سال ۲۰۱۸ سال ویژه‌ای بود. تجربه جهان و جهانیان با رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، که دومین سال کاری خود را شروع می‌کرد کاملاً با سال‌های قبل و رؤسای‌جمهور دیگر تفاوت داشت.
دونالد ترامپ استراتژی و تاکتیک جدیدی را وارد عرصه روابط بین‌الملل کرد که تا قبل از آن آزمون نشده بود. تاکتیک اعمال زور و اولویت دادن به منافع آمریکا رهیافت رهبران سیاسی جهان را دگرگون کرد.
آمریکا و چین) در آغاز رفتار دونالد ترامپ در قبال چین در طول ۲۰۱۷ نشان نمی‌داد که استراتژی مشخصی را دنبال می‌کند. مثلاً در در روزهای ۶ و ۷ آوریل همان سال ترامپ در ویلای شخصی خود (مارالاگو) در فلوریدا از شی جین پینگ رئیس‌جمهور چین پذیرایی رسمی کرد. در این ملاقات مسائل دوجانبه، تجارت و برنامه غیراتمی کردن کره شمالی مورد بحث قرار گرفت. دونالد ترامپ این ملاقات را «پیشرفت بسیار بزرگ» نامید و وزیر تجارت آمریکا ویلبر راس که در گفت‌وگو حضور داشت نیز گفت روابط دوجانبه «به نقطه اوج جدیدی» رسیده است.
اما در سه ماهه اول سال ۲۰۱۸ این خوشبینی‌ها با اعلام تعرفه‌های ۵۰ میلیارد دلاری در واکنش به آنچه که کاخ سفید «سرقت تکنولوژی و مالکیت معنوی» توسط چینی‌ها نامید، وارد مرحله خصمانه‌ای شد. تعرفه‌های کمرشکن شامل واردات فولاد، آلومنیوم، کفش، قطعات الکترونیک، پوشاک و بخشی از سرمایه‌گذاری‌های چینی‌ها در ایالات متحده نیز می‌شد. این اولین نشانه‌های حرکت به سوی جنگ تجاری در روابط دو کشور بود.
در ماه ژوئیه اختلافات چین و آمریکا به اوج خود رسید. تعرفه جدیدی به مبلغ۴۳ میلیارد دلار بر تولیدات و کالاهای صنعتی چین اعمال و علاوه بر آن واردات کالاهایی مانند تلویزیون و ابزارهای دارای کاربرد در پزشکی مشمول ۲۵ درصد مالیات اضافی شدند. اقدام متقابل چین شامل افزایش تعرفه بر بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار کالای وارداتی از آمریکا شد که اقلامی مانند گوشت، مواد لبنی، غذاهای دریایی، و دانه سویا در میان آنها دیده می‌شد.
نظر پرزیدنت ترامپ و اعضای دولت او این بود که چین از مقررات تجارت آزاد سوءاستفاده می‌کند و منافع مؤسسات تجاری آمریکا در چین را به خطر می‌اندازد. در مقابل پکن اخطار داد که اعمال تعرفه‌های بالا می‌تواند در بازار تجارت جهانی اخلال ایجاد کند و تهدید ناشی از احساس قلدری در تجارت تبدیل به یک اصل شود.
اما به موازات این اصطکاک تجاری، درگیری در عرصه‌های دیگر نیز ادامه داشت. آمریکا از چین توقع داشت که در اجرای سیاست مهار توانایی هسته‌ای کره شمال با آمریکا همکاری کند. گذشته از آن سیاست گسترش فشارهای سیاسی و اقتصادی و نظامی چین بر مناطق همسایه مانند تایوان -به اصطلاح دکترین شی جین پینگ- از موضوعات مورد منازعه و مخالفت شدید آمریکا بوده و هست.
هرچند آمریکا تایوان را به عنوان یک دولت رسمی نمی‌شناسد ولی هرگونه اشاره به تایوان توسط دولتمردان آمریکا موجب خشونت چینی‌ها می‌شود. در سال ۲۰۱۰ آمریکا بیش از یک میلیارد دلار جنگ‌افزار به تایوان فروخت. دونالد ترامپ در آغاز دوران ریاست جمهوری خود با رئیس‌جمهور تایوان گفت‌وگوی تلفنی داشت ولی به سبب حساسیت‌های موجود وقتی در تابستان ۲۰۱۸ آمریکا به «آزادی دریانوردی» در دریای مورد مناقشه جنوب چین اشاره کرد، خشم شدید چینی‌ها را دامن زد.
البته نقش بازیگران منطقه‌ای دیگر مانند رودریگو دوترته رئیس‌جمهور فیلیپین را در این منطقه نباید نادیده گرفت. فیلیپین بر بخشی از آب‌های جنوب دریای چین ادعای مالکیت دارد و آن را دریای غرب فیلیپین می‌نامد. اگر پا درمیانی ویتنام نبود همین قضیه می‌توانست منجر به بروز جنگ بین چین و فیلیپین شود که طبیعتاً پای آمریکا را نیز به میان می‌کشید.
غیر اتمی شدن کره شمالی و تصور برقراری روابط عادی بین آمریکا وکره شمالی از دیگر مواردی است که به شدت موجب تحریک چینی‌ها می‌شود. کوشش ترامپ برای رسیدن به توافق در این مورد در درجه اول موجب می‌شود که کره شمالی از حالت انجماد ناشی از تحریم‌ها خارج شود؛ اما ذوب شدن یخ‌های تحریم پیونگ یانگ می‌تواند یخبندان استراتژیک چین را موجب شود.
گرچه رژیم سیاسی پیونگ یانگ فاقد مطلوبیت داخلی و بین‌المللی است ولی این تنها معضل این کشور نیست. کره شمالی از جمیع جهات اقتصادی و سیاسی به چین وابسته است و برای کره شمالی تعامل با دنیا از نظر استراتژیکی و جغرافیای استراتژیک از طریق خاک چین عبور می‌کند. آمریکا نمی‌تواند بدون در نظر گرفتن روابط این دو کشور مشکل اتمی کره شمالی را حل کند و از کره شمالی کشوری بسازد که به آمریکا متکی و وابسته باشد.
طبیعی است که چین هم در این رابطه بیشتر کارشکنی کند تا همکاری. نقش روسیه نیز در همین مقوله کم و بیش مشابه چین است در حالی که این کنش‌ها و واکنش‌ها از دید آمریکا خرابکاری در قضیه غیر اتمی شدن منطقه محسوب می‌شود. به نظر می‌رسد کره جنوبی و ژاپن بیش از آمریکا متوجه معضلات و بن‌بست‌های این قضیه هستند و سعی کرده‌اند سیاست‌های خود را با شرایط موجود تطبیق دهند.
در اجلاس ۲۷ سپتامبر شورای امنیت، دونالد ترامپ چین را حتی به مداخله در انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا متهم کرد. اتهامی که با واکنش وزیر خارجه چین روبه‌رو ناموجه نامیده شد. رئیس‌جمهور آمریکا این اتهام را در شرایطی مطرح می‌کرد که قرار بود انتخابات میان‌دوره‌ای در کمتر از شش هفته پس از آن (ششم نوامبر) برگزار شود. ترامپ در پاسخ خبرنگاران درباره شواهد این ادعا فقط گفت نمی‌تواند آنها را افشا کند ولی ادعا کرد چینی‌ها نمی‌خواهند طرفداران او برنده شوند چون او اولین رئیس‌جمهور آمریکاست که چین را در زمینه‌های تجاری به چالش گرفته است. به هر صورت این ادعا نشان از وجود اختلافات عمیق‌تری بین دو کشور بود که تا آن زمان فقط از منظر جنگ اقتصادی نمودار شده بود.
دو ماهه آخر سال شاهد بحرانی‌تر شدن روابط بین دو کشور بوده‌ایم ولی در نهایت شگفتی و در یک حرکت غیرقابل پیش‌بینی، آمریکا و چین تصمیم گرفتند که رابطه را به صورت موقت ترمیم کنند. ماجرا از این قرار بود که پرزیدنت ترامپ در آستانه شرکت در اجلاس سران ۲۰ کشور صنعتی و ثروتمند دنیا موسوم به جی ۲۰ که قرار بود طی آن در آرژانتین با رئیس‌جمهور چین شی جین پینگ ملاقات داشته باشد ابتدا (در ۲۷ نوامبر) اعلام می‌کند که تعرفه‌های گمرکی برای حدود ۲۰۰ میلیارد دلار کالای چینی را تا میزان ۱۰٪ افزایش خواهد داد.
علاوه بر آن تهدید می‌کند که اگر مذاکرات با چینی‌ها در شکل مطلوب آن پیش نرود باقیمانده کالاهای وارداتی از چین را مشمول تعرفه‌های جدید خواهد کرد. اشاره او به مجموعه ۲۶۷ میلیارد دلاری از کالاهای وارداتی از چین بود که رئیس‌جمهور تصمیم داشت در موردش افزایش تعرفه‌ای بین ۱۰ تا ۲۵ درصد اعمال کند. در همین روز ترامپ پیش‌بینی کرد که با برنامه به تأخیر انداختن اعمال تعرفه‌ها موافقت نخواهد کرد. البته اعمال این تعرفه‌ها در درجه اول کمپانی بزرگ آمریکایی یعنی «اَپِل» را به شدت به مخاطره می‌انداخت که از اصلی‌ترین تولیدکنندگان لپتاپ و تلفن‌های هوشمند در سطح جهان است.
استراتژی نمایش قدرت از جانب پرزیدنت ترامپ حرکتی شناخته شده است ولی احتمالاً رئیس‌جمهور در مورد واکنش چینی‌ها ارزیابی مشخص یا درستی نداشت و علاوه برآن بازتاب این تهدیدها در میان کمپانی‌های آمریکایی فعال در بخش تولیدات تکنولوژیک را نیز محاسبه نکرده بود.
سرانجام در روز اول دسامبر، رهبران دو اقتصاد بزرگ دنیا در حالی که حدود دو ساعت و نیم بر سر میز شام رو در روی یکدیگر نشسته بودند و بحث می‌کردند توانستند رویارویی در مورد افزایش تعرفه‌ها و یا به تعبیر دیگر جنگ اقتصادی بین دو کشور را «موقتاً» متوقف کنند. استیون منوچین وزیر خزانه‌داری و مایک پومپئو وزیر امور خارجه در معیت رئیس‌جمهور بودند.
در پایان ترامپ با تأکید بر «روابط ویژه» خود با شی جین پینگ گفت نهایتاً تصمیمی گرفتیم که «هم برای چین و هم برای آمریکا خوب خواهد بود» و رئیس‌جمهور چین نیز تأیید کرد که این تصمیم «نشانه بارز رابطه فردی ما است». ناظرین عقیده ندارند که رابطه دو کشور به صورت اصولی ترمیم‌شده باشد. هرچه هست موقتی است.
آمریکا و کره شمالی) برای چندین دهه جامعه بین‌المللی و آمریکا خواهان مذاکره برای خاتمه دادن به توان اتمی و موشکی و متوقف کردن صادرات تکنولوژی موشکی کره شمالی بوده‌اند. آمریکا بیش از سایر بازیگران منطقه‌ای و جهانی خواهان تحقق این هدف بوده و به مکانیسم‌های مختلفی از جمله مذاکره، همکاری، پیمان منع گسترش اتمی، تحریم‌های گستره و مکانیسم‌هایی مانند کنترل صادرات متوسل شده است. در دو مورد اقدامات دیپلماتیک توانسته کره شمالی را به مذاکره بکشاند ولی نهایتاً بدون توفیق رها شده است.
در آخرین روزهای ۲۰۱۷ شورای امنیت سازمان ملل به اتفاق قطعنامه ۲۳۹۷ را به تصویب رساند که بر اساس آن تحریم‌های جدیدی متوجه تقریباً ۹۰ درصد از مواد نفتی تصفیه‌شده می‌شود. علاوه بر آن صادرات نفتی در حد ۴ میلیون بشکه محدود می‌شود. در بند دیگری از این قطعنامه از کشورهایی که نیروی کار از کره شمالی استخدام می‌کنند خواسته شده که ظرف مدت کمتر از دو سال نسبت به اخراج آنان اقدام کنند تا کره شمالی نتواند از طریق این کارگران ارز خارجی به دست آورد.
در واکنش به این تحریم، در روز اول ژانویه ۲۰۱۸، کیم جونگ اون در سخنرانی سال نو خود اعلام کرد که کره توانایی مقابله با هرگونه تهدید اتمی را از جانب آمریکا دارد و دست به تولید انبوه موشک‌های بالیستیک و کلاهک‌های هسته‌ای برای آن موشک‌ها خواهد زد. سه روز بعد با توافق آمریکا و کره جنوبی برای به تأخیر انداختن تمرین‌های نظامی، نرمشی از جانب پرزیدنت ترامپ مشاهده شد و در عین حال کره شمالی نیز اعلام آمادگی کرد که هیئتی را برای شرکت در المپیک ۲۰۱۸ به کره جنوبی اعزام خواهد کرد.
در ۱۶ ژانویه کانادا و آمریکا وزرای خارجی ۲۰ کشور جهان را دعوت می‌کنند تا راه‌های اجرای تحریم جدید شورای امنیت را بررسی کنند. در عین حال تیلرسون وزیر خارجه وقت آمریکا نیز از دو کشور چین و روسیه می‌خواهد که این قطعنامه را اجرا کنند در حالی که هیچیک از دو کشور به کنفرانس سران در کانادا دعوت نشده بودند.
در ماه‌های بعد، دیپلماسی المپیک با حضور خواهر کیم جونگ اون به سرعت پیش می‌رود و در عین حال کیم جونگ اون دونوع موشک هواسونگ ۱۴ و ۱۵ را که قبلاً در سال ۲۰۱۷ آزمایش شده بودند بار دیگر و اینبار با استفاده از سوخت جامد به نمایش می‌گذارد. متعاقب آن کیم جونگ اون در یک سفر بی‌سابقه به پکن رفته با پریدنت شی جین پینگ ملاقات می‌کند. این اولین سفر به خارج از کشور و اولین ملاقات با رهبر یک کشور خارجی از زمان به قدرت رسیدن کیم جونگ اون است.
زمان کوتاهی پس از آن مایک پومپئو رئیس وقت سازمان سیا به عنوان فرستاده ویژه پرزیدنت ترامپ با کیم جونگ اون دیدار کرده و امکان ملاقات بین کیم و ترامپ مورد مذاکره و تأیید طرفین قرار می‌گیرد. سفر پومپئو پس از ملاقاتی که مادلین آلبرایت وزیر امور خارجه وقت آمریکا در سال ۲۰۰۰ با کیم جونگ ایل (پدر کیم جونگ اون) داشت بالاترین سطح ملاقات دولتی به حساب می‌آید.
بین ترامپ و کیم تنها پیام‌های توهین‌آمیزی مانند «مردکوچک موشکی»، «پیرمرد خرفت»، و «توله سگ مریض» رد و بدل شده و ترامپ تهدید کرده بود که کره شمالی را با خاک یکسان خواهد کرد. اما ناگهان در فاصله کوتاهی موضوع دیدار ترامپ با رهبر کره شمالی مطرح و حتی تاریخ آن نیز برای ماه ژوئن اعلام شد.
این ملاقات تاریخی در اوج تنش‌ها و تهدیدها انجام شد و هر دو طرف از آن استفاده تبلیغاتی وسیعی کردند. اما در شش ماهی که از ملاقات رهبران دو کشور در سنگاپور گذشت طرفین بر سر یک برنامه زمان‌بندی شده برای خلع سلاح کره شمالی به توافق نرسیدند. به نحوی که می‌توان گفت این توافق قبل از ورود به مرحله اجرایی، به صورت غیررسمی و اعلام‌نشده، به حالت تعلیق درآمده است.
سال ۲۰۱۸ با تحریم‌ها علیه کره شمالی آغاز و پایان یافت. در واقع سه هفته قبل از پایان سال، آمریکا سه مقام کره شمالی را به دلیل نقض حقوق بشر مورد تحریم قرار داد که اتفاقاً یکی از این سه نفر نزدیک‌ترین مشاور کیم جونگ اون رهبر کره شمالی است.
همین رویداد دست‌کم برای مدتی انتظار رسیدن به راه حل اجرایی خلع سلاح اتمی را متوقف کرده است. پیونگ یانگ معتقد است در شرایطی که آمریکا صحبت از توافق با کره شمالی می‌کند برای هشتمین بار تحریم‌هایی را علیه شرکت‌ها، اشخاص و کشتی‌های کره شمالی و همچنین روسیه و چین کرده است. این کشور، اقدام آمریکا را اشتباه و نتیجه آن را مسدود شدن مذاکرات خلع سلاح شبه‌جزیره کره برای همیشه تلقی می‌کند.
اگر تغییرات تاکتیکی و تماس‌های بین دو کره شمالی و جنوبی را در نظر نگیریم، ملاقات پرهیاهوی دونالد ترامپ و کیم جونگ اون -علیرغم انتظاراتی که در مورد بهبود روابط دوجانبه و غیر اتمی شدن شبه‌جزیره کره ایجاد کرد-عملاً و دست کم تا پایان سال ۲۰۱۸ بی‌نتیجه باقی مانده است.
کره شمالی آمریکا را متهم می‌کند که می‌خواهد مناسبات به دوران پر تنش گذشته برگردد. وزارت خارجه کره شمالی در آخرین بیانیه‌اش اعلام کرد که آمریکا اشتباه می‌کند و افزایش فشار نمی‌تواند کره را مجبور به کنار گذاشتن تسلیحات هسته‌ای کند.
البته پیونگ یانگ ابراز تمایل کرده که بار دیگر با مقامات واشنگتن ملاقات کند. در آمریکا مانند بسیاری از پروژه‌های سیاست خارجی تردیدها و یا روزمرگی بیش از وجود یک برنامه مشخص و قابل اجرا احساس می‌شود.
شاید بتوان گفت به دلیل تقابلی که بین دو حزب رقیب وجود دارد و با توجه به جابجایی قدرت در سطح مجالس قانونگذاری که پس از انتخابات میاندوره ای رخ داده است، هنوز تصمیم مشخصی برای فرآیند غیر اتمی شدن کره شمالی دیده نمی‌شود. از طرفی کیم جونگ اون خواهان ملاقات مجدد با دونالد ترامپ است. گرچه به نظر نمی‌رسد پرزیدنت ترامپ عجله‌ای برای اینکار داشته باشد ولی احتمال آن را در سال آینده نمی‌توان منتفی دانست.
