اولین مذاکرات مستقیم صلح میان روسیه و اوکراین پس از بیش از سه سال روز جمعه ۲۶ اردیبهشت در استانبول برگزار شد و پس از دو ساعت پایان یافت.
رستم عمروف، وزیر دفاع اوکراین، که ریاست هیئت کشورش در این مذاکرات را برعهده دارد، در پاین این جلسه دو ساعته گفت که طرفین در مورد مبادله هزار اسیر جنگی به توافق رسیده‌اند.
همزمان اعلام شد که روسای جمهوری اوکراین و فرانسه همراه با صدراعظم آلمان و نخست‌وزیران لهستان و بریتانیا یک کنفرانس تلفنی مشترک با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، برگزار کرده‌اند.
گزارش رسانه‌ها حاکی است که مقامات اوکراینی روسیه را به طرح خواسته‌های «غیرقابل قبول» در این مذاکرات متهم کردند.
خبرگزاری‌ها به نقل از مقامات ترکیه می‌گویند نشست استانبول حدود ۹۰ دقیقه پس از آغاز به پایان رسید. خبرگزاری فرانسه به نقل از یک مقام ارشد اوکراینی گفت که مذاکرات بیشتر در روز جمعه امکان‌پذیر است، اما «هنوز چیزی برنامه‌ریزی نشده است».
خبرگزاری رویترز به نقل از یک منبع اوکراینی که نامش فاش نشده است، می‌گوید که هیئت روسی خواسته‌هایی را مطرح کرده که «ربطی به واقعیت نداشته و بسیار فراتر از مواردی است که قبلاً مورد بحث قرار گرفته است».
خبرگزاری فرانسه به نقل از یک منبع اوکراینی اعلام کرد یکی از خواسته‌ها این است که «اوکراین نیروهایش را از بخش‌های وسیعی از خاک خود خارج کند تا آتش‌بس برقرار شود».
این اشاره آشکار به چهار منطقه دونتسک، لوهانسک، زاپوریژژیا و خرسون است که روسیه بخشی از آن‌ها را اشغال کرده و بی‌اساس ادعا می‌کند که جزو خاک این کشور هستند. اوکراین بخش‌هایی از این مناطق از جمله مراکز زاپوریژژیا و خرسون را در اختیار دارد.
کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، می‌گوید رهبران اروپایی و آقای ترامپ اذعان دارند که موضع روسیه در مذاکرات آتش‌بس در اوکراین غیرقابل قبول است.
او به خبرنگاران گفت: «ما الان با رئیس‌جمهور زلنسکی ملاقات داشتیم و سپس با رئیس‌جمهور ترامپ تلفنی تماس گرفتیم تا در مورد تحولات مذاکرات امروز گفت‌وگو کنیم و موضع روسیه به وضوح غیرقابل قبول است».
استارمر افزود: «ما اکنون واکنش‌های خود را از نزدیک هماهنگ می‌کنیم».
با این حال، ولادیمیر مدینسکی، رئیس هیئت روسیه، از نتایج این مذاکرات ابراز رضایت کرد و گفت که مسکو آمادهٔ ادامهٔ گفت‌وگو با کی‌یف است.
او اظهار داشت روسیه و اوکراین برای تبادل دو هزار اسیر جنگی در روزهای آینده توافق کرده‌اند که یکی از بزرگ‌ترین تبادل‌ها از زمان آغاز جنگ است.
مدینسکی افزود: «طرف اوکراینی خواستار گفت‌وگوهای مستقیم بین رهبران کشورها شد. ما این درخواست را در نظر می‌گیریم».
رئیس هیئت روسیه تصریح کرد: «ما توافق کردیم که طرفین دیدگاه خود دربارهٔ آتش‌بس احتمالی در آینده را ارائه کند».
زلنسکی: جهان باید به روسیه واکنش نشان دهد
مذاکرات روز جمعه پایانی بر یک هفته دیپلماسی سرسام‌آور بود که با تلاش دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، برای پایان دادن به جنگی آغاز شد که ده‌ها هزار سرباز از دو طرف و کشته شدن تعداد زیادی از غیرنظامیان اوکراینی را به دنبال داشته است.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، روز جمعه در سخنانی در یک نشست اروپایی در تیرانا، پایتخت آلبانی، گفت: «اولویت شماره یک کی‌یف، برقراری آتش‌بس کامل، بدون قید و شرط و صادقانه است. این باید فوراً برای توقف کشتار و ایجاد یک پایه محکم برای دیپلماسی اتفاق بیفتد».
او گفت اگر هیئت روسی در استانبول با آتش‌بس موافقت نکند، «جهان باید واکنش نشان دهد. باید واکنش شدیدی از جمله تحریم بخش انرژی روسیه و بانک‌ها صورت گیرد».
مسکو درخواست‌های اوکراین، کشورهای اروپایی و ایالات متحده برای آتش‌بس کامل و قابل تمدید ۳۰ روزه را رد کرده و گفته است که آتش‌بس تنها در نتیجه مذاکرات حاصل می‌شود.
کاهش امیدها به پیشرفت در مذاکرات
از آن‌جا که هیچ‌یک از دو کشور اوکراین و روسیه هیئت‌هایی در سطح بالا اعزام نکرده‌اند، انتظارات برای پیشرفت چشمگیر در زمینه پایان دادن به طولانی‌ترین درگیری اروپا از زمان جنگ جهانی دوم کاهش یافت.
پس از آن‌که پوتین پیشنهاد زلنسکی برای دیدار رودررو در ترکیه را نپذیرفت، رئیس‌جمهور اوکراین روز ۲۵ اردیبهشت اعلام کرد که کشورش هیئتی هم‌سطح با هیئت اعزامی روسیه به مذاکرات خواهد فرستاد.
با تصمیم پوتین برای عدم حضور و اعزام هیئتی متشکل از تکنوکرات‌ها، زلنسکی بار دیگر تردید خود را دربارۀ تمایل واقعی پوتین به دستیابی به توافق صلح ابراز کرد و تیم مذاکره‌کننده مسکو را «تشریفاتی» خواند.
زلنسکی پس از دیدار با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، در آنکارا به خبرنگاران گفت: «متأسفانه آن‌ها مذاکرات را چندان جدی نمی‌گیرند»، و افزود که رستم عمرُف، وزیر دفاع اوکراین، ریاست هیئت اعزامی این کشور را بر عهده خواهد داشت.
مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده، هم گفت سطح مقامات اعزامی از سوی روسیه نشان می‌دهد احتمال دستیابی به پیشرفتی چشمگیر کم است، اما افزود دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، آماده است تا هر چقدر لازم باشد، در این مذاکرات بماند تا به صلح دست یابد.
روبیو پس از نشست وزیران خارجه ناتو در آنتالیا در روز پنجشنبه به خبرنگاران گفت: «می‌خواهم صادق باشم، انتظار زیادی از فردا نداریم.»
زلنسکی در حالی صبح پنجشنبه وارد آنکارا شد که از پیش مشخص بود پوتین در مذاکرات حضور نخواهد یافت.
زلنسکی در آنکارا، پایتخت ترکیه، با اردوغان دیدار کرد، اما اعلام کرد در مذاکرات صلح در استانبول شرکت نخواهد کرد و افزود: «همه می‌دانیم چه کسی در روسیه تصمیم می‌گیرد»، که کنایه‌ای آشکار به کنترل کامل پوتین بر امور روسیه بود.
این در حالی است که زلنسکی پوتین را به دیدار رودررو در ترکیه فراخوانده بود، اما عدم برگزاری چنین دیداری امیدها برای دستیابی به یک پیشرفت چشمگیر در تلاش‌ها برای توقف جنگی که اکنون وارد چهارمین سال خود شده را نقش بر آب کرد.
همچنین انتظارها برای حضور دونالد ترامپ در مذاکرات نیز با صدور بیانیه‌ای از سوی کرملین نقش بر آب شد. در این بیانیه آمده بود که پوتین در چهارشنبه حکمی را امضا کرده که بر اساس آن، چهار مذاکره‌کننده و چهار کارشناس برای تشکیل هیئت روسیه منصوب شده‌اند.
ترامپ که در حال انجام سفر چهارروزه به چند کشور خاورمیانه است، پیش‌تر گفته بود در صورتی که حضورش پوتین را به شرکت در مذاکرات ترغیب کند، به ترکیه خواهد رفت. رسانه‌های آمریکایی گزارش دادند که نمایندگان او، استیو ویتکاف و کیت کلاگ، همچنان قرار است در استانبول حضور داشته باشند.
ترامپ روز پنجشنبه در مسیر سفر به ابوظبی ـ سومین و آخرین ایستگاه سفر رسمی‌اش به خاورمیانه ـ در گفت‌وگو با خبرنگاران در هواپیمای ایر فورس وان گفت: «تا زمانی که من و پوتین رو در رو ملاقات نکنیم، هیچ اتفاقی نخواهد افتاد.»
مارک روته، دبیرکل ناتو، در نشست این ائتلاف نظامی در ترکیه گفت: «اکنون توپ آشکارا در زمین روسیه است.» او افزود: «روس‌ها هیئتی در سطح پایین می‌فرستند و از فرصتی که رئیس‌جمهور زلنسکی فراهم کرده، استفاده نمی‌کنند.»
روته ادامه داد: «اوکراین به‌وضوح آماده همکاری است، اما اکنون توپ در زمین روسیه است و من واقعاً قدردان تمرکز کامل ایالات متحده ـ رئیس‌جمهور و تمام تیم سیاست خارجی‌اش، از جمله مارکو روبیو ـ برای دستیابی به صلح در اوکراین هستم.»
