گزارش روز یکشنبه ۱۱ ماه مارس روزنامه وال استریت جورنال به نقل از بیژن زنگنه وزیر نفت جمهوری اسلامی مبنی بر حمایت ایران از افزایش تولید نفت خام اوپک در سال ۲۰۱۹ و تعدیل قیمت‌های جهانی نفت در سطح هر بشکه ۶۰ دلار حاکی از تغییر سیاست‌های سنتی ایران در جهت حمایت از افزایش قیمت نفت خام و نتیجه نگرانی‌های ناشی از رشد صادرات نفت آمریکا است.
پیش از اعلام حمایت وزیر نفت ایران از سیاست افزایش تولید نفت خام اوپک، وزیر انرژی عربستان سعودی روز ۲۵ ماه مارس جاری ( پنج اسفند) از احتمال افزایش تولید نفت خام اوپک در سال ۲۰۱۹ میلادی خبر داده بود.
بمنظور پیشگیری از سقوط بیشتر قیمت نفت خام و بنا بر تصمیم ۲۴ کشور عضو و غیر عضو اوپک، تولید جهانی نفت در سال ۲۰۱۷ به میزان ۳ میلیون بشکه در روز کاهش یافت و اجرای این تصمیم مشترک که هر شش ماه قابل بررسی و تجدید نظر است قرار است تا پایان سال ۲۰۱۸ ادامه یابد.
بیژن زنگنه در توجیه سیاست تازه نفتی ایران و دلیل استقبال از قیمت نفت هر بشکه ۶۰ دلار، ورود نفت فراساحلی آمریکا را به بازار عنوان کرده که در صورت افزایش قیمت‌های جهانی نفت می‌تواند از رشد سریع‌تری برخوردار شود.
در حال حاضر قیمت نفت برنت حدود ۶۵ دلار در هر بشکه و قیمت نفت خام وست تگزاس آمریکا اندکی بیش از هر بشکه ۶۱ دلار است.
آمریکا صادر کننده نفت خام
بسیاری از رسانه‌ها و تحلیلگران اشغال نظامی عراق توسط آمریکا در ماه مارس سال ۲۰۰۳ و ساقط ساختن حکومت صدام حسین را به موضوع نفت، تضمین جریان صدور نفت خام خلیج فارس به بازارهای جهانی و پیشگیری از بروز بحران انرژی نسبت دادند و نه «از میان بردن خطر توسعه سلاح‌های کشتار جمعی توسط رژیم صدام حسین».
پانزده سال بعد از آن تاریخ، آمریکا با تولید بیش از ۱۰.۳۷ میلیون بشکه نفت در روز یکی از سه تولید کننده بزرگ نفت خام در جهان است و بر اساس پیشبینی آژانس بین الملی انرژی، تولید نفت ایالات متحده در پایان سال جاری به ۱۱ میلیون بشکه در روز رسیده و از این لحاظ روسیه را پشت سر خواهد گذاشت.
با وجود پیشبینی افزایش تقاضای جهانی نفت در سال جاری و سال آینده به میزان حداقل ۱.۵ تا دو میلیون بشکه در روز، روسیه و عربستان، دو تولید کننده بزرگ نفت جهان، با نوعی نگرانی مراحل ورود رقیب تازه به بازارهای جهانی را تعقیب می‌کنند.
افزایش قیمت‌های جهانی نفت و عبور آن از مرز ۷۰ دلار در هر بشکه می‌تواند رشد تولید و عرضه «شل اویل» آمریکا را بدنبال داشته باشد.
بر اساس اطلاعات منتشره از سوی دولت فدرال آمریکا، در ماه دسامبر سال گذشته یک محموله در حدود ۷۰۰ هزار بشکه میعانات گازی آن کشور که معادل نفت خام سبک و بسیار مرغوب است، به امارات متحده عربی فروخته و این محموله ارسالی از ایالت هیوستون به مقصد ابوظبی، طی همان ماه در خلیج فارس تخلیه شد.
تا سال گذشته و پیش از بروز تنش‌های سیاسی بین امارات و قطر، ابوظبی نیازهای پالایشگاهی خود را به میعانات گازی از قطر تامین می‌کرد.
محموله میعانات گازی فروخته شده آمریکا به ابوظبی مشابه محموله نفتکش سانچی متعلق به شرکت ملی نفت کش ایران است که ۷۰۰ هزار بشکه میعانات گازی را از عسلویه به مقصد کره جنوبی حمل می‌کرد و روز ۱۶ دی ماه ( ۶ ژانویه سال جاری) در نتیجه برخورد با یک فروند کشتی فله‌بر چینی بنام «کریستال» پیش از رسیدن به مقصد در آب‌های چین غرق شد.
صادرات نفت آمریکا در سال ۲۰۱۳ در حدود ۱۰۰ هزار بشکه در روز بود و این ظرفیت تا ماه نوامبر سال گذشته به ۱.۵۳ میلیون بشکه در روز افزایش یافته است.
روند رو به رشد تولید نفت خام آمریکا در صورت افزایش قیمت‌های جهانی نفت خام سرعت بیشتری خواهد گرفت.
محدودیت‌های تولید نفت ایران
بر اساس سهمیه تعیین شده از سوی سازمان کشور‌های صادر کننده نفت (اوپک) ایران مجاز به تولید روزانه ۳.۸ میلیون بشکه نفت در روز است.
برای حفظ ظرفیت تولید جاری نفت خام خود، ایران نیازمند ۱۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری سالانه است و در صورت اجرای طرح‌های افزایش تولید تا مرز ۴.۲ میلیون بشکه در روز سرمایه لازم تا ۲۰ میلیارد دلار می‌تواند افزایش یابد.
درآمد ارزی مجموع ایران از فروش نفت خام، فراورده‌‌های نفتی، میعانات و مایعات گازی طی سال گذشته ۴۱ میلیارد و ۱۲۳ میلیون دلار برآورد شده است که با توجه به نیازهای ارزی وسیع دولت امکان اندکی برای سرمایه‌گذاری کافی در بخش تولید نفت باقی می‌ماند.
بهبود وضعیت تولید و صادرات نفت ایران طی دو سال گذشته ناشی از توافق اتمی ژوئیه سال ۲۰۱۵ بوده و در صورت عملی شدن تهدید آمریکا به خروج از برجام در ماه مه سال جاری، وضعیت تولید و صادرات نفت ایران تدریجا با مشکلات بیشتری روبه‌رو خواهد شد.
به این ترتیب توصیه اخیر آقای زنگنه وزیر نفت ایران در مورد افزایش ظرفیت تولید نفت خام اوپک و کاهش قیمت نفت خام از بیم ورود نفت صادراتی بیشتر آمریکا به بازار، نه با قابلیت افزایش ظرفیت تولید نفت ایران هم سو است و نه با سیاست‌های گذشته تهران در جهت حمایت از قیمت‌های جهانی نفت.
با سقوط به رده ششم و هفتم صادر کنندگان نفت، ایران که زمانی «عقاب اوپک» خوانده می‌شد مدت‌ها است که قدرت تاثیرگذاری در بازارهای جهانی نفت و تنظیم قیمت‌های را از دست داده و از این لحاظ ، بخصوص بعد از اعمال تحریم‌های اتمی سال ۲۰۱۲، به چرخ پنجم کشور‌های صادر کننده نفت تبدیل شده است.
----------------------------------
یادداشت‌ها و مقاله‌ها بیانگر آرا و نظر نویسندگان خود هستند و نه بازتاب‌دهنده دیدگاهی از رادیو فردا.
