این بخش‌ها و برخی قسمت‌های دیگر فیلم بود، اما آن‌ها حاضر به اعمال این تغییرات نشدند.
سازندگان فیلم می‌گویند با این نهاد پس از پایان تولید فیلم برای جبران بخشی از هزینه‌ها مذاکره کردند و به‌رغم امضای قرارداد واگذاری ۵۱ درصد از سهام فیلم، کانون این مبلغ را بسیار دیرتر، زمانی که ارزش آن به‌دلیل تورم به‌مراتب کمتر شده بود، پرداخت کرد.
این دومین سال پیاپی است که فیلمی از سینماگران ایرانی در رشته بهترین انیمیشن کوتاه نامزد دریافت جایزه اسکار می‌شود. سال ۲۰۲۴ هم یگانه مقدم با فیلم «یونیفورم ما» در این رشته نامزد شده بود که در نهایت برنده نشد.
حسین ملایمی موفقیت متوالی دو انیمشین ایرانی در نامزدی جوایز اسکار را حاصل اتفاق می‌داند و میگوید: «یک اتفاق نشانگر این نیست که در ایران حمایت بیشتری از انیمیشن صورت می‌‌گیرد. این‌ها تلاش‌های شخصی بوده است. البته از انیمیشن‌هایی که مروج ایدئولوژی حکومت است حمایت می‌شود اما از انیمیشن‌های مستقل حمایت خاصی نمی‌شود.»
آقای ملایمی در این زمینه به درخواست‌های خودشان از سازمان سینمایی برای کمک مالی به کارزار فیلم در جلب توجه اعضای آکادمی اسکار اشاره می‌کند که با پاسخ منفی مواجه شده است.
این دو فیلمساز در فاصلهٔ فقط چند روز مانده به برگزاری مراسم اسکار همچنان در حال طی مراحل دریافت ویزای ورود به آمریکا برای شرکت در مراسم بودند و به این ترتیب فرصت نکردند در روزهای رأی‌گیری از اعضای آکادمی اسکار برای تعیین برندگان در شهر لس‌آنجلس باشند.
شیرین سوهانی میگوید: «فیلم ما از نظر کیفی جزو مدعیان نامزدها است اما در رقابت اسکار فقط کیفیت تعیین‌کننده نیست و تبلیغات نقش مهمی دارد.»
خانم سوهانی تأکید می‌کند که پس از نامزدی فیلم‌شان نیاز به تبلیغات زیادی داشته‌اند تا نظر رأ‌ی‌دهندگان آکادمی را جلب کنند: «این کار بسیار هزینه‌بر است و بضاعت مالی ما در ایران به اندازی نبود که به اندازهٔ رقبایمان تبلیغ کنیم. رقبای ما از سوی نهادهای سینمایی چند کشور اروپایی و شرکت‌های بزرگ پخش فیلم تبلیغ می‌شوند و در اسکار، تبلیغ بسیار مهم است».
آقای ملایمی هم، با توصیف فیلم‌شان به‌عنوان «بی‌کس‌وکارترین» فیلم در میان پنج نامزد بهترین انیمشین کوتاه، میگوید با این حال امیدواریم معجزه‌ای رخ دهد و به‌خاطر کیفیت به فیلم ما توجه شود.
