در سکوت کرونازده سرزمین‌های مقدس برای پیروان ادیان توحیدی، آیین‌های آدینه پاک در آستانه عید پاک مسیحیان، جشن فطیر یهودیان و تدارکات مسلمانان برای آغاز ماه رمضان به دور از هیاهوی همیشگی به خلوت حزن‌انگیز خانه‌های باورمندان تبدیل شده و فضاهای تاریخی و مقدس خالی‌اند.
سرزمین‌های محل عبور انبیای یهودیت، مسیحیت و اسلام، امسال در شرایط سخت و گاه ترسناک، چونان اماکنی متروک، رنج انسان‌های قرنطینه‌شده و نگران از کرونا را نظاره می‌کنند؛ باورمندانی که با نگرانی از آینده‌ای نامعلوم که این بیماری برای جامعه بشری رقم زده، حتی برای پیگیری جدل‌های تاریخی و دینی بی‌انگیزه شده و کشمکش‌های دیرینه مذهبی را فعلاً رها کرده‌اند.
در روز جمعه، ۲۲ فروردین، موسوم به جمعه پاک در آستانه عید پاک که یکشنبه ۲۴ فروردین است، تمامی آیین‌های مسیحیت در اورشلیم، ناصره و بیت‌اللحم لغو شده است.
زائری در کلیساهای فرقه‌های مختلف مسیحیان نیست. همه نشان‌ها از وجود صدها هزار زائر مسیحی که هر سال در آغاز بهار از شرق و غرب عالم وارد اورشلیم و کرانه باختری می‌شدند رخت بربسته است. عبور کاروان‌های پرشمار آن‌ها در کوی و برزن‌های باستانی در مسیر حرکت عیسی مسیح قبل از مصلوب شدن پیامبر مسیحیت، نفس شورانگیز زندگی این مناطق در این ایام بود.
درِ چوبی تاریخی و سنگین کلیسای مقبره عیسی مسیح کلون شده است. خادمانی اندک در کلیساهای تاریک رفت‌وآمدی سایه‌وار دارند و زوزه باد شدید و ضرب باران است که در کوچه‌های هزاران ساله تنگ و گاه تاریک و درهم تنیده اورشلیم شنیده و احساس می‌شود.
این نخستین بار در طول هفت قرن است که کلیسای قبر عیسی مسیح بسته شده است. به نوشته مورخان، آخرین بار در سال ۱۳۴۹ میلادی که طاعون خاستگاه عیسی را نیز مانند دیگر نقاط خاورمیانه و جهان دربرگرفته بود، کلیسای قبر بسته شده بود.
دکتر حسام ناعوم، اسقف مسیحیان اوانجلیک در شرق اورشلیم، به جروزالم پست گفته است که نبود زائران در جمعه پاک و عید پاک، یک رنج سنگین است که قلب‌ها را می‌شکند.
او می‌گوید، در جنگ‌ها در این سرزمین یا نقاط دیگر کلیساها بسته می‌شد و مردم می‌گریختند، اما وضعیت کنونی سابقه نداشته که انسان‌ها از یک ویروس خود را در قرنطینه پنهان کنند.
دیوید پترسون، از مقامات ارشد شورای جهانی مسیحیان اورشلیم، می‌گوید برگزاری آیین‌های آنلاین از طریق پلتفورم «زوم» برای حفظ ارتباط با زائران «بسیار مؤثر و مفید» است.
اندکی دورتر از کلیسای مقبره عیسی، سکوت سنگینِ حاکم وجه مشترک دیوار بلند ندبه، بخش بازمانده از معبد «بیت‌المقدس یهود» و مساجد عمر و الاقصی یا حرم شریف است؛ اماکنی ایستاده در طول تاریخ در جوار یکدیگر.
پسح یا فطیر، یکی از مهم‌ترین آیین‌های مذهبی یهودیان، در حالی از چهارشنبه شب ۱۹ فروردین در جریان است که دولت اسرائیل شرایط سخت قرنطینه را که از ماه گذشته برقرار کرده، در شب آغاز این عید هشت روزه به سطح حکومت نظامی کامل رسانده است.
یهودیان نیایش‌های پسح را در تنهایی یا در بالکن‌ها خواندند. شور اعیاد بهاره که از نظر تاریخ یهودیان می‌بایست یادآور خروج اجدادشان از سرزمین فراعنه در مصر باشد، با حزن و سکوت روزه «یوم کیپور» تفاوتی نداشت.
پاپ که نیایش‌های اخیرش را به‌تنهایی در واتیکان و بدون زائر اجرا می‌کند، در شب عید پسح در گفت‌وگوی تلفنی با رئوون ریولین، رئیس‌جمهوری اسرائیل، از سرنوشت مشترک بشریت در این دوران سخت سخن گفت و بر قدرت انسان در غلبه بر بیماری و هراس ناشی از آن تأکید کرد.
اسقف‌ها، خاخام‌ها و شیوخ در سرزمین‌های مقدس همگی با برتری دادن زندگی انسان بر برگزاری آیین‌های عمومی مذهبی، زودتر و آسان‌تر از برخی از باورمندان‌شان بر بستن دروازه‌های اماکن مقدس و رعایت قرنطینه تأکید کردند.
در این وضعیت، خانواده‌های مسیحی باقیمانده در اورشلیم که درآمدشان از ارائه خدمات گردشگری و زیارتی به زائران کشورهای دیگر بود، آثار وضعیت جدید را بر زندگی خود کاملاً احساس می‌کنند. جامعه جهانی اداره‌کننده کلیسای قبر ابراز امیدواری کرده که در طول عید پاک، یک میلیون دلار برای این خانواده‌های نیازمند گردآوری شود. تا به حال ۱۵۰ هزار دلار به خیریهٔ برپاشده برای این هدف اهدا شده است.
روحانیون ارشد مسلمانان نیز به بستن دروازه‌های حرم شریف و لغو نمازها که در هیچ شرایطی در قرن‌های اخیر سابقه نداشته، تن داده‌اند. علاوه‌بر اسرائیل که نخست‌وزیرش تأکید کرده ویروس کرونا فرقی میان اعراب و اسرائیلی‌ها و فلسطینیان و یهودیان نمی‌شناسد، اردن نیز که متولی حرم شریف است، بر حفظ شرایط سخت قرنطینه تأکید دارد.
با وجود این، مسلمانان ساکن شرق اورشلیم، کرانه باختری و نوار غزه، امسال در حالی به استقبال رمضان می‌روند که بیکاری گسترده ناشی از کرونا و بی‌درآمدی، آینده تاریکی را برای آن‌ها رقم زده است.
رهبران سیاسی و اجتماعی اعراب که همواره «اشغالگری» اسرائیل را دلیل اصلی فلاکت ده‌ها ساله زندگی مردم‌شان می‌دانستند، حال هشدار داده‌اند که با طولانی شدن بحران کرونا، «شورش گرسنگان» در ماه‌های آینده در راه خواهد بود.
یحیی سنوار، رئیس حماس در غزه، نیز در روزهای اخیر به اسرائیل اخطار داده است که اگر این باریکه از امکانات لازم برای مبارزه با این بیماری محروم شود، «حتی دستگاه‌های تنفس مصنوعی نیز نفس را به زندگی اسرائیلی‌ها برنخواهد گرداند».
فعلاً تجربه مشترک ناشی از وحشت ویروس نامرئی کرونا به‌یکسان زندگی همه ساکنان سرزمین مقدس را فرا گرفته و باورمندان مسیحی، یهودی و مسلمان در اعیاد پاک، فطیر و در آستانه رمضان، برای رسیدن زودترِ آن روز خوشی نیایش می‌کنند که علم سرانجام بشارت دستیابی به واکسن یا درمان قطعی بیماری کرونا را آگاهی دهد.
