آمارهای متفاوتی درباره کامیون‌های فرسوده در ایران منتشر شده است: از ۱۲۷ هزار دستگاه تا ۲۰۲ هزار دستگاه، اما گذشته از این آمارها، ایران در چند سال اخیر با یک ناوگان فرسوده روبه‌رو بوده که علاوه بر تشدید آلودگی هوا، باعث ضعف شدید در حملونقل جاده‌ای است.
به گزارش ایسنا منصور معظمی، رئیس هیئت عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو)، از نوسازی «۲۰۲ هزار دستگاه خودروی سنگین» ظرف سه سال آینده خبر داده است و گفته این بازسازی «۱۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد».
اما آیا تامین این عدد شدنی است، در حالی‌که ایران هم اکنون در تامین بودجه لازم برای نوسازی ناوگان هوایی خود شدیدا دچار مشکل است و نتوانسته بودجه لازم برای خرید چند هواپیمای ایرباس در سال جاری را تهیه کند.
وزارت راه و شهرسازی ایران می‌گوید در حال حاضر در ناوگان حملونقل جاده‌ای کشور ۱۲۷ هزار کامیون با عمر بالای ۲۵ سال تردد می‌کنند.
عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی، گفته است «اگر این کامیون‌ها از رده خارج و با نمونه‌های استاندارد و جدید جایگزین شوند، مصرف انرژی این بخش به نصف می‌رسد. با پول حاصل از صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌توان ظرف مدت کوتاهی هزینه صورت‌گرفته را بازپرداخت کرد. علاوه بر این وضعیت محیط زیست نیز بهبود خواهد یافت».
تولید کامیون در سال ۸۴ در ایران حدود ۳۰ هزار دستگاه بود که اکثر کامیون‌های تولیدی هم ساخت شرکت‌های مطرحی مانند مرسدس بنز، ولوو، رنو تراکز و ایویکو بودند. این در حالی است که این عدد در سال ۹۲ به حدود ۱۴ هزار دستگاه رسید با این تفاوت که بیشتر تولیدات ایران در سال ۹۲ را تولید کامیون‌های چینی تشکیل می‌دادند.
اگر ایران بخواهد طی سه سال، ۲۰۲ هزار دستگاه کامیون را از رده خارج کند در صورتی که همه این تعداد در ایران تولید شود باید تولید صنعت کامیون سازی ایران عددی بین ۶۰ تا ۷۰ هزار دستگاه در سال باشد. حال آنکه در بهترین حالت ظرفیت کامیون‌سازی ایران نصف این عدد هم نیست.
اما پرسش دیگر این است که کامیون‌های فرسوده قرار است با چه کامیون‌هایی جایگزین شوند؟
اگر پاسخ به این پرسش کامیون‌های چینی باشد می‌توان گفت کامیون فرسوده قرار است با کامیون بدون کیفیت جایگزین شوند که در زمینه ایمنی در چند سال اخیر تصادف‌های زیادی درباره آن‌ها گزارش شده است.
در دوره هشت ساله فعالیت دولت محمود احمدی‌نژاد و با اعمال تحریم‌های گسترده فعالیت شرکت‌های بزرگ سازنده کامیون در ایران کاهش یافت و جای تولیدات خودروسازان بزرگ مانند ولوو و بنز را تولیدات بی‌کیفیت چینی هوو و دانگ فنگ چین گرفتند.
حتی طی چند سال اخیر مشکلات در ترمز‌های کامیون‌های تولیدی شرکت هوو که در ایران خودرو دیزل مونتاژ می‌شدند، سبب تصادفات منجر به مرگ فراوانی در جاده‌های ایران شد.
کامیون‌های چینی هزینه تعمیراتی بیشتری هم نسبت به کامیون‌های شرکت‌های مطرح جهانی دارند.
کاهش قدرت سیستم حمل و نقل در ایران به دلایل اقتصادی، به ناوگان ترانزیتی ایران نیز ضربه زده‌است. کاهش قدرت خرید به دلیل بحران اقتصادی و رکود هم سبب شد تا چرخه خروج کامیون‌های فرسوده در ایران با مشکل روبه‌رو شود.
هرچند پس از توافق اتمی شرکت‌های بزرگ مانند مرسدس بنز، ولوو، اسکانیا و رنو تراکز به بازار ایران بازگشته‌اند، اما به‌نظر نمی رسد ظرفیت کارخانه‌های تولیدی در خوشبینانه‌ترین حالت طی سه سال آینده به عددی برسد که بتوان ۲۰۲ هزار کامیون فرسوده در ایران را با تولید محصولات این شرکت‌ها جایگزین کرد.
