ماجرای یکی از نزدیکان بشار اسد که پس از سقوط او به ایران گریخت

نیویورک‌تایمز در گزارشی تحقیقی دربارۀ سرنوشت نزدیکان بشار اسد، می‌گوید سرلشکر بسام الحسن، یکی از مقامات سوریه، پس از سقوط رژیم اسد ابتدا به ایران فرار کرد.

سرنوشت بسیاری از مسئولان بلندپایۀ نظام بشار اسد همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. البته شماری از مسئولان از جمله فاروق الشرع، معاون اسد و یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های حکومت او، در سوریه ماندند و برخی هم به دست شورشیانی که به قدرت رسیدند،‌ دستگیر شدند.

اما برخی دیگر از مقام‌های پیشین سوریه ناپدید شدند و دست‌کم به‌طور رسمی خبری از آن‌ها نیست.

خود بشار اسد به همراه شماری از نزدیکانش، ۱۸ آذر ماه سال ۱۴۰۳ در پی حمله برق‌آسیای مخالفان مسلح، با کمک روسیه به مسکو گریخت و بدین ترتیب نظام خاندان اسد پس از حدود پنج دهه حکومت بر سوریه سرنگون شد.

روزنامۀ آمریکایی نیویورک‌تایمز طی چند ماه تحقیقی مفصل دربارۀ سرنوشت ۵۵ تن از سران نظام اسد انجام داده است؛ افرادی که برخی از آن‌ها حتی تصویری از‌شان وجود ندارد.

بنا بر این گزارش، بسیاری از سران نظام اسد به روسیه گریختند؛ کشوری که مهم‌ترین متحد بین‌المللی این نظام بود.

در این گزارش اما، نام سرلشکر بسام الحسن هم به چشم می‌خورد که از جمله مسئولیت‌هایش «مشاور راهبردی رئیس‌جمهور سوریه» بود. این گزارش می‌گوید او که از متهمان سرکوب اعتراض‌های سوریه هم بود،‌ ابتدا موفق به فرار به ایران شده بود.

فرار به ایران

پس از انتشار خبر فرار بشار اسد و شماری از نزدیکانش از سوریه، دیگر مسئولان وقت نیز به دنبال راه فرار بودند، به‌ویژه آن‌که شورشیان مسلح به‌سرعت در حال نزدیک شدن به دمشق، پایتخت، بودند.

گزارش تحقیقی نیویورک‌تایمز می‌گوید یکی از افسران، در ساعت‌های اولیه بامداد، بسام الحسن را از خواب بیدار می‌کند و خبر فرار بشار اسد را به او می‌دهد.

او بلافاصله به همراه خانواده‌ و اموالی که در اختیار داشته، در کاروانی متشکل از سه خودو از دمشق به سوی حمص در مرکز سوریه حرکت می‌کند. استفاده از سه خودرو به این دلیل بود تا اگر گرفتار کمین شورشیان شدند، همۀ خانواده آسیب نبیند.

هنگامی که کاروان به ورودی حمص می‌رسد، شورشیان خودرو اول را متوقف می‌کنند و همسر و دختر بسام الحسن را مجبور به پیاده شدن می‌کنند. آن‌ها اما الحسن را نمی‌شناسند، همسر و دختر او را رها می‌کنند و تنها به مصادرۀ خودرو آن‌ها بسنده می‌کنند.

تا آن هنگام چهرۀ بسام الحسن برای عموم شناخته‌شده نبود.

دو خودرو باقی‌مانده به حرکت ادامه می‌دهند تا این‌که به لبنان می‌رسند. نیویورک‌تایمز می‌گوید الحسن و خانواده‌اش در لبنان با کمک مسئولان ایرانی عازم تهران می‌شوند.

براس این گزارش که رادیو فردا مستقلاً نمی‌تواند جزئیات آن را تأیید کند، بسام الحسن چند ماه را در ایران سپری می‌کند و پس از مدتی در یک معامله با ایالات متحده که طی آن اطلاعاتی در اختیار دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا قرار می‌دهد، به بیروت، پایتخت لبنان، بازمی‌گردد و «اکنون نیز در این شهر زندگی مرفهی دارد».

نیویورک تایمز می‌گوید با شماره تلفن لبنانی بسام الحسن تماس گرفته اما او حاضر به مصاحبه نشده است.

بیشتر در این باره:

واکنش خامنه‌ای به سقوط اسد؛ «مبارز بزرگی» که نامش را نیاورد

معامله با آمریکا

ژوئن گذشته، روزنامه آمریکایی واشینگتن پست گزارشی از همکاری الحسن با دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا منتشر کرد.

بنا بر این گزارش، الحسن ماه آوریل گذشته در بیروت با محققانی از «پلیس فدرال آمریکا» و «سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا» دیدار کرد و به آن‌ها اطلاعاتی درباره آستین تایس داد؛ یک خبرنگار آمریکایی که سال ۲۰۱۲ میلادی در سوریه ناپدید شد.

بنا بر این گزارش، الحسن در گفت‌وگو با محققان مدعی شد که مسئولیت نظارت بر بازداشتگاه محل نگهداری آستین تایس را بر عهده داشته و با وجود مخالفتش، بشار اسد دستور اعدام او را صادر کرد؛ دستوری که اجرا شد.

مقام‌های آمریکایی تا کنون دربارۀ این گزارش اظهارنظر نکرده‌اند.

«دست داشتن در حملات شیمیایی»

بسام الحسن از جمله به دست داشتن در حملات شیمیایی متهم شده؛ حملاتی که گزارش‌هایی از اقدام نظام پیشین سوریه در انجام آن علیه مناطق تحت کنترل مخالفان منتشر شده بود. اولین حمله از این دست به سال ۲۰۱۳ میلادی باز می‌گردد که در آن دو منطقه تحت کنترل شورشیان مسلح در حومه دمشق هدف قرار گرفت و دستکم ۲۸۱ کشته برجای گذاشت. نظام اسد هرگونه اقدام به حمله شیمایی علیه مخالفانش را رد می‌کند.

«بسام الحسن» نماینده بشار اسد در مرکز پژوهش‌های علمی سوریه بود که مسئولیت تولید و انبار اسلحه شیمیایی را بر عهده است.

او که سابقه طولانی فعالیت در گارد ریاست‌جمهوری سوریه را دارد، پس از آغاز اعتراض‌های ضد حکومتی در این کشور، نقش برجسته‌ای در سرکوب اعتراض‌ها ایفا کرد.

الحسن یکی از بنیانگذاران «نیروهای دفاع ملی» متشکل از شبه‌نظامیان هوادار اسد در هماهنگی با مقام‌های نظامی ایرانی از جمله قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین نیروی قدس سپاه پاسداران، بود.

نام الحسن به اتهام دست داشتن در سرکوب اعتراض‌ها و حملات شیمایی، در فهرست تحریم‌های آمریکا، اتحادیه اروپا، کانادا و استرالیا قرار دارد.

وزارت خزانه‌داری آمریکا ۱۸ اردیبهشت سال ۱۳۹۳ الحسن را متهم کرد که به‌عنوان یکی از نیروهای گارد ریاست‌جمهوری در خرید اسلحه برای نیروهای نظام اسد نقش دارد.

او به اتهام دست داشتن در حملات شیمیایی، تحت تعقیب دستگاه قضایی فرانسه نیز قرار دارد.