کمیسیون اروپا برای نخستین بار، بر اساس قانون جدید اتحادیۀ اروپا موسوم به «قانون بازارهای دیجیتال»، دو غول فناوری اپل و متا را به‌دلیل اقدامات ضدرقابتی‌شان جمعاً معادل حدود ٨٠٠ میلیون دلار جریمه کرد.
این کمیسیون روز چهارشنبه سوم اردیبهشت اعلام کرد شرکت اپل به پرداخت ۵۰۰ میلیون یورو محکوم شده و متا نیز جریمۀ ۲۰۰ میلیون یورویی دریافت کرده است.
دلیل این جریمه‌ها که چهارشنبه سوم اردیبهشت اعلام شد، اقداماتی است که وابستگی کاربران و کسب‌وکارها به پلتفرمهای اپل و متا را افزایش می‌دهد و رقابت را محدود می‌کند.
این جریمه‌ها می‌تواند بر تنش‌های تجاریِ جاری بین ایالات متحده و اتحادیه اروپا اثر منفی بگذارد، اما کمیسیون اروپا که بازوی اجرایی اتحادیه اروپا است، اعلام کرده دادرسی علیه شرکت‌های آمریکایی ارتباطی به تنش‌های ژئوپلیتیک ندارد.
دلیل جریمه‌ی اپل
اپل به این دلیل جریمه شد که اقداماتش باعث تقویت وابستگی کاربران و کسب‌وکارها به پلتفرمهای خود شده است. بر اساس قانون دی‌ام‌ای، اپل موظف بود به توسعه‌دهندگان و کاربران اجازه دهد، بدون محدودیت‌های ناعادلانه، از خدمات جایگزین استفاده کنند.
تخلفات اپل شامل موارد زیر بود:
- محدود کردن روش‌های پرداخت جایگزین در اپ‌استور؛
- اعمال محدودیت‌های ناعادلانه بر توسعه‌دهندگان برای هدایت کاربران به گزینه‌های خارج از اکوسیستم اپل؛
- تقویت انحصارطلبی از طریق سیاست‌هایی که انتخاب و آزادی عمل کاربران و کسب‌وکارها را محدود می‌کند.
دلیل جریمۀ متا
متا (شرکت مادر فیسبوک و اینستاگرام) نیز به دلیل نقض دی‌ام‌ای جریمه شد. تخلفات متا عمدتاً به سیاست‌هایش در قبال جمع‌آوری داده‌ها و شیوه‌های ضدرقابتی مربوط می‌شود.
تخلفات متا شامل موارد زیر بود:
- وادار کردن کاربران به پذیرش شرایطی که آن‌ها را به استفاده از خدمات متصل متا (مانند فیسبوک، اینستاگرام و واتساپ) وابسته می‌کند.
- استفاده از داده‌های شخصی کاربران به شیوه‌ای که رقبا نتوانند با خدمات متا رقابت منصفانه داشته باشند.
- اجرای سیاست‌هایی که مانع از جابه‌جایی آسان کاربران به پلتفرمهای رقیب می‌شود.
قانون دی‌ام‌ای چیست؟
قانون بازارهای دیجیتال اتحادیه اروپا (DMA) از سال ۱۴۰۱ (۲۰۲۲ میلادی) اجرایی شده است.
این قانون شرکت‌هایی را که نقش مسلطی در بازار دیجیتال دارند، «دروازه‌بان دیجیتال» می‌نامد و آن‌ها را موظف می‌کند برای حفظ رقابت منصفانه، از رفتارهای انحصارطلبانه خودداری کنند.
چه شرکت‌هایی در فهرست «دروازه‌بان دیجتیال» قرار دارند؟
در شهریور ماه ۱۴۰۲، اتحادیه اروپا ۲۲ سرویس متعلق به شرکت‌های فناوری بزرگ شامل اپل، متا، گوگل، آمازون، مایکروسافت و شرکت مالک تیک‌تاک (بایت‌دَنس) را مشمول قانون بازارهای دیجیتال اعلام کرد.
در آبان ماه ۱۴۰۲، شرکت‌های متا و بایت‌دنس به تصمیم کمیسیون اروپا مبنی بر شناسایی آن‌ها به‌عنوان «دروازه‌بان دیجیتال» اعتراض کردند. در بهمن ماه ۱۴۰۲، دادگاه عمومی اتحادیه اروپا درخواست تیک‌تاک برای تعلیق این تصمیم را رد کرد و در تیر ماه ۱۴۰۳ نیز شکایت اصلی این شرکت را مردود اعلام نمود که به معنای الزام تیک‌تاک به رعایت الزامات این قانون است.
در فروردین ۱۴۰۳، اپل اعلام کرد که در حال همکاری با مقامات اروپایی برای تطبیق با مقررات است و تغییراتی در سیستم‌عامل آیاواس، مرورگر سافاری و فروشگاه اپ‌استور اعمال کرده است.
قانون خدمات دیجیتال (DSA) و فشار موازی
قانون خدمات دیجیتال که از سال ۲۰۲۳ اجرایی شده، در کنار قانون بازارهای دیجیتال بخش مهمی از چارچوب جدید نظارت بر فعالیت غول‌های فناوری در اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهد.
بر اساس این قانون، شرکت‌ها باید برای حذف محتوای غیرقانونی و حفاظت از کاربران، به‌ویژه کودکان و نوجوانان، اقدامات مشخصی انجام دهند. در همین راستا، پلتفرمهای متعلق به متا، از جمله فیسبوک و اینستاگرام، به دلیل احتمال آسیب به ایمنی نوجوانان، تحت بازرسی قرار دارند.
اپل در اسفند ماه ۱۴۰۲ به‌دلیل جلوگیری از رقابت در بازار پخش آنلاین موسیقی، به پرداخت ۱.۸۴ میلیارد یورو محکوم شد. همچنین این شرکت همچنان موظف است ۱۳ میلیارد یورو مالیات معوق به ایرلند پرداخت کند.
شرکت متا در آبان ۱۴۰۲ برای سوءاستفاده از موقعیت انحصاری خود در سرویس‌های خرید و فروش فیسبوک، نزدیک به ۸۰۰ میلیون یورو جریمه شد.
بروکسل در این قوانین نقش محوری دارد و می‌کوشد تا از این مقررات نه تنها برای مجازات، بلکه برای هدایت شرکت‌های بزرگ به‌سوی شفافیت و رقابت سالم و قانون‌مند استفاده کند.
به گفتهٔ تحلیلگران، اتحادیه اروپا با این اقدامات قصد دارد استانداردی نوین برای تنظیم بازار دیجیتال در سطح جهانی تعریف کند؛ الگویی که ممکن است کشورهای دیگر را نیز به پیروی از آن ترغیب کند.
