ارتش اسرائیل نتایج تحقیقات داخلی خود در مورد عواملی که منجر به عدم پیش‌بینی حملهٔ ۷ اکتبر گروه افراطی حماس به اسرائیل شد را منتشر کرد. گزارش این تحقیقات بر «غافلگیری مطلق» ارتش در روز حمله در برابر این گروه تأکید دارد.
گروه حماس، که علاوه بر اسرائیل از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا نیز تروریستی طبقه‌بندی شده، در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ به‌شکل غافلگیرانه به جنوب اسرائیل حمله کرد و حدود ۱۲۰۰ نفر را کشت و ۲۵۱ تن را گروگان گرفت.
تحقیقات ارتش اسرائیل عملکرد سالیان خود را بررسی کرده اما در بخش بررسی گسترده حول رویدادهای شب حمله حماس، شرح داده که چگونه ارتش و فرماندهان تمامی نشانه‌های آمادگی‌های حماس برای یورش مرگبار را نادیده گرفتند و در ساعات حساس حمله «کل نهاد ارتش در جنوب اسرائیل» از کار افتاده بود.
ارتش، با پذیرش مسئولیت ناکامی خود، تأیید کرده که در طول سال‌ها خطرات واقعی برای امنیت جنوب اسرائیل را درک نکرد و «استنباط کلی» در مورد لزوم رعایت «آرامش» را که خواستهٔ رهبر سیاسی کشور نیز بود، دنبال می‌کرد.
تحقیقات انتشار‌یافته از سوی ارتش اسرائیل که روز پنج‌شنبه ۹ اسفند رسانه‌ای شد، تعیین کرده که ارتش توانمندی این گروه شبه‌نظامی را به‌شدت کم و نادرست ارزیابی می‌کرد و در شب حمله نیز پنج نشانهٔ مهم برای آغاز یورش گسترده و بی‌سابقهٔ شبه‌نظامیان حاکم بر نوار غزه را نادیده گرفت.
تحقیقات انجام‌شدهٔ ارتش در خصوص عملکرد یگان ۸۲۰۰ ارتش نیز آن را «گرفتار در نخوت و غرور» و «نخبه‌پروریِ» خود توصیف کرده است.
یگان ۸۲۰۰ به برخورداری از توانمندی‌های بالای نظامی و اطلاعاتی مشهور است و دست بلند نهادهای اطلاعاتی و امنیتی اسرائیل در انجام عملیات در لبنان، سوریه، ایران و سایر کشورهای منطقه و جهان به شمار می‌آید.
برخی جزئیات گزارش
بر اساس تحقیقات، در شب حملهٔ حماس تنها ۷۶۷ سرباز در مرزهای جنوب اسرائیل مستقر بودند که این تعداد کمتر از نصف شمار همیشگی نیروها در این محل بود. در شب حمله، اسرائیل در جشن مذهبی بود و فرماندهان شمار زیادی از نیروها را مرخص کرده بودند.
فرماندهان ارتش همچنین امکان برگزاری یک جشنوارهٔ بزرگ موسیقی و رقص (فستیوال نوآ) را در فاصلهٔ دو کیلومتری مرز غزه دادند که هزاران جوان اسرائیلی چند روز در آن شرکت کردند. شمار زیادی از کشته‌ها و ربوده‌شدگان از همین محل بودند.
تحقیقات افزوده که در شب حمله تنها ۱۴ تانک در مرزها با غزه مستقر بودند و نیروهای مهاجم حماس توانستند به‌سرعت «کنترل و فرماندهی» ارتش اسرائیل را فلج کنند.
نیروهای حماس از ساعاتی قبل از حمله سیم‌کارت‌های تلفن همراه خود را با سیم‌کارت‌های اسرائیلی عوض کردند تا از شبکهٔ اینترنت و تلفن همراه اسرائیل استفاده کنند، اما این نشانه به‌طور میدانی در شب حمله از سوی شماری از مقامات ارشد ارتش و امنیتی که در جریان قرار گرفتند، نادیده گرفته شد.
بر اساس تحقیق ارتش اسرائیل، حدود پنج هزار و ۶۰۰ مهاجم فلسطینی، شامل شماری از «مردم عادی غارتگر» از غزه، در ساعات اولیهٔ حمله در سه موج وارد شهرک‌ها و کیبوتص‌های اسرائیل شده و مسلحان توانستند در همان ساعات ۲۵۱ اسرائیلی را بربایند، خانه‌های بسیاری را به آتش بکشند و غارتگری گسترده انجام دهند و خودروها، تراکتورها و سایر وسایل نقلیه را به غزه منتقل کنند.
ارتش در ارزیابی‌های پیشین خود گفته بود «در بدترین حالت» ممکن است حماس از هشت نقطهٔ مرزی به اسرائیل حمله کند، اما در روز حمله، هزاران نیروی حماس از ۶۰ مسیر وارد اسرائیل شدند.
تحقیق حاکی است حماس در ساعات اولیهٔ حمله سه هزار و ۸۸۹ فروند راکت و خمپاره به خاک اسرائیل شلیک کرد و بخشی از تلاش ارتش در دفع حمله را مصروف مقابله با حملهٔ راکتی کرد. در روز حمله، به‌طور کلی اسرائیل با چهار هزار و ۶۹۴ راکت هدف قرار گرفت.
ارزیابی ارتش اسرائیل این است که گروه افراطی حماس در نظر داشت به عمق اسرائیل، از جمله بندر اشکلون و پایگاه‌های هوایی کلیدی در جنوب، هم وارد شود.
یافته‌ها افزوده که ژنرال یارون فینکلمن، فرمانده ارتش در جنوب، می‌توانست فرمان بستن مرز از طریق حملات هوایی گسترده را بدهد، اما با بی‌عملی در این زمینه مرتکب خطا شد و ۱۶ فروند جنگنده‌ای هم که وارد کارزار شدند، «به مأموریت‌های نامربوط» مشغول بودند.
اشتباهات تحلیلی
بر اساس تحقیق، استنباط اشتباه اصلی در اسرائیل این بود که حماس پس از به دست گرفتن کنترل غزه در سال ۲۰۰۷ و بیرون راندن تشکیلات خودگردانی از این باریکه، علاقه‌مند به ادارهٔ این منطقه است، نه جنگ با اسرائیل.
این تحقیق تأکید کرده که شیوهٔ مطالعات ارتش و سازمان اطلاعات نظامی آن، شناخت کافی از «فرهنگ اسلام افراطی» نداشته است.
یافته‌های انتشار‌یافته در رسانه‌های اسرائیل خلاصه‌ای از تحقیق بزرگ داخلی است که در اختیار سران ارتش و دولت قرار گرفته است.
به‌گفتهٔ تحلیلگران در رسانه‌های اسرائیل، این تحقیق راه بازخواست از شمار زیادی از فرماندهان ارتش و در نهایت، اخراج آن‌ها را هموار می‌کند.
آهارون حلیوا، فرمانده وقت سازمان اطلاعات نظامی ارتش موسوم به «امان» که مسئولیت ناکامی خود و سازمانش در شناسایی به‌موقع تهدید را بر عهده گرفت، چند ماه پیش کناره‌گیری کرد.
هرتصی هالوی، رئیس ستاد ارتش، نیز دو ماه پیش کناره‌گیری خود را اعلام کرد و قرار است هفتهٔ آینده جای خود را به ژنرال ایال زمیر بدهد.
سرلشکر هالوی پنج‌شنبه‌شب در پی انتشار تحقیق گفت که او تنها فرد مسئول در مورد شکست ارتش است.
پیامدهای انتشار گزارش بر موقعیت نتانیاهو
یافته‌های تحقیقات اما فشار بر بنیامین نتانیاهو را نیز تشدید کرده که در ۱۶ ماه و نیم اخیر در برابر درخواست‌های افکار عمومی برای تشکیل کمیسیون ملی تحقیق مقاومت کرده است.
بخشی از اسرائیلی‌ها اشتباهات منجر به حملهٔ حماس را فراتر از ارتش می‌دانند و معتقدند که نتانیاهو، که تقریباً دو دهه پیاپی رهبر کشور بوده، عامل تعیین‌کنندهٔ سیاست و راهبرد «حفظ آرامش» در قبال غزه بوده و ارتش دستورات او را اجرا کرده است.
این گروه از افکار عمومی و سیاستمداران اسرائیلی از جمله بر این واقعیت تأکید می‌کنند که نتانیاهو خود موافق انتقال چمدان‌های پیاپی دلار آمریکایی از قطر به غزه بود که به دست حماس، رقیب تشکیلات خودگردان فلسطینی، می‌رسید.
نتانیاهو و حامیانش گروه حماس را در برابر تشکیلات خودگردانی کم‌ضررتر می‌دانستند. بتسال‌ئل اسموتریچ، رهبر حزب «صهیونیسم مذهبی» و متحد کنونی نتانیاهو، گفته بود: «حماس یک غنیمت است.»
نتانیاهو در طول سال‌ها به رئیس موساد دستور داده بود تدابیر انتقال پول‌های کلان از قطر به غزه را فراهم کند و مقامات ارشد موساد شخصاً ناظر بر حمل چمدان‌های دلار رسیده از قطر به فرودگاه بن‌گوریون تا غزه بودند.
بنیامین نتانیاهو تاکنون مسئولیت خود را به‌طور کامل نپذیرفته و گفته است که تنها پس از پایان جنگ به پرسش‌های سخت در این باره پاسخ خواهد داد. او در طول جنگ در موارد معدودی مصاحبهٔ خبری برگزار کرده و سه بار با شبکهٔ تلویزیونی حامی خود، شبکهٔ ۱۴، گفت‌وگو کرده است.
خانواده‌های حدود هزار و ۲۰۰ اسرائیلی که در حملهٔ حماس کشته شدند و همچنین خانواده‌های ۲۵۱ گروگان اسرائیلی در غزه در صف نخست افکار عمومی برای طرح درخواست تشکیل کمیسیون ملی تحقیق قرار دارند و از سوی رئیس‌جمهور این کشور حمایت می‌شوند.
جنگ غزه، که براساس آمار وزارت بهداشت غزه زیر نظر حماس منجر به کشته شدن بیش از ۴۸ هزار تن از ساکنان غزه شد و این باریکه را به ویرانی کشاند، از ۴۱ روز پیش در نتیجهٔ آتش‌بس موقت متوقف شده است.
در شش هفتهٔ اخیر، حماس ۲۵ گروگان زنده و اجساد هشت گروگان کشته‌شده را به اسرائیل تحویل داده، اما هنوز ۵۹ اسرائیلی در گروگان حماس مانده‌اند و آیندهٔ آتش‌بس ناروشن است.
