دفتر سازمان ملل در افغانستان روز پنجشنبه دوم مرداد اعلام کرد طالبان افغانستانیهایی را که از ایران و پاکستان به زور به کشورشان بازگردانده شده‌اند به دلیل هویت یا سابقهٔ شخصی‌شان شکنجه و تهدید کرده است.
ایران و پاکستان در ماه‌های اخیر اخراج میلیون‌ها افغانستانی را که به گفتهٔ آن‌ها «غیرقانونی» در این کشورها زندگی می‌کنند تشدید کرده‌اند.
مقام‌های طالبان از شهروندان افغانستان خواسته‌اند که به کشورشان برگردند و به کسانی که پس از به قدرت رسیدن این گروه در سال ۲۰۲۱، کشور را ترک کرده‌اند وعده عفو داده‌اند.
اما گروه‌های حقوق بشری و سازمان ملل بارها هشدار داده‌اند که برخی از کسانی که برمی‌گردند به خاطر جنسیت، ارتباط با دولت قبلی مورد حمایت غرب یا حرفه‌شان در معرض خطر آزار و اذیت قرار دارند.
دفتر سازمان ملل در افغانستان در گزارش خود اعلام کرد که برخی افراد با نقض جدی حقوق بشر روبرو شده‌اند، و برخی هم مخفی شده یا از ترس تلافی طالبان نقل مکان کرده‌اند.
بر اساس این گزارش، موارد نقض حقوق بشر شامل شکنجه، بدرفتاری، بازداشت‌های خودسرانه و تهدیدات امنیتی فردی از سوی طالبان است.
یک مقام سابق دولت افغانستان به سازمان ملل گفته که پس از بازگشت به کشور در سال ۲۰۲۳، بازداشت و با چوب و کابل به شدت شکنجه شده است.
او همچنین تحت شکنجه «غرق مصنوعی» و اعدام ساختگی قرار گرفته است.
یک فرد غیر دوجنسیتی نیز گفته که او به شدت ضرب‌وشتم شده و از جمله با قنداق تفنگ مضروب شده است.
ولکر تورک، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، در این زمینه گفت هیچ‌کس نباید به کشوری بازگردانده شود که در معرض خطر آزار و اذیت بر اساس هویت یا سابقه شخصی‌اش قرار دارد.
او افزود این موضوع برای زنان و دختران افغان حتی حادتر است، که هدف مجموعه‌ای از اقدامات قرار گرفته‌اند «که به خاطر جنسیت‌شان نوعی آزار محسوب می‌شود».
گروه طالبان از زمان به قدرت رسیدن مجدد در افغانستان، محدودیت‌های شدیدی بر دختران و زنان افغان اعمال کرده است از جمله می‌توان به ممنوعیت تحصیل فراتر از کلاس ششم، عدم اشتغال و دسترسی به بسیاری از فضاهای عمومی اشاره کرد.
مقام‌های طالبان در واکنش به این گزارش، برخورد نادرست با افغانستانی‌های بازگشتی و اتهامات مربوط به بازداشت، خشونت، تهدید یا تلافی‌جویی علیه افراد بر اساس هویت یا سابقهٔ شخصی‌شان را رد کرده‌اند.
به ادعای این گروه، افغانستانیهایی که از کشورهای همسایه بازمی‌گردند، امکاناتی چون ارائه مدرک، حمل‌ونقل، اسکان مجدد و حمایت‌های قانونی دیگر در اختیارشان قرار گرفته است، و با استقبال روبرو شده‌اند.
مقام‌های طالبان از دفتر سازمان ملل خواسته‌اند تا مانع از اخراج اجباری افغانستانی‌ها از کشورهای همسایه شود و افزودند که سازمان ملل باید در زمینه ارائه امکانات اولیه به پناهندگان، شامل غذا، دارو، سرپناه و آموزش، کمک کند.
مای ساتو، نمایندهٔ ویژهٔ سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران، روز ۲۷ تیرماه با اشاره به این‌که ایران در سال جاری میلادی بیش از ۱.۵ میلیون تبعه افغانستان را بازگردانده است، گفت که «حتی برخی از کسانی که مدارک اقامتی دارند نیز هدف اخراج قرار گرفته‌اند».
او تأکید کرد: «این بازگرداندن دسته‌جمعی، نقض قوانین بین‌المللی بوده و افراد آسیب‌پذیر، از جمله زنان، کودکان و اقلیت‌ها را در معرض خطر شدید پیگرد و خشونت قرار می‌دهد».
