هفت زن اسرائیلی گروگانِ دست گروه افراطی حماس در غزه که حدود ۱۶ ماه در اسارت بودند، پس از آزادی و بازگشت به آغوش خانواده‌هایشان در روزهای اخیر، روایت‌های خود را از روزهای گرسنگی، جابه‌جایی‌های پیاپی در تونل‌های غزه و آشپزی برای گروگانگیران بازگو کرده‌اند.
رسانه‌های اسرائیل که از آغاز حملهٔ نیروهای حماس به اسرائیل در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ پیوسته داستان تک‌تک شهروندان ربوده‌شده را بیان می‌کردند، اعتراضات و تلاش‌های خانواده‌های نگران و مردم برای رهایی گروگان‌ها را بازتاب می‌دادند و بی‌وقفه با اعضای خانواده‌ها، دوستان و آشنایان ربوده‌شدگان گفت‌وگو می‌کردند.
این گروگان‌ها در ۱۶ ماه گذشته چهره‌های آشنایی برای هر اسرائیلی بودند، به گونه‌ای که آن‌ها در روز رهایی گروگان‌ها احساس کردند که یکی از عزیزانشان از «وحشت تونل‌های غزه» بازگشته است؛ رهایی از دست گروهی که آمریکا و اتحادیه اروپا آن را «تروریستی» می‌دانند.
رومی گونن، امیلی داماری و دورون اشتاین‌براخِر که غیرنظامی بودند روز ۳۰ دی آزاد شدند. رومی گونن با دوستانش برای شرکت در جشنوارهٔ موسیقی «نووا» به جنوب اسرائیل رفته بود، شماری از دوستانش کشته شدند و چند مرد غریبه او را که زخمی شده بود، یافتند و درصدد کمک به او برآمدند اما خود نیز کشته شدند؛ اعضای حماس رومی را که در حال گفت‌وگوی تلفنی با مادرش بود و از گلوله‌ٔ اصابت کرده به دستش خون می‌چکید، ربودند و به غزه بردند. رومی بازگشت خود از تونل‌های غزه را به «زایش دوباره» تشبیه کرده است.
امیلی داماری و دورون اشتاین‌براخر از ساکنین کیبوتص «نخل عوز» بودند که اعضای حماس در حملهٔ غافلگیرانه هفتم اکتبر، بسیاری از ساکنین این مزرعهٔ اشتراکی را از تخت بیرون کشیده و با خود به غزه بردند.
امیلی در آن روز هدف گلوله قرار گرفت و دستش را جلوی صورتش گرفت. گلوله‌ها دو انگشت میانی دست او را قطع کردند. خانواده‌اش تا روز آزادی او از قطع عضو دست دخترشان آگاه نبودند. امیلی دوران اسارت در غزه را «جهنم» خوانده و گفته که اکنون خوشبخت‌ترین فرد روی زمین است.
او در بالگردی که او و دو زن جوان دیگر را از مرز غزه به تل‌آویو برد، روی تابلویی با ماژیک نوشت: «کابوس به پایان رسید».
دورون اشتاین‌براخر زمانی ربوده شد که شمار زیادی از بستگان دیگر او هم ربوده شده و تعداد دیگری از آن‌ها کشته شده بودند. برخی از بستگانش از جمله خواهرش و فرزندان او آزاد شده‌اند.
بر اساس توافق بین اسرائیل و حماس، چهار سرباز زن اسرائیلی نیز روز ششم بهمن از دست این گروه رهایی یافتند.
نعاما لوی، کارینا آرایف، لیری الباگ و دانیلا گیلبواع در پایگاه ارتش در مرز غزه مشغول دیده‌بانی نوار مرزی بودند. لیری تازه روزِ قبل از حملهٔ حماس وارد خدمت سربازی شده و به آن پایگاه رفته بود. نیروهای حماس سربازان زن را در پیژامه از تخت‌ها بیرون کشیدند، ۱۵ تن آن‌ها را کشتند و هفت سرباز دیگر را مجروح با خود به غزه بردند.
ارتش اسرائیل چهار هفته پس از آغاز جنگ توانست اوری مگیدیش، یکی از سربازان زن، را نجات دهد. سرباز زن دیگر به نام نوعا مرتسیانو، در عملیات نظامی اسرائیل در غزه زخمی شد و کشتن او در بیمارستان شفا در شهر غزه به دست حماس، فاجعه‌ای برای اسرائیلی‌ها و خانواده‌های گروگان‌ها رقم زد.
دانیلا در حالی آزاد شد که شایعات زیادی خانوادهٔ او را به شدت نگران کرده بود. خانواده‌اش روز رهایی او فهمید که دخترشان با یک گلوله در بدن نزدشان بازگشته است. مادر دوست پسر دانیلا گفت که او دوران «بسیار بسیار سختی» را پشت سر گذاشته است.
در میان سربازان زن گروگان اکنون تنها آگام برگر در غزه باقی مانده که حماس متعهد شده است در صورت ادامه یافتن توافق، روز ۱۳ بهمن او را آزاد کند. سربازان زن گفته‌اند آگام هم در این دوران با آن‌ها بود اما چند روز پیش از آزاد شدنشان، او را به جای دیگری بردند و جدایی‌شان «بسیار سخت» بود.
رسانه‌های اسرائیلی هنوز اجازهٔ گفت‌وگو با سربازان آزادشده را نیافته‌اند، اما از سخنانی که بستگان و دوستانشان پس از ملاقات با آن‌ها به رسانه‌ها گفته‌اند، می‌توان نکاتی را دربارهٔ ۴۷۰ تا ۴۷۷ روز اسارت آن‌ها در دست گروه حماس بدست آورد.
از گرسنگی تا دیدن رهبران حماس در تونل‌ها
زنان جوان از کمبود غذا و گرسنگی دادن اجباری ضمن نگهداری طولانی در تاریکی و تونل‌ها سخن گفته‌اند. گاهی تنها یک نان پیتا در روز و شاید گاهی هم کمی روغن زیتون، که نان را در آن بزنند تا جایی که شکم‌شان از بی‌غذایی باد کرد؛ اما درمانی نبود.
گروگانگیرها در مسیر فرار از دست ارتش اسرائیل، هر از گاهی زنان را با خود از تونلی به خانه‌های غیرنظامیان در غزه منتقل می‌کردند، لباس و حجاب داشتند و در میان انبوهی از آوارگان جنگ جا زده می‌شدند.
این زنان از حملات ارتش اسرائیل در نزدیکی برخی از مکان‌ها و هراس خود گفته‌اند. آن‌ها گفته‌اند که از یکدیگر حمایت روحی می‌کردند، اما گروگانگیرها آنان را از گریه کردن و در آغوش کشیدن یکدیگر منع می‌کردند.
فرصت‌های بسیار کمی برای حمام کردن و شستن موهایشان پیش می‌آمد، که آن هم در شرایط رقت‌بار و بدون آب گرم بود.
چند تن از زنان گفته‌اند که مجبور می‌شدند برای گروگانگیرها آشپزی کنند، در حالی که خود لب به آن غذا نمی‌زدند.
آن‌ها افزوده‌اند که شماری از مهره‌های ارشد حماس را در دوران اسارت خود دیدند. توضیحات بیشتر در این زمینه هنوز رسانه‌ای نشده است.
سربازان زن گفته‌اند که کمی زبان عربی یاد گرفتند. پیشرفت دانیلا در آموختن این زبان بهتر از بقیه بود. چهار تن از سربازان گفته‌اند که در نخستین دورهٔ گروگان بودنشان، مرد سالمندی از گروگان‌ها با آن‌ها بود که مراقبت و وساطت می‌کرد گروگانگیرها غذا و امکانات بهداشتی بهتری در اختیارشان بگذارند، اما آن مرد خود کشته شد.
چهار زن سرباز از میان آزادشدگان به خانواده‌های خود گفته‌اند که شاهد کشته شدن همقطاران خود در روز حملهٔ حماس بودند و این امر در طول دوران اسارتشان در غزه، لطمات روحی زیادی به آن‌ها وارد کرد.
آن‌ها افزودند گروگانگیرها می‌گفتند که هرگز آزاد نخواهید شد و سرنوشت‌تان ممکن است مانند گروگان‌های کشته شده دیگر باشد.
برخی از ربوده‌شدگان هشت ماه پیاپی در تونل بودند. در مجموع زنان جوان گاه تا ۱۳ ماه از ۱۵ ماه‌ونیم جنگ در تونل‌ها بودند، نور روز را ندیدند و تماس بسیار کمی با افراد، حتی با گروگانگیرها داشتند. بعد از هر بار بودن در تونل‌ها دوباره آن‌ها را دو سه نفر یا به تنهایی به خانه‌هایی می‌بردند که خانواده‌های طرفدار حماس و کودکان در آن زندگی می‌کردند. دانیلا و کارینا این شانس را داشتند که تقریبا تمامی مدت کنار هم باشند.
معاون بخش پزشکی ارتش اسرائیل گفت وضعیت روحی و جسمی ربوده‌شدگانی که در کنار هم نگهداری می‌شدند، بهتر از کسانی بود که گروگانگیرها آن‌ها را تنها و منزوی کرده بودند.
به گفته سرهنگ دکتر آویس بانوف، حماس گروگان‌هایی را که آزاد می‌کند، از چند روز قبل از رهایی، در وضعیت بهتری قرار می‌دهد، آن‌ها را به جای بهتری منتقل می‌کند، به آنان امکان دوش گرفتن می‌دهد، لباسی بهتر و غذای بیشتری در اختیارشان می‌گذارد تا روز آزادی، قابل قبول جلوه کنند.
دکتر بانوف احتمال داده که گروگان‌های بعدی که آزاد خواهند شد، مردان سالمند و بیمار، با وضعیت روحی و جسمانی بدتری به کشور بازگردند.
صدای بستگان را در گفت‌وگوهای رسانه‌ای شنیدند
دانیلا وقتی مادرش، اورلی، را پس از آزادی در آغوش گرفت اولین جمله‌ای که به او گفت این بود: «مامان تو یک قهرمان هستی». این جمله نشان می‌داد که او از سفرها و تلاش‌های شبانه‌روزی مادرش که یک پزشک است و بارها به آمریکا و کشورهای دیگر و سازمان ملل رفته بود تا دربارهٔ وضعیت بحرانی گروگان‌ها هم به عنوان مادر و هم یک پزشک هشدار بدهد، مطلع بود.
زنان آزادشده گفته‌اند از رویدادهای اصلی که در طول ۴۷۷ روز زندگی‌شان در دست حماس رخ داد، با خبر شدند. چون گروگانگیرها عمدتاً شبکهٔ تلویزیونی الجزیره را نگاه می‌کردند، آن‌ها هم هر از گاهی فرصت می‌یافتند حتی اگر اخبار را به عربی نمی‌فهمند از روی تصاویر بفهمند که موضوع چیست. گروگانگیرها از جمله خبر کشته شدن ۲۱ سرباز اسرائیلی در عملیات ارتش برای انهدام یک ساختمان در غزه را به آن‌ها دادند، ظاهراً برای این‌که روحیه‌شان را در هم بشکنند.
لیری الباگ به خواهران و تنها برادرش گفت که صدای مصاحبه آن‌ها را با رسانه‌های مختلف شنید و قوت قلب گرفت تا روحیهٔ خود را حفظ کند. دانیلا گفته که یک بار صدای مادرش را در یک گفت‌وگوی رسانه‌ای شنید و فهمید که هنوز چند تن از بستگان مرد او گروگان حماس هستند و یکی از آن‌ها هم کشته شده است.
روحیه بالای لیری؛ «نامبر وان»
لیری الباگ پیش از آن‌که در «میدان فلسطین» شهر غزه به نیروهای صلیب سرخ بین‌المللی تحویل داده شود، در حالی که حماسی‌ها یونیفورم سبزرنگی را برای تأکید بر نظامی بودن او و سه زن دیگر به تنشان کرده بودند، با دستانش شکل قلب را نشان داد، خندید و دستانش را تکان داد. او و سه زن دیگر می‌دانستند که تا لحظاتی دیگر از دست گروگانگیرها رها خواهند شد و افتادن در آغوش گرم والدین‌شان بسیار نزدیک است.
رسانه‌های اسرائیل چهرهٔ شاد و رفتار ناشی از اعتمادبه‌نفس این گروگان‌ها که حماس آن‌ها را مجبور به مشارکت در این صحنه‌گردانی کرده بود، «تصویر پیروزی» نامیدند. به گفتهٔ شبکه تلویزیونی «کان»، سربازان زنْ اجبارِ تحمیل‌شده از سوی حماس به آن‌ها را به پیروزی تبدیل کرده و در برابر هزاران تن از «تماشاگران» در غزه و در میان صدها نیروی مسلح حماس با غرور رفتار کردند. این سربازان گفتند که از این «نمایش» حماس هراسی به دل راه ندادند.
لیری در دیدار با والدینش گفت: من «نامبر وان» هستم. بر اساس شهادت برخی از آزادشدگان، معلوم شد که لیری ۱۹ ساله در ۴۷۷ روز گروگان بودن خود مانند فرمانده برای سایر سربازان زنِ همراه او در تونل‌ها یا هر مکان دیگری رفتار می‌کرد و قوت قلب دیگران بود، به گونه‌ای که در این دوره نیز او را «نامبر وان» لقب داده بودند.
حماس یک ماه قبل فیلمی از لیری را در تونل‌ها منتشر کرد. او دقایقی پس از بازگشت به آغوش والدینش در یک فیلم کوتاه ویدئویی به مردم اسرائیل گفت که دوستشان دارد و می‌داند که آن‌ها و ارتش برای رهایی او و گروگان‌های دیگر به شکل خستگی‌ناپذیری تلاش کرده بودند.
روانشناسان نظر به تجربهٔ رهایی حدود ۱۱۰ گروگان کودک و زن که دو ماه پس از اسارت در غزه آزاد شدند، به رسانه‌ها گفته‌اند که چهرهٔ شاد و خندان زنان آزادشده بازتابی از ضمیر واقعی‌شان نیست و درمان آلام روحی و روانی آن‌ها سال‌ها طول خواهد کشید.
اهمیت جان گروگان‌ها برای دو طرف
سخنگوی ارتش اسرائیل تأیید کرده بود که در هر جای غزه که احتمال می‌داد گروگان‌ها حضور دارند دست به عملیات نزد، چون نمی‌خواست جان آن‌ها را به خطر بیندازد. این احتیاط، پس از مرگ شش گروگان که اندوه زیادی در اسرائیل ایجاد کرد، بیشتر شد.
حماس در برابر هر سرباز زندهٔ گروگان موفق به آزاد کردن ۵۰ زندانی امنیتی از زندان‌های اسرائیل شده است و در برابر هر گروگان غیرنظامی نیز خواستار آزادی ۳۰ زندانی امنیتی دیگر فلسطینی است.
با آزادی هفت تن از گروگان‌های زن، هنوز ۹۰ نفر دیگر در غزه گروگان هستند. ارتش اسرائیل ارزیابی می‌کند که ۳۵ تن آن‌ها کشته شده‌اند. در حالی که آزادی زنان و دختران در اولویت توافق بود و هنوز خبری از رهایی شیری بی‌باس، یک مادر جوان و دو کودک موقرمزش نشده، خانواده او به رسانه‌ها گفته‌اند که اندوه‌شان عمیق‌تر شده که مبادا پیکرشان را تحویل بگیرند.
اگر تنها همین مرحلهٔ نخست از توافق آتش‌بس به خوبی اجرا شود هنوز حماس و سایر شبه‌نظامیان ۶۴ گروگان دیگر اسرائیلی را در اختیار خواهند داشت. آیندهٔ توافق کماکان مبهم و روند آن طولانی و پیچیده خواهد بود، اما گروگان‌های آزاد شده، خانواده‌هایشان و بخش بزرگی از مردم اسرائیل تأکید کرده‌اند که به مبارزه تا بازگرداندن همه گروگان‌ها ادامه می‌دهند.
