فرماندهان ارتش و رهبران برخی از احزاب سیاسی سودان روز دوشنبه ۱۴ آذر توافقی را امضا کردند که به گفته آنها زمینه را برای یک روند دو ساله انتقال قدرت به غیرنظامیان و برگزاری انتخابات هموار خواهد کرد و به خشونت‌های سیاسی گسترده که با کودتای نظامیان در اکتبر ۲۰۲۱ آغاز شد پایان می‌دهد.
این توافق که ممکن است راه حلی برای خروج از بحران باشد با مخالفت برخی از گروه‌های سیاسی روبه‌رو شده است که از آغاز با هر گونه مذاکره و توافقی با ارتش و جناح اسلام‌گرای وابسته به رژیم سرنگون شده عمر البشیر، دیکتاتور سابق سودان مخالف بودند.
چندین هزار نفر از مخالفان این توافق روز دوشنبه در نزدیکی محل مذاکرات تجمع کرده و نیروهای امنیتی به سوی آنها گاز اشک‌آور و نارنجک‌های دودزا شلیک کردند.
بر اساس این توافق کلی، فرماندهان ارتش سودان که از زمان کودتا قدرت را کاملا به دست گرفتند پذیرفتند که نمایندگان آنها فقط در شورای دفاع و امنیت کشور که ریاست آن بر عهده نخست وزیر غیرنظامی سودان خواهد بود حضور داشته باشند.
در این توافق کلی برای تعیین نخست وزیر هیچ تاریخ مشخصی در نظر گرفته نشده و موضوعات مهمی نظیر فعالیت دستگاه قضایی در دوران دو ساله انتقالی و یا انجام اصلاحات در نهادهای امنیتی و انتظامی کاملا مسکوت باقی مانده است.
ژنرال عبدالفتاح البرهان رییس دولت نظامی سودان پس از امضای این توافق گفت غیرنظامیان باید امور سیاسی و سیاست خارجی کشور را هدایت کنند. او شعار معترضان را تکرار کرد که در ماه‌های اخیر در تمامی تظاهرات به گوش می رسید:«سربازان باید به پادگان‌ها بازگردند و احزاب سیاسی باید به انتخابات بروند.»
کودتای نظامی اکتبر ۲۰۲۱ به دوران کوتاه اشتراک قدرت بین ارتش و ائتلاف سیاسی «آزادی و تحول» پایان داد. از آغاز سال میلادی جاری سودان نخست وزیر نداشته است و در اعتراضات مردمی علیه کودتای نظامی حداقل ۱۰۰ نفر کشته شده‌اند.
اکنون مقامات حکومت سودان می‌گویند برگزاری اجتماعات سیاسی آزاد می‌شود و دستگاه قضایی در مورد کشته شدن معترضان تحقیق خواهد کرد.
با این همه، به گفته شاهدان عینی روز دوشنبه نیروهای انتظامی به سوی معترضان که در نزدیکی محل امضای توافق تجمع کرده بودند گاز اشک‌آور و نارنجک‌های دودزا شلیک کردند.
محمد حمدان لاگالو، فرمانده نیرومند شبه نظامیان موسوم به واحدهای واکنش سریع و معاون ژنرال البرهان در سخنانی تعهد داد که از روند انتقال قدرت به غیرنظامیان دفاع خواهد کرد و «به خاطر خشونت‌های حکومت علیه مردم در طول تاریخ سودان» عذرخواهی کرد.
اکثر احزاب و گروه‌های سیاسی که توافق روز دوشنبه را امضا کردند همان گروه‌هایی هستند که چند ماه پس از سرنگونی عمر البشیر با تدوین بیانیه‌ای برای تغییر قانون اساسی اولین تلاش برای انتقال قدرت به غیرنظامیان را رهبری کردند و اکنون تحت عنوان ائتلاف «آزادی و تحول» شناخته می‌شوند.
سخنگوی این ائتلاف روز دوشنبه گفت: «هدف این توافق تشکیل یک حکومت کاملا غیرنظامی، ایجاد فضای باز سیاسی و دستیابی به یک توافق نهایی با مشارکت وسیع همه گروه‌هاست.»
به نظر می‌رسد که ارتش سودان تلاش می‌کند بین این ائتلاف تفرقه بیاندازد و تاکنون فقط حمایت یک بخش کوچک از آن را جلب کرده است.
جیبریل ابراهیم، یک رهبر سابق شورشیان و وزیر دارایی سودان توافق روز دوشنبه را به عنوان یک «قرارداد غیرفراگیر» مورد انتقاد قرار داد.
در پی کودتای نظامی پارسال جامعه بین‌المللی میلیاردها دلار کمک مالی و بخشش بدهی‌های خارجی سودان را لغو کرد که باعث تشدید بحران اقتصادی در کشور شد. هر چند در ماه‌های اخیر تورم تا حدی کاهش یافته ولی هنوز بالای صد در صد است. در سال‌های اخیر فقر و گرسنگی در این کشور پرجمعیت تشدید شده است.
جامعه بین‌المللی که در امضای توافق روز دوشنبه نقش مهمی داشت اعلام کرده که تا زمان انتقال کامل قدرت به یک حکومت غیرنظامی معتبر و مستقل کمک‌های مالی به سودان را از سر نخواهد گرفت.
یک گروه کار بین‌المللی متشکل از نمایندگان آمریکا، بریتانیا، عربستان سعودی و امارات متحده عربی که در مذاکرات بین ارتش و احزاب سیاسی سودان نقش میانجی را ایفا کرده‌اند از امضای توافق روز دوشنبه استقبال کرده و گفت که در همکاری با سایر اعضای جامعه بین‌المللی اقدامات لازم برای اعطای کمک اقتصادی به سودان را آغاز خواهند کرد.
