زنده ادامه جست‌وجو در گور دسته‌جمعی اطراف دمشق؛ نتانیاهو از منطقه حائل بازدید کرد

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که آتش‌بس میان کردها و نیروهای مورد حمایت ترکیه در شهر منبیج سوریه تمدید شد.

متیو میلر روز سه‌شنبه با اعلام اینکه این آتش‌بس «تا پایان هفته جاری» تمدید شده است گفت واشینگتن مایل به این تمدید تا هر زمان ممکن است و نمی‌خواهد هیچ طرف از بی‌ثباتی فعلی در سوریه برای پیشبرد منافع محدود خود سوء استفاده کند.

او در عین حال گفت: «ما نگرانی‌های بسیار مشروع ترکیه در مورد حضور جنگجویان خارجی در داخل سوریه را درک می‌کنیم».

شهر منبیج در شمال سوریه طی یک دهه گذشته در اختیار کُردهای مورد حمایت آمریکا موسوم به «نیروهای سوریه دموکراتیک» بود اما پس از سقوط حکومت بشار اسد، نیروهای مورد حمایت ترکیه موسوم به «ارتش ملی سوریه» با ورود به این شهر با کردها درگیر شدند.

رهبری «نیروهای سوریه دموکراتیک» با کردهای موسوم به «یگان‌های مدافع خلق» است و ترکیه این یگان‌ها را «تروریستی» و وابسته به پ.ک.ک می‌داند.

یک مقام سابق ایالات متحده روز سه‌شنبه پس از بازدید از گورهای دسته‌جمعی در القطیفه و جنها، در شمال و جنوب دمشق، به رویترز گفت شواهد به دست آمده از گورهای جمعی نشانگر وجود یک «ماشین مرگ» در حکومت بشار اسد است.

استفان راپ، نماینده سابق آمریکا در امور جنایات جنگی، افزود: قطعا تعداد کسانی که در این حکومت شکنجه و کشته شدند بیش از یکصد هزار نفر است «و با توجه به آنچه در این گورهای جمعی دیدیم، تردیدی در مورد این ارقام ندارم».

از سوی دیگر کمیسیون بین‌المللی افراد ناپدید شده، مستقر در لاهه، اعلام کرد به اطلاعاتی دست یافته که نشان می‌دهد احتمالا ۶۶ گور دسته‌جمعی در سوریه وجود دارد که هنوز تایید نشده‌اند.

بنابر این گزارش، تاکنون مفقودی ۱۵۷ هزار نفر در سوریه به این کمیسیون گزارش شده است.

کاترین بومبرگر، رئیس این کمیسیون، گفت خانواده مفقودان با فرایندی سخت و طولانی روبه‌رو هستند و برای شناسایی هویت هر جسد به دی‌اِن‌اِی دست‌کم سه خویشاوند نیاز است.

نهادهای بین‌المللی از جمله سازمان دیده‌بان حقوق بشر خواستار محافظت از گورهای دسته‌جمعی به عنوان محل وقوع جنایت شده‌اند اما به نوشته رویترز، گورهای به تازگی کشف شده به راحتی قابل دسترس‌اند.

بنیامین نتانیاهو در بازدید از منطقه حائل اسرائیل و سوریه و بر فراز کوه جبل الشیخ در داخل خاک سوریه گفت نیروهای اسرائیلی در این منطقه می‌مانند تا زمانی که ترتیبات دیگری که امنیت اسرائیل را تضمین کند پیدا شود.

دفتر نخست‌وزیر اسرائیل اعلام کرد که او روز سه‌شنبه در بلندی‌های جولان با مقام‌های دفاعی و امنیتی جلسه‌ای برگزار کرده است.

رهبر جمهوری اسلامی بار دیگر سقوط حکومت بشار اسد در سوریه را به آمریکا، اسرائیل و «کمک‌های دیگران» ربط داد و ادعا کرد «مقاومت تمام نشده است».

علی خامنه‌ای روز سه‌شنبه ۲۷ آذر در یک سخنرانی گفت بعد از سقوط حکومت اسد «دشمنان خیال کردند که مسئله مقاومت تمام شد در حالی که آنها سخت در اشتباه هستند.»

او همچنین با اشاره به «آماده‌سازی» اسرائیل برای «محاصره و ریشه‌کنی» گروه حزب‌الله لبنان مدعی شد:‌ «آن‌که ریشه‌کن خواهد شد، اسرائیل است.»

این در حالی است که نعیم قاسم، دبیرکل حزب‌الله لبنان، روز ۲۴ آذر اذعان کرد که این گروه شبه‌نظامی با سقوط بشار اسد، رئیس‌جمهور مخلوع سوریه، مسیر تأمین منابع نظامی خود از طریق سوریه را از دست داده است.

رهبر جمهوری اسلامی سه روز بعد از سرنگونی حکومت بشار اسد، این اتفاق را «نقشهٔ مشترک» آمریکا و اسرائیل نامیده و بدون اشاره به نام کشور خاصی، گفته بود که یک کشور همسایه سوریه هم در این اتفاق «نقش آشکاری» ایفا کرده است.

اشاره او ظاهرا به نقش ترکیه در تحولات اخیر سوریه و حمایت این کشور از شورشیان مسلح مخالف حکومت پیشین بود.

علی خامنه‌ای روز ۲۱ آذر همچنین گفته بود جمهوری اسلامی آماده کمک به حکومت سوریه در برابر شورشیان بود، اما آمریکا و اسرائیل «هم آسمان سوریه را بستند هم راه‌های زمینی را بستند» و کمک ممکن نشد.

معاون وزیر خارجه اسرائیل رهبر هیئت تحریرالشام را به دلیل سابقه‌اش در گروه‌های جهادی «گرگی در لباس میش» خواند.

شارن هسکل روز سه‌شنبه با به نمایش گذاشتن تصاویری از ابومحمد الجولانی در یک نشست خبری گفت که نباید سابقه گروه‌های جهادی سوریه را «سفیدشویی» کرد.

او افزود: «ما آنها و ماهیت واقعی‌شان را می‌شناسیم، حتی اگر نام خود را تغییر دهند. ما می‌دانیم آنها تا چه حد برای غرب خطرناک هستند.»

ابومحمد الجولانی بعد از سقوط حکومت بشار اسد از نام احمد الشرع استفاده می‌کند. او سابقه عضویت در گروه القاعده و جنگیدن در عراق در پی سقوط حکومت صدام حسین بر اثر حمله نظامی آمریکا را دارد.

او سپس گروه جبهه النصره را به عنوان یکی از زیرشاخه‌های القاعده در سوریه تأسیس کرد که مدتی با گروه «حکومت اسلامی» موسوم به داعش متحد بود.

جولانی بعد از موفقیت نیروهای شورشی تحت رهبری خود در ساقط کردن حکومت بشار اسد وعده داده از اقلیت‌های مذهبی حفاظت کند و حاکم کردن قوانین اسلامی را رد کرده است.

مسئولان اتحادیه اروپا می‌گویند تماس با رهبری جدید سوریه را برقرار و نمایندگی خود در این کشور را بازگشایی خواهند کرد.

اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، همچنین روز سه‌شنبه اعلام کرد که اتحادیه اروپا کمک‌های بشردوستانه خود به سوریه را افزایش خواهد داد، هرچند که درباره خطر ظهور دوباره داعش هشدار داد و گفت نباید اجازه داد چنین اتفاقی رخ دهد.

کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، نیز اعلام کرد:‌ «ما آماده بازگشایی نمایندگی خود که سفارت اروپایی به شمار می‌رود، هستیم و می‌خواهیم بار دیگر به شکل کامل فعال باشد.»

او افرود از هیئت نمایندگی این اتحادیه خواسته دوشنبه به دمشق سفر کنند تا با رهبری جدید سوریه و دیگر گروه‌ها ارتباط برقرار کنند.

نمایندگی اتحادیه اروپا در دمشق هرگز به شکل رسمی بسته نشد، اما از زمان جنگی داخلی سوریه در این کشور سفیر نداشت.

شورشیان مسلح سوری به رهبری «هیئت تحریرالشام» طی حدود ۱۱ روز پیشروی در شهرهای مهم این کشور که با ورود به دمشق کامل شد، توانستند حکومت بشار اسد را سرنگون کنند.

اورسولا فون در لاین نیز که به ترکیه سفر کرده است، پس از دیدار با رئیس‌جمهور این کشور به خبرنگاران گفت اتحادیه اروپا باید به شکل مستقیم با همین گروه اسلامگرا ارتباط برقرار کند.

او همچنین اعلام کرد «نگرانی‌های درست ترکیه» درباره شرایط امنیتی سوریه باید مورد توجه قرار گیرد.

پیش از این ایالات متحده، آلمان و بریتانیا گفته‌اند که با هیئت تحریرالشام ارتباط برقرار کرده‌اند.

ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۱۸ رسماً گروه اسلام‌گرای «هیئت تحریر الشام» سوریه را که نقش اصلی در سرنگونی بشار اسد داشته، به‌عنوان یک سازمان تروریستی معرفی کرد و اتحادیه اروپا، بریتانیا، ترکیه و شمار دیگری از کشورها نیز این گروه را در فهرست تروریستی خود قرار داده‌اند.

۱۰ روز پس از ساقط شدن حکومت بشار اسد، سازمان ملل متحد ارزیابی می‌کند که در شش ماه آینده، تا اواسط نیمه سال ۲۰۲۵ میلادی، دست‌کم یک میلیون تن از شهروندان گریخته از سوریه به میهن خود بازگردند.

دبیر کل سازمان ملل نیز از تعهد حکومت موقت شورشی‌های سوریه برای مراقبت از غیرنظامیان استقبال کرد و گفت «در حالی که مردم سوریه فرصت ساخت آینده‌ای بهتر را به دست آورده‌اند، جامعه جهانی باید در کنار آن‌ها باشد.»

در این میان، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، که بیش از ۳ میلیون تن از آوارگان سوری را در کشورش جا داده، گفت از اتحادیه اروپا توقع دارد که به بازگشت آوارگان کمک کند.

رجب طیب اردوغان در نشست خبری با اورسولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا که برای بررسی تحولات سوریه و نقش ترکیه در اتفاقات تغییردهندهٔ معادلات منطقه به ترکیه رفته، گفت آنکارا با فراخوان اتحادیه اروپا برای تشکیل نهادی جهت سوریه بعد از اسد موافق است.

خانم فون درلاین به نوبه خود تأکید کرد که «اروپا باید روابط خود را با شورشی‌های حاکم بر سوریه» تقویت کند. او یادآوری کرد که اروپا بزرگ‌ترین کمک‌کننده به سوریه بوده و ادامه حمایت‌ها باید بر بازسازی این کشور متمرکز شود.

دیدار رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا و آقای اردوغان با شرکت هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه و شماری از مقامات اتحادیه اروپا، ۲ ساعت و نیم طول کشید.

سخنگوی وزارت خارجه ایران بازگشایی سفارت جمهوری اسلامی در دمشق را نیازمند «اقدامات مقدماتی» اعلام کرده که مهم‌ترین آن «تأمین امنیت سفارت و کارکنان» است.

اسماعیل بقایی روز سه‌شنبه ۲۷ آذرماه، در واکنش به پرسشی در مورد اظهارات سفیر ایران در سوریه مبنی بر بازگشایی قریب‌الوقوع سفارت ایران گفت که ترجیح می‌دهم از واژهٔ «قریب‌الوقوع» استفاده نکنم، اما به محض فراهم‌شدن مقدمات امنیتی و سیاسی، سفارت ایران در سوریه بازگشایی خواهد شد.

سفیر ایران در سوریه ۲۵ آذر گفته بود که سفارت جمهوری اسلامی در سوریه به‌ زودی فعالیت خود را آغاز می‌کند. حسین اکبری در گفت وگویی درباره تحولات سوریه، افزوده بود که فردای روزی که گروه تحریر الشام به دمشق رسیدند، امنیت سفارت ایران را تأمین کردند. به گفته او ایران خواهان بازگشت فعالیت کنسولگری در سوریه است و آن‌ها هم اعلام آمادگی کردند.

سفیر ایران در سوریه همچنین گفته بود که قبل از رسیدن گروه تحریر الشام به دمشق، «عده‌ای نامشخص» سفارت ما را غارت کردند. اکبری در واکنش به خبر سرقت دارایی‌ سفارت ایران در دمشق نیز اضافه کرد: «به دروغ گفتند ۴۳ میلیون دلار در سفارت داشتیم، یک دلار هم نبود.»

پس از سقوط بشار اسد تصاویری از سفارت ایران در دمشق در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که عده‌ای را در حال خسارت زدن به تجهیزات اداری نشان می‌داد.

احمد الشرع، ملقب به ابومحمد الجولانی، در دیدار با هئیتی از دروزی‌های کشورش به آن‌ها اطمینان داد که سوریه در دوران نوین خود «حامی و مدافع آن‌ها و همه شهروندان از اقلیت‌ها و قومیت‌های مختلف» خواهد بود. دروزی‌های ساکن بخش سوری جولان در روزهای گذشته نسبت به احتمال اذیت و آزار خود از سوی اسلامگرایان افراطی ابراز نگرانی کرده بودند.

شورای شهرک «خضر» در جولان سوریه نیز در نشست آخر هفته خود خواهان الحاق به اسرائیل شدند تا از گزند حملات آتی در سوریه در امان بمانند.

احمد الشرع روز دوشنبه به اسرائیل نیز اطمینان داد که سوریه در فصل تازه خود همچنان به پیمان سال ۱۹۷۴ برای ترک مخاصمه با اسرائیل پایبند است.

همچنین به نوشته نیویورک تایمز از دمشق، فرمانده «هیئت تحریر شام» جامعه جهانی را به رفع تحریم‌ها از کشورش و لغو تروریستی نامیدن تشکل شبه‌نظامیان خود فرا خواند.

او گفت قرار داشتن نام خودش در فهرست تروریستی آمریکا و سایر کشورها اهمیتی ندارد بلکه او خواهان لغو تحریم‌ها و رفع تروریستی نامیدن «هیئت تحریر شام» است، زیرا اولویت کنونی دولت‌سازی و برپایی نهادهای عمومی جهت خدمت‌رسانی به همه سوری‌ها است.

رمضان قدیروف، رهبر منطقه خودمختار چچن در روسیه و متحد ولادیمیر پوتین، پیشنهاد کرد که روسیه نام «هیئت تحریر الشام» و مقامات این گروه را از فهرست سازمان‌های تروریستی خود پاک کند.

قدیروف در پیشنهادش در روز دوشنبه ۲۶ آذر در کانال تلگرامی ریاست‌جمهوری چچن، افزود پس از حذف نام «هئیت تحریر شام» از سیاهه تروریستی، روسیه و سوریه باید گروه‌های تماس تشکیل داده و روابط دوجانبه خود را دوباره ساماندهی کنند.

او پیشنهاد کرد افرادی از سوری‌هایی که در چچن کار و زندگی می‌کنند، در گروه تماس مورد نظر باشند. با این حال مشخص نیست روسیه که به بشار اسد پناهندگی داده، به این پیشنهاد متحد ولادیمیر پوتین چه واکنشی نشان دهد.