۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۷، سه روز پس از خروج دولت آمریکا از برجام، وزیر نفت ایران در یک برنامه تلویزیونی پربیننده شبانه حضور یافت تا پیامدهای این رویداد را بررسی کند. او با اعتمادبه‌نفس گفت: «با خروج آمریکا از برجام اتفاق قابل ذکری برای صادرات نفت و میعانات گازی ما رخ نخواهد داد.»
این فقط موضع آقای زنگنه نبود، رهبر جمهوری اسلامی ایران هم ماه‌ها بعد گفت هر چقدر دلمان بخواهد، نفت می‌فروشیم، و حسن روحانی رئيس‌جمهور ایران هم از وجود شش راه برای فروش نفت خبر داد که به گفته او «آمریکایی‌ها از آن بی‌خبر هستند».
در حال حاضر که چهارصد و اندی روز از آن شب گذشته، به نظر میرسد حداقل وزیر نفت ایران موضعش به شدت متفاوت شده است.
او سه‌شنبه، ۲۸ خرداد ۱۳۹۸ گفته است: «اکنون نمی‌توانیم به اسم ایران نفت صادر کنیم.» مشکلی که به گفته وزیر نفت ایران محدود به فروش نفت نیست و شامل «فرآورده‌ها و محصولات پتروشیمی» هم می‌شود.
نخستین چالشی که در روزگار پس از برجام، زنگنه با آن مواجه شد، خروج شرکت‌های خارجی از ایران بود که مهم‌ترین آن شرکت توتال بود. او ۶۰ روز به توتال فرصت داد که با آمریکایی‌ها مذاکره کند وگرنه چینی‌ها را جایگزین می‌کند. تصمیم توتال تا حدودی معلوم بود و وقتی که از ایران رفتند، زبان مخالفان زنگنه علیه او تندتر شد که این بود نتیجه چشم دوختن به دست غربی‌ها. منتقدان به او می‌گفتند به جای چشم دوختن به کشورهای اروپایی، همسایه‌ها را دریاب و حداقل فرآورده‌های نفتی را به آنها بفروش. پاسخ زنگنه اما تلخ بود: «مگر مصرف فرآورده کشورهایی مثل افغانستان چقدر است. باید روزانه ۶۰ هزار تن صادرات فرآورده داشته باشیم. افغانستان کلاً ۵ هزار تن فرآورده مصرف می‌کند.»
چالش دوم زنگنه افزایش تولید اوپک برای جبران پیامدهای ناشی از تحریم خرید نفت ایران بود. او این تصمیم را ناشی از انگیزه‌های سیاسی می‌دانست، به رئيس اماراتی اوپک نامه نوشت و رایزنی‌های متعددی کرد ولی تلاشش ناموفق بود و نه تنها رقبای سرسختی چون عربستان، که شریک و دوست ایران یعنی روسیه هم تولید خود را افزایش دادند.
چالش سوم زنگنه اما برگرداندن دلار حاصل از فروش فرآورده‌های نفتی به داخل ایران بود. شرکت‌های پتروشیمی از انجام آن طفره می‌رفتند و رئیس‌جمهور، رئیس بانک مرکزی و زنگنه وارد عمل شدند و تا حدودی موفق شدند ارز ناشی از فروش پتروشیمی را به داخل برگردانند. او علاوه بر این برای گرفتن پول نفت هم دشواری داشت. شرکت ملی نفت ایران در برخی از میادین نفتی خارج از کشور سهام دارد ولی شرکا، سهم این شرکت از فروش نفت را به دلیل تحریم‌ها بلوکه می‌کنند. تحریم‌ها باعث شده بود که حتی عراق هم دو میلیارد دلار پول گاز را با تاخیر و تردید بدهد.
چالش چهارم وزیر نفت ایران، زندان بود. او به اندازه کافی نگران بود که نکند فعالیت‌هایش برای پیدا کردن بازار فروش نفت در دوران تحریم، بعداً به اختلاس و فساد تعبیر شود و راهی زندان شود. حتی شایعه شد که بابک زنجانی هم از درون زندان او را تهدید کرده و گفته به زودی جای او و زنگنه در زندان با هم عوض خواهد شد. این حرف تکذیب شد ولی عزت‌الله ضرغامی، رئيس پیشین صداوسیما ناظر به همین شرایط نوشت «نگرانی وزیر نفت از عواقب قضائی دور زدن تحریم‌ها برای فروش نفت حل شده و زنگنه اکنون اختیارات بالایی دارد» ولی به گفته او وزیر نفت «آرایش جنگی» نمی‌گیرد. او از زنگنه جواب شنید که یک‌سال است درگیر جنگ شده و زمان سنگ‌پراکنی و شلیک آتشبارهای توپخانه داخل نیست. زنگنه فعلا برای پیشگیری از این نگرانی، برای فروش نفت ایران، علاوه بر وزارت نفت از شش جای دیگر هم امضا می‌گیرد.
چالش پنجم وزیر نفت اما جلوگیری از کاهش فروش نفت ایران بود. او مثل سایر مقام‌های ایرانی، رساندن فروش نفت ایران به صفر را رویای تعبیرنشدنی مقام‌های آمریکایی می‌دانست، ولی خودش می‌گفت انتظار ندارد مشتریان نفتی ایران از آمریکا، معافیت بگیرند و باید راهی دیگر پیدا کنند.
پیدا کردن راه اما سخت بود. مهرماه ۹۷ او اعلام کرد کره‌جنوبی سه ماه است که واردات نفت از ایران را به صفر رسانده، و بهمن ماه همان سال هم گفت کشورهای اروپایی از ایران نفت نمی‌خرند و تماس هم می‌گیریم، جواب نمی‌دهند. واردات هند و چین هم کم شد و ترکیه هم سرانجام وارداتش را متوقف کرد. با سخت شدن فروش نفت در داخل، او تاکتیک تازه‌ای یافت و رفت دنبال فروش نفت خام در بورس. عرضه نفت پنج بار در بورس صورت گرفت ولی مشتری پیدا نشد. بهمن ۹۷ گفت «با پررویی هر هفته نفت و میعانات گازی را در بورس عرضه می‌کنیم» ولی به نظر میرسد که دیگر خسته شده، چون مشتری ندارد.
راه دیگر فروش نفت در برابر کالا بود. انتخاب اول آنها کشورهای مطمئنی چون روسیه بود. این بحث تیرماه ۹۷ مطرح شد ولی زنگنه به سرعت آن را تکذیب کرد اما الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه روز سه‌شنبه ۲۸ خرداد ۱۳۹۸ اعلام کرد که ایران محصولات کشاورزی روسیه را در ازای نفتی که پیش از این به روسیه فروخته است، می‌خرد. قرار است این برنامه تهاتری برای فروش ۱۰۰هزار بشکه نفت ایران اجرایی شود ولی ایران نمی‌خواهد آن را محدود به روسیه کند. مسعود کرباسیان، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، ۱۱ اردیهبشت ۱۳۹۸ گفت شرکت‌های خارجی می‌توانند در صورت تمایل، به ازای کالاهایی که به ایران می‌فروشند و هر نوع تجارتی که با کشور دارند، نفت خام تحویل بگیرند.
چالش هفتم؛ بحران مضاعف زنگنه اما فقط فروش نفت نیست. او خودش گفته «بزرگترین ریسک در کار ما این است که نفت را به کسی بفروشیم، اما ندانیم که پولش برمی‌گردد یا خیر.» اگر هم پول برگردد، یک چالش بزرگ‌تر پیش روی زنگنه است: «هیچ بانکی با اسم شرکت ایرانی کار نمی‌کند.» زنگنه فعلاً تن به «بازار خاکستری» داده است. این اسم را معاون وزیر نفت به رسانه‌ها داده و زنگنه در توضیحش گفته جز همین بازار، باز دیگری نداریم و «فروش‌های غیررسمی یا غیرمتعارفی داریم که همه غیرعلنی است.» مجموع این تلاش‌ها سبب شده فروش نفت ایران در حد ۸۴۰ هزار بشکه در روز بماند، رقمی در حدود یک سوم فروش نفت ایران در روزهای پیش از خروج آمریکا از برجام. نفتی که قیمتش کمتر شده و پولش هم خیلی سخت‌تر و با ضرر و زیان به دست شرکت نفت میرسد. شرکت نفت ایران حتی برای فروش محصولات پتروشیمی به واسطه‌ها، ۴۰ دلار برای هر تن تخفیف می‌دهد تا بتواند پولی به دست بیاورد.
زنگنه می‌گوید این وضعیت نتیجه رسیدن آمریکایی‌ها به «بلوغ شیطانی» در زمینه بستن همه راه‌های تحریم است ولی مخالفانش می‌گویند این نتیجه کم‌کاری شخص زنگنه است که «روزنه‌های موجود جهت بی اثر کردن تحریم‌ها را خواسته یا ناخواسته محدود کرده است.» زنگنه اعتقاد دارد این حرف‌ها که او را شبیه «مأمور سازمان سیا» در نفت ایران به تصویر می‌کشد، ناشی از پول بابک زنجانی است که می‌خواهند او را به زمین بزنند. این چالش‌ها که در روزهای اخیر با خبرهایی چون پیداشدن دستگاه کارت‌خوان در دفتر زنگنه و اختلاف او با وزیر اطلاعات و افزایش اختلافاتش با روحانی و استفعای زنجانی و شایعه استیضاح به اوج رسیده، نشان می‌دهد که زنگنه کماکان نتوانسته است بحران داخلی را مدیریت کند. او در تازه‌ترین واکنش از سعید جلیلی، عضو شورای عالی امنیت ملی که به گفته زنگنه یکی از «کانون‌های اصلی» مخالفت با اوست، دعوت به مناظره کرده است.
جلیلی در یک برنامه تلویزیونی کنایه زده بود که سال‌های ۹۱ و ۹۲، با وجود تحریم‌ها، یک تا یک و نیم میلیون بشکه در روز نفت ایران فروش می‌رفت، زنگنه می‌گوید این اعداد و ارقام افسانه‌سرایی است.
تاکتیک دعوت به مناظره و جدال لفظی با جلیلی، می‌تواند برای او یک گام رو به جلو باشد ولی دشواری‌های سیاسی و اقتصادی پیش‌روی صنعت نفت، کماکان آنقدر بزرگ است که در موقعیت کلی وزیر نفت ایران تغییر مهمی ایجاد نمی‌کند؛ زنگنه تا اطلاع ثانونی، از خارج مانده و از داخل رانده است.
