بازرسان و پژوهشگران آژانس امنیت ترابری اندونزی، گزارش اولیه رخدادهایی که به سقوط مرگبار بوئینگ ۷۳۷ مکس شرکت هواپیمایی «لایـِن ایر» انجامید، را منتشر کردند.
آن‌طور که رسانه‌های اندونزی می‌گویند هدف از این گزارش نام‌بردن از «مقصر» یا «مقصران» این سانحه نیست. نشریات اندونزی به‌نقل از بازرسان گفته‌اند تمرکز آن‌ها بر سیستمی‌ست که مانع از توقف روند آئرودینامیک در جریان پرواز می‌شود.
خبرگزاری اسوشیتدپرس می‌گوید بازرسان می‌خواهند بدانند آیا اطلاعات اشتباه از سنسورهای هواپیما سبب شده تا نوک هواپیما دائم به‌سوی زمین متمایل شود یا نه. هواپیمای تقریبا نوی شرکت هواپیمایی لاین‌ایر، یک بوئینگ ۷۳۷ مکس ۸ بود که هفتم آبان ماه با ۱۸۹ سرنشین در نزدیکی جاکارتا، به دریا سقوط کرد. هیچ‌یک از سرنشین‌ها از این سانحه جان به‌در نبرد.
تا نتیجه‌گیری نهایی از روند رخدادهایی که به سقوط هواپیما انجامید هنوز زمان بیشتری نیاز است و انتظار نمی‌رود گزارش نهایی زودتر از سال آینده میلادی منتشر شود.
روزنامه «جاکارتا گلاب» می‌گوید هفته پیش نورچاهیو اوتمو، یکی از محققان کمیته ملی امنیت ترابری اندونزی به نمایندگان پارلمان آن کشور گفته بود سیستم‌های خودکار بوئینگ دائما تشخیص می‌دادند که هواپیما در حالت «واماندگی» است و هشداری نیز برای کابین می‌فرستادند.
واماندگی وضعیتی در روند پرواز هواپیما است که در جریان آن اصطکاک با هوا شدیدا افزایش پیدا می‌کند؛ این وضعیت -برای نمونه- در هنگام نشست یا برخاست هواپیما ممکن است رخ دهد و چون در آن زمان ارتفاع نسبت به زمین بسیار کم است، بالقوه وضعیت خطرناکی به‌شمار می‌رود.
در نتیجه سیستم موسوم به «ام‌سی‌ای‌اس» بوئینگ -یک سیستم بازسازی‌شده خودکار که به‌تازگی در در این هواپیما به‌کار گرفته شده- خود‌به‌خود به کار می‌افتاد و نوک هواپیما را به‌سمت زمین متمایل می‌کرد، تا آن را آن‌طور که تشخیص می‌داد از «واماندگی» خارج کند.
ظاهرا خلبان‌ها چند بار توانسته بودند هواپیما را به‌حالت عادی برگردانند، تا در نهایت بوئینگ به دریا سقوط کرد.
خبرگزاری فرانسه نیز می‌گوید گزارش این احتمال را مطرح کرده که خلبان‌ها پس از اعلام درخواست بازگشت به فرودگاه جاکارتا، مبدا پرواز، در تلاش بودند تا راهی برای مشکل پیش‌آمده پیدا کنند.
نورچاهیو اوتمو امروز به خبرنگاران گفت «از نظر ما هواپیما برای پرواز مناسب نبوده‌است».
این یافته‌ها از یک سو می‌تواند به نگرانی‌ها از مشکلات احتمالی در سیستم‌های پروازی یکی از پیشرفته‌ترین هواپیماهای جهان بیافزاید، و هم ممکن است نگرانی‌هایی را در مورد نحوه آموزش خلبان‌ها و یا خدمه زمینی هواپیمایی «لاین ایر» ایجاد کند.
پیتر لم، یک کارشناس هوانوردی، از مهندسان پیشین بوئینگ در گفت‌وگو با اسوشیتدپرس، آن‌چه بین سیستم خودکار و خلبان‌ها گذشته را «بازی مرگبار گرگم به هوا» توصیف کرده‌است؛ هواپیما نوک خودش را به‌سمت زمین متمایل کرده، خلبان‌ها جلوی آن را گرفته‌اند و تلاش کرده‌اند خودشان نوک هواپیما را بالا ببرند، تا فقط پنج ثانیه بعد دوباره همین مشکل پیش بیاید.
پیتر لم گفته این موضوع ۲۶ بار رخ داده، ولی خلبان‌ها نمی‌توانستند دریابند چه چیزی در حال وقوع است و دوباره از همان روش‌هایی که می‌شناختند بهره می‌بردند.
آقای لم به اسوشیتدپرس گفته این‌که راهی ساده برای چک‌کردن سنسورها نبوده، این موضوع که خدمه هواپیما ظاهرا در جریان همین مشکل در پروازهای قبلی قرار نگرفته بودند و این‌که هواپیمای لاین‌ایر احتمالا پس از مشکل مشابه در پروازهای قبلی تعمیر نشده بود، «باعث نگرانی‌ست».
پیتر لم یادآوری کرده‌است که «هر سانحه‌ای، زنجیره‌ای از رخدادها هستند، و این سانحه مرگبار، واقعا باعث تاسف است».
بوئینگ هنوز واکنشی به گزارش نشان نداده‌است. جست‌وجوگران هنوز موفق به یافتن دستگاه ضبط مکالمات داخل کابین که می‌تواند به یافته‌ها کمک بیشتری بکند، نشده‌اند. وضعیت و آینده شرکت هواپیمایی لاین‌ایر هم هنوز مشخص نیست. لاین‌ایر بزرگ‌ترین شرکت هوایی خصوصی اندونزی و پس از ایرآسیا، بزرگ‌ترین خط هوایی ارزان‌قیمت در جنوب‌شرق آسیا است.
