در صورت قانونی شدن استخراج بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال یا رمزارزها در ایران، صنعت و تجارت جدیدی شکل می‌گیرد؛ تجارتی که مانند کوه یخی ناشناخته‌ای است که تنها بخشی از آن از آب بیرون است.
پس از ماه‌ها کشکمش نهادها و مراکز دولتی درباره قانونی بودن یا نبودن استخراج رمزارز، وزارت ارتباطات از امکان صدور مجوز قانونی استخراج آنها در روزهای پیش‌رو خبر داده و گفته وزارت صنعت پروانه این کار را صادر خواهد کرد.
البته این قانونی شدن اما و اگرهایی دارد. براساس این تصمیم، استفاده از رمزارزها صرفاً با قبول مسئولیت ریسک از سوی متعاملان بوده و مشمول حمایت و ضمانت دولت و سیستم بانکی نمی‌شود و بهره‌گیری از آن در مبادلات داخل کشور نیز مجاز نیست.
افزون بر این، فعالیت مورد اشاره همچون سایر فعالیت‌های صنعتی، مشمول مالیات خواهد بود و شمول معافیت از مالیات، منوط به صدور رمز ارز و بازگرداندن ارز حاصله به چرخه اقتصادی ایران است.
این در حالی است که برخی اپلیکیشن‌ها در ایران در حال شکل گرفتن هستند تا تبادل ارز دیجیتال را آسان کنند.
در نمایشگاه الکامپ امسال هم این اپلیکیشن‌ها حضور داشتند. «ارزجو» را می‌توان در این زمینه فعال دانست؛ سیستمی که کیف پول دیجیتال را در اختیار کاربران خود قرار می‌دهد. استارتاپ ارزجو در زمینه ارز دیجتال فعالیت می‌کند و فعلا با بیت‌کوین شروع کرده است. البته مدیران این شرکت می‌گویند به دنبال ارزهای دیجیتالی دیگری هم هستند.
اما با توجه به قوانین جدید مشخص نیست این گونه سامانه‌ها در چه حوزه‌های عمومی می‌توانند فعالیت کنند که قانونی باشد. به عنوان مثال با استناد به مصوبه اخیر، استفاده از این ارزها در مبادلات روزانه مشمول حمایت و ضمانت دولت و سیستم بانکی نیست و بهره‌گیری از آن در مبادلات داخل ایران غیر قانونی است.
به‌نظر می‌رسد فعلا، بیشتر هدف از تولید ارز دیجیتال تبدیل آن به ارزهایی مانند دلار و ورود آن به ایران است.
البته وزیر ارتباطات ایران در این زمینه اعتقاد دیگری دارد. خبرگزاری تسنیم گزارش داده که محمدجواد آذری جهرمی، وزیرارتباطات ایران گفته است « چون مبدا و مقصد باید یک تراکنش مالی داشته باشند و در صورت‌های مالی آنها ثبت می‌شود و آنهایی که به واسطه تحریم‌های یک جانبه دولت آمریکا، فشار را بر ایران گذاشته اند و با هر کسی که با آنها کار کند به آنها فشار می‌آورند، کانال نقل و انتقال پول ندارند».
آمریکا در بهار سال گذشته از توافق اتمی با تهران خارج شد و طی ماه‌های گذشته نیز ایران تحت تحریم‌های گسترده و فزاینده‌ای قرار گرفته‌است.
رمزارزها، کلاه‌برادری و پولشویی
یکی از مسائل مربوط به رمزارزها که نگرانی‌های مختلفی را در کشورهای جهان ایجاد می‌کند «پولشویی» است.
محمدجواد آذری جهری گفته است: « زمانی که بلاکچین می‌آید، نظارت را به هم می‌ریزد . مکانیزم ضد پول شویی که در دنیا وجود دارد، در کشور ما هم دستورالعملی در مجموعه مبارزه با پولشویی دارد. این دستورالعمل قابل اعمال نیست، چرا که نظارتی ندارد».
یکی از مشکلات چنین ارزهای دیجیتالی در جهان این است که اگر کلاه‌برداری یا دزدی انجام شود، سارقان به راحتی می‌توانند پول را منتقل کنند، کانال‌های تبادل مالی که قابل پایش هستند را هم می‌توانند کور کند.
براساس گزارش خبرگزاری‌ها در ایران، سوءاستفاده‌ای دوهزار میلیارد تومانی از خریداران ارز دیجیتال در ایران رخ داده است.
عباس آسوشه، معاون راهبری فنی مرکز ملی فضای مجازی، گفته است «ارزدیجیتال باید پس از خرید در کیف الکترونیکی و تحت شرایط خاص نگهداری شود و از آنجا که این بازار غیرمحسوس است و در ایران نیز قابلیت تبدیل به پول و کالا وجود ندارد پس از گذشت چند ماه خریداران متوجه می‌شوند که سرمایه آنها مورد سرقت و سوءاستفاده قرار گرفته است».
بیت‌کوین چگون استخراج می‌شود؟
دستگاه‌های استخراج‌کننده (ماینرها) برای حل جواب معادله‌ای که پاداش آن همان بلاکچین یا ارز دیجیتال است، اعداد را یکی پس از دیگری امتحان می‌کنند تا سرانجام به نتیجه درست برسند.
ماینرها با تولید بلاک‌هایی از تراکنش‌های معتبر و اتصال آنها به بلاک چین پاداش دریافت می‌کنند. یک «نود» در شبکه بیت‌کوین، کامپیوتر قدرتمندی است که نرم‌افزار بیت‌کوین را اجرا و با مشارکت در انتقال اطلاعات به حفظ کار شبکه بیت‌کوین کمک می‌کند. هر کسی می‌تواند با دریافت رایگان نرم‌افزار بیت‌کوین و اختصاص برق و فضای ذخیره‌سازی کامپیوتر خود، یک «نود» را عملیاتی کند.
در چند ماه اخیر واردات دستگاه‌های استخراج کننده بیت‌کوین در ایران به‌شدت افزایش یافته است.
ایسنا گزارش داده است «در حالی که به دلیل نبود متولی واحد و نظارت کافی، قاچاق دستگاه‌های ماینر و استخراج‌کننده ارزهای دیجیتال افزایش یافته، این موضوع موجب می‌شود نه تنها دولت سودی از واردات این کالا نداشته باشد، بلکه هیچ آماری از تعداد فعالان این حوزه نیز وجود ندارد.»
سیدمهدی میرمهدی کمجانی رئیس اتحادیه صنف فناوران رایانه تهران به خبرگزاری داشنجویان ایران گفته است: « اتحادیه فناوران رایانه از سال ۱۳۹۶ در نامه‌های جداگانهای به بانک مرکزی و اتاق اصناف تهران خواستار ساماندهی و قانونمند کردن روند اجرایی این فعالیت در کشور شد. اما متأسفانه مسئولان طبق روال معمول، هیچ‌گاه با تکنولوژی‌های روز دنیا همگام نیستند و در خصوص قوانین مرتبط با آن به موقع اقدام نمی‌کنند. این موضوع موجب شده اکنون نیز در زمینه قاچاق تجهیزات ماینینگ و استخراج ارزهای دیجیتال دچار چالش‌های جدی شویم.»
بیت‌کوین و «برق مجانی»
یکی دیگر از مشکلات استخراج ارزهای دیجیتال در ایران، استفاده از برق ارزان و رایگان است که سبب سواستفاده‌های زیادی شده است.
در برخی کشورهای جهان استخراج ارز دیجیتال به دلیل گران بودن برق برای عموم مردم اقتصادی نیست، اما در ایران به دلیل ارزان بودن انرژی استخراج بیت‌کوین دارای مزیت نسبی است.
طی ماه‌های گذشته ده‌ها شبکه استخراج رمزارز در شهرهای ایران کشف و تعطیل شده‌اند که برخی از آنها در مراکز دولتی بوده‌اند و گزارش شده برخی نیز در مساجد و مراکزی مستقر بوده‌اند که از برق رایگان استفاده می‌کنند.
اما با وجود تهدیدهای بیت‌کوین، به چه دلیل این ارز در ایران و جهان جذاب است؟
آرش حاجی حیدری، کارشناس بلاکچین و ارزهای دیجیتال، به خبرگزاری فارس گفته است: « تصور کنید شما بابت کاری که در ایران انجام می‌دهید یک بیت‌کوین حقوق می‌گیرید و حالا شما بابت همین شغل در استرالیا هم یک بیت‌کوین دریافت کنید. یا شما برای خرید یک شیر در هر دو کشور ۰.۰۰۱ بیت‌کوین پرداخت کنید. این جالب نیست؟ چرا که همه مردم دنیا می‌توانند متناسب با شغلشان یک نرخ درآمد و هزینه داشته باشند و تفاوت ارزها، روی اقتصاد تاثیرگذار نباشد. البته این موضوع رویای ارزهای دیجیتال است، اینکه تا چه حد در این قضیه موفق بوده بحث دیگری است».
