وزیر خارجه ایران می‌گوید تهران نمی‌تواند همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به‌صورت کامل قطع کند. او همچنین گفت انکار نمی‌کند که ممکن است در نهایت مکانیسم ماشه هم فعال شود.
عباس عراقچی در گفت‌وگو با خبرگزاری دولتی ایرنا که روز چهارشنبه ۲۹ مرداد منتشر شد، گفت قطع کامل همکاری با آژانس منوط به زمانی است که «نظام تصمیم بگیرد از ان‌پی‌تی خارج شود، در حالی که فعلاً تصمیم داریم در ان‌پی‌تی بمانیم».
عراقچی افزود در صورت قطع همکاری با آژانس، از انجام برخی فعالیت‌ها باز خواهد ماند، همچون تعویض سوخت نیروگاه بوشهر که تا یکی دو ماه دیگر باید در حضور بازرسان آژانس صورت بگیرد.
به‌گفتۀ وزیر خارجه جمهوری اسلامی، آژانس در پاسخ به دیدگاه‌های مقامات تهران در مورد چارچوب جدید همکاری با این سازمان ناظر بین‌المللی، نظرات خود را اعلام کرده و مذاکرات برای رسیدن به چارچوب نهایی برای ازسرگیری همکاری به‌شیوۀ جدید در حال انجام است.
بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از زمان حملات اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران طی جنگ ۱۲ روزه تاکنون نتوانسته‌اند به این مراکز دسترسی پیدا کنند.
مجلس شورای اسلامی در پی وقوع جنگ، قانون «تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی» را تصویب کرد که به فاصلۀ کوتاهی توسط دولت ایران ابلاغ شد. براساس این قانون، هرگونه بازرسی آینده از تأسیسات هسته‌ای نیازمند تأیید شورای عالی امنیت ملی کشور خواهد بود.
عراقچی در گفت‌وگو با ایرنا افزود درخواست آژانس را برای «بازرسی از تأسیساتی که بمباران نشده‌اند» به شورای عالی امنیت ملی کشور خواهد فرستاد و این شورا تصمیم خواهد گرفت که با چه شرایطی اجازۀ بازرسی داده شود.
فعال شدن مکانیسم ماشه
وزیر خارجه جمهوری اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع مکانیسم ماشه اشاره کرد و گفت «انکار نمی‌کنم که ممکن است در نهایت اسنپ‌بک هم فعال شود».
سه کشور اروپایی طرف برجام که به تهران هشدار داده‌اند اگر برای حل‌وفصل برنامۀ هسته‌ای خود گفت‌وگو نکند، از مکانیسم اسنپ‌بک ( ماشه یا بازگشت خودکار تحریم‌ها) استفاده خواهند کرد.
این در حالی است که عباس عراقچی همچون دیگر مقامات جمهوری اسلامی پیشتر بارها اعلام کرده قدرت‌های اروپایی «حق قانونی یا اخلاقی» برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه ندارند و حکومت ایران در هر مذاکره‌ای باید تضمینی برای حق غنی‌سازی‌اش دریافت کند.
آقای عراقچی در پاسخ به این پرسش که به هر حال احتمال عملی شدن چنین اقدامی وجد دارد، گفت: «وقتی می‌گویم اروپا حق ندارد، منظورم این است که به لحاظ حقوقی، سیاسی و اخلاقی چنین حقی ندارد... ممکن است در نهایت اسنپ‌بک هم فعال شود، من این را انکار نمی‌کنم.»
وی همچنین مدعی شد که حکومت ایران «چند سال است که با چین و روسیه روی این موضوع کار کرده و مجموعه‌ای از اقدامات را نیز به‌صورت مشترک طراحی کرده است که در صورت فعال شدن اسنپ‌بک، آن‌ها را اجرا کند».
عراقچی در عین حال تأکید کرد که «ممکن است» در این اقدامات «موفق نباشیم».
وزیر خارجه جمهوری اسلامی در مورد پیامدهای بازگشت تحریم‌ها در این مکانیسم ادعا کرد با بازگشت تحریم‌ها «شرایط کشور از وضعیت موجود بدتر نخواهد شد. از نظر روانی و سیاسی، و حتی از نظر راهبردی، تبعاتی وجود دارد، اما نه در حدی که دیپلماسی را به بن‌بست برساند یا کشور را فلج کند».
مذاکره با آمریکا
وزیر خارجه جمهوری اسلامی در باب ادامه مذاکرات هسته‌ای ایران با آمریکا نیز با بیان این‌که هر مذاکره‌ای یک زمان خاص دارد که به آن «بلوغ مذاکراتی» می‌گویند، گفت: «ما هنوز به آن نقطۀ بلوغ نرسیده‌ایم که یک مذاکرۀ مؤثر با آمریکا صورت گیرد.»
عباس عراقچی در بیان دلیل این موضوع طرف آمریکایی را مقصر معرفی کرد و گفت آن‌ها هنوز به نقطه‌ای نرسیده‌اند که وارد یک مذاکرۀ برابر شوند و اگر هم دنبال مذاکره هستند، می‌خواهند چیزی را که در صحنه نظامی نتوانستند به دست آورند، پشت میز مذاکره از من بگیرند که نخواهند توانست».
بزرگ‌ترین شکاف بین ایران و آمریکا در مذاکرات هسته‌ای که تا پیش از جنگ ۱۲ روزه، هرچند به‌کندی، جریان داشت، به خواستۀ واشینگتن از تهران برای «غنی‌سازی صفر» ایجاد شد و باقی ماند.
این در حالی است که مقامات تهران غنی‌سازی صفر را بارها رد کرده‌اند و عراقچی نیز بار دیگر بر این موضوع تأکید کرد؛ همچنان‌که پیشتر، معاون او مجید تخت‌روانچی نیز گفته بود تهران «می‌تواند در مورد ظرفیت‌ها و محدودیت‌های غنی‌سازی انعطاف‌پذیر باشد، اما نمی‌تواند تحت هیچ شرایطی با توقف غنی‌سازی موافقت کند».
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، دو هفته پیش، اصرار تهران به ادامه غنی‌سازی را با توجه به «نابودی» برنامه هسته‌ای ایران در جنگ اخیر، «بلاهت» خواند و گفت آن‌ها هنوز متوجه عمق ضربات نیستند.
آقای ترامپ پس از آن نیز گفت اگر جمهوری اسلامی ایران برنامهٔ هسته‌ای خود را از سر بگیرد، ایالات متحده «بازخواهد گشت» و دوباره مورد حمله قرار خواهد گرفت.
ارتش آمریکا در بامداد دهمین روز از جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل، سه سایت هسته‌ای کلیدی اصفهان، فردو و نطنز را به‌دستور دونالد ترامپ بمباران کرد.
تهران در دو دهه اخیر که برنامۀ هسته‌ای‌اش در کانون تنش و بحران‌های منطقه‌ای بوده، همواره مدعی «مسالمت‌آمیز بودن» این برنامه است؛ ادعایی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأکید دارد برای تأیید آن نیازمند همکاری و رفع ابهامات متعدد است.
