خبرگزاری فرانسه روز سه‌شنبه، ۱۱ تیرماه، از قول منابعی گزارش داد که عراق در حال راه‌اندازی سازوکار ویژه مالی شبیه «اینس‌تکس» اروپایی برای ادامه خرید گاز و برق از ایران است.
یک مقام آمریکایی در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه گفته است که واشینگتن از راه‌اندازی سیستم تجارت مالی ایران و عراق آگاه هست.
وزارت خارجه آمریکا روز ۲۵ خردادماه به رادیوفردا گفته بود که معافیت‌های عراق برای واردات گاز و برق ایران را به ترتیب سه ماه و چهار ماه دیگر تمدید کرده است.
بر اساس قرارداد فروش گاز و برق ایران به عراق، پول آن باید با واحد پول اروپا یعنی یورو پرداخت شود، اما خبرگزاری فرانسه می‌گوید در سازوکار مالی جدید که عراق و ایران «ماه‌ها» درباره آن مذاکره کرده‌اند پرداخت‌ها با دینار عراق انجام خواهد شد.
سه کشور اروپایی دخیل در برجام، یعنی بریتانیا، فرانسه و آلمان پیشتر سیستم مشابهی را با نام «اینس‌تکس» راه‌اندازی کرده‌اند و اخیراً فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خبر داد که هفت کشور اروپایی دیگر هم به اینس‌تکس می‌پیوندند. اینس‌تکس البته تنها اقلام غیرتحریمی و انسان‌دوستانه را پوشش خواهد داد، اگرچه ایران اصرار دارد این سیستم تمام اقلام تجاری، از جمله نفت را نیز پوشش دهد.
یک مقام ارشد عراقی به خبرگزاری فرانسه گفته است که ماه‌هاست مذاکره میان ایران و عراق پیرامون این موضوع ادامه دارد و بر اساس توافق، قرار است پول گاز و برق وارداتی از ایران به حساب ویژه‌ای در یک بانک عراقی واریز شود.
بر اساس این قرارداد، ایران حق برداشت پول از این بانک را نخواهد داشت، اما می‌تواند از دیگر کشورها کالاهای انسان‌دوستانه خرید کند و پول آن را از طریق دارایی‌های خود در بانک عراقی پرداخت کند.
دو ماه پیش نیز عبدالناصر همتی رئیس بانک مرکزی ایران بعد از سفر به عراق از برخی «توافقات بانکی» میان تهران و بغداد خبر داده بود.
هنوز معلوم نیست این سیستم در عمل چگونه کار خواهد کرد، اما عراق دومین مقصد کالاهای غیرنفتی ایران است و غیر از آن گاز و برق هم از ایران وارد می‌کند.
بر اساس آمارهای گمرکی، عراق در سال گذشته خورشیدی هشت میلیارد و ۹۶۱ میلیون دلار کالای غیرنفتی از ایران خریده است که نسبت به سال پیش از آن ۳۷ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
همچنین آمارهای وزارت نیرو و شرکت ملی گاز ایران نیز نشان می‌دهد جمهوری اسلامی پارسال کمی بیش از پنج تراوات [پنج میلیون میلیون] ساعت برق و ۴.۸ میلیارد متر مکعب گاز (۱۳.۱ میلیون متر مکعب در روز) به عراق صادر کرده است که ارزش آنها با توجه به قیمت‌های منطقه‌ای، روی هم رفته حدود ۱.۳ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.
واردات ایران از عراق بسیار ناچیز است و بدین ترتیب راه‌اندازی سیستم مالی شبیه اینس‌تکس برای تجارت دوجانبه با عراق ممکن نیست.
عراق گاز ایران را برای تولید برق در نیروگاه‌های حرارتی نیاز دارد و مقامات عراق نیز گفته‌اند تا چهار سال آینده چاره‌ای جز ادامه خرید گاز ایران ندارند.
البته صادرات برق ایران به عراق پارسال ۲۶ درصد افت داشت، اما علت این اتفاق کمبود برق در خود ایران بود، به طوری که در چند هفته تابستان مجبور به توقف صادرات برق به عراق شد.
آمارهای وزارت نیرو نشان می‌دهد که کل صادرات برق ایران در سه ماهه اول سال جاری نیز دوباره ۱۵ درصد کاهش یافته، اما مشخص نکرده صادرات به عراق چه میزان افت داشته است.
عراق مقصد بیش از ۸۰ درصد برق صادراتی ایران است.
اما صادرات گاز ایران به عراق در دو ماهه ابتدایی امسال به ۱۶ میلیون متر مکعب افزایش یافته است. عراق می‌گوید این رقم در تابستان به ۳۵ میلیون متر مکعب اوج خواهد گرفت.
اخیرا بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت ایران اعلام کرد که میزان بدهی عراق به ایران از بابت خرید گاز و برق به دو میلیارد دلار رسیده است.
در حالی که یک مقام آمریکایی در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه گفته است که واشینگتن از راه‌اندازی سیستم تجارت مالی ایران و عراق آگاه هست، دو مقام عراقی نیز مذاکرات پیرامون این موضوع میان ایران و عراق را تایید کرده و گفته‌اند بغداد واشینگتن را در جریان مذاکرات قرار داده است.
