هواداران الکسی ناوالنی، برجسته‌ترین چهره مخالف رئیس‌جمهور روسیه، روز یکشنبه ۲۸ بهمن و در نخستین سالگرد در گذشت او در زندان، در چندین کشور مراسم یادبودی برگزار کردند.
در روسیه، با وجود سرما و هشدارها درباره خطر بازداشت، مردم در صفی طولانی به گورستان بوریسوف مسکو رفتند تا به ناوالنی ادای احترام کنند. همسر او، یولیا ناوالنایا، که در تبعید در برلین زندگی می‌کند، در یک مراسم یادبود سخنرانی کرده است.
او در ویدیویی که روز یکشنبه منتشر شد، می‌گوید: «ما می‌دانیم که چرا مبارزه می‌کنیم؛ برای آینده‌ای آزاد، صلح‌آمیز و زیبا برای روسیه، همان روسیه‌ای که آلکسی رؤیایش را داشت».
او ولادیمیر پوتین را متهم کرد که در تلاش است نام ناوالنی را از حافظه مردم پاک کند و حقیقت «درباره قتل او» را پنهان نگه دارد.
الکسی ناوالنی درست یک سال پیش، در ۴۷ سالگی در زندان «گرگ قطبی» در شهر خارپ درگذشت. او سه سال پیشتر از آن پس از بازگشت از آلمان، جایی که تحت درمان مسمومیت با عامل عصبی «نوویچوک» قرار گرفته بود، بازداشت شد.
از سوی دیگر، رهبران اروپایی در سالگرد درگذشت الکسی ناوالنی، کرملین را مسئول اصلی مرگ او دانستند.
اولاف شولتس، صدراعظم آلمان، روز یکشنبه از ناوالنی تجلیل کرد و گفت که این بزرگترین چالش‌گر پوتین به این دلیل جان باخت که برای دموکراسی و آزادی در روسیه مبارزه می‌کرد.
صدراعظم آلمان در نوشته‌ای که در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرد، افزود: «پوتین آزادی و مدافعان آن را به‌شدت سرکوب می‌کند. شجاعت ناوالنی تأثیرگذار بود و فراتر از مرگ او نیز ادامه دارد».
کایا کالاس، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، نیز پوتین را مسئول مرگ ناوالنی دانست و گفت که او «جان خود را برای روسیه‌ای آزاد و دموکراتیک فدا کرد».
او خواستار آزادی همه زندانیان سیاسی در روسیه شد.
آقای ناوالنی ابتدا در زندانی در منطقه ولادیمیر در ۲۳۰ کیلومتری شرق روسیه در حبس بود اما از روز ۱۵ آذر ۱۴۰۲ ارتباط وکلا و همکارانش با او قطع شد و مسئولان زندان گفتند نام او در فهرست زندانیان نیست.
پس از حدود سه هفته بی‌خبری، همکاران و نزدیکان الکسی ناوالنی، مخالف سرشناس رئیس‌جمهور روسیه، که به اتهام «افراط گرایی» به ۱۹ سال زندان محکوم شده بود، چهارم دی‌ماه همان سال اعلام کردند او را در زندانی «بالاتر از مدار قطب شمال» در سیبری پیدا کرده‌اند.
این اتفاق کمتر از یک ماه پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری رخ داد که در نهایت دوره حکمرانی بیش از دو دهه‌ای پوتین را تمدید کرد.
اواخر بهمن سال گذشته مسئولان زندان یامالو نِنِتس در نزدیکی قطب شمال از مرگ الکسی ناوالنی، خبر دادند.
با وجود گذشت یک سال از این واقعه، مقامات روسیه هنوز توضیح شفافی درباره مرگ ناوالنی ارائه نکرده و تنها گفته‌اند که او حین قدم زدن در حیاط زندان درگذشته است.
با وجود درگذشت او اما بردن نام الکسی ناوالنی یا بنیاد مبارزه با فسادش در روسیه، می‌تواند عواقبی چون جریمه یا زندان تا چهار سال به دنبال داشته باشد.
الکسی ناوالنی، حتی از درون زندان نیز، مردم روسیه را به مخالفت با کرملین و جنگ در اوکراین فرا می‌خواند. در کتاب زندگی‌نامه‌ای که پس از مرگش منتشر شد، نوشته بود: «تصمیم گرفتم نترسم».
