در پی افزایش تنش بین ایران و آمریکا و در حالی که شماری از کشورهای منطقه خواستار تنش‌زدایی شده‌اند وزیر خارجه ایران اعلام کرد جمهوری اسلامی پیش از این پیشنهادهای مختلفی برای امضای «معاهده عدم تعرض» با کشورهای منطقه خلیج فارس ارائه کرده و این پیشنهادات «همچنان روی میز است».
به گزارش ایرنا، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی که برای گفت‌وگو با مقام‌های عراقی به این کشور سفر کرده روز یکشنبه، پنجم خرداد، گفت: ایران خواستار «بهترین روابط» با کشورهای منطقه خلیج فارس است و «از همه پیشنهادات گفت‌وگو و تنش‌زدایی استقبال می‌کند».
وزیر خارجه جمهوری اسلامی اشاره‌ای به جزئیات این پیشنهادها نکرده است و نیز روشن نیست که منظور وی از «همه پیشنهادات گفت‌وگو» به پیشنهادهای علنی‌شده درباره میانجیگری اشاره دارد یا خیر.
در هفته‌های اخیر شماری از کشورها، از جمله عمان، عراق و ژاپن، برای پادرمیانی در تنش پیش‌آمده در منطقه اعلام آمادگی کرده‌اند.
در همین باره کیوان خسروی، سخنگوی شورای امنیت ملی در یادداشتی که روز پنج‌شنبه دوم خرداد در خبرگزاری ایرنا منتشر شد نوشت که «سفر مقامات مسئول کشورهای مختلف به ایران افزایش یافته» است که «برخی رسانه‌ای می‌شود و پاره‌ای از سفرها نیز محرمانه می‌ماند».
«معاهده عدم تعرض» که وزیر خارجه جمهوری اسلامی به آن اشاره کرده پیمانی است که دو یا چند کشور امضا می‌کنند و متعهد می‌شوند که در عملیات نظامی علیه یکدیگر شرکت نکنند.
کشورهای منطقه خلیج فارس، با وجود رویکردهای متفاوتی که در قبال جمهوری اسلامی دارند، همگی گفته‌اند خواستار وقوع جنگ بین ایران و آمریکا نیستند.
برخی کشورها، از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی، با وجود تأکید بر تنش‌زدایی از منطقه گفته‌اند اقدامات ایران باعث پیدایش این تنش‌ها شده و به گفته عادل الجبیر، وزیر مشاور در امور خارجی عربستان، در حال حاضر برای تنش‌زدایی «توپ در زمین ایران است».
عمان که در گذشته چندین بار نقش میانجی‌گیری را برعهده گرفته این بار نیز تلاش‌هایی را آغاز کرده و به گفته یوسف بن علوی، وزیر خارجه این کشور که هفته گذشته سفری ناگهانی به تهران داشت، «جامعه بین‌الملل باید برای پیشگیری از وقوع درگیری در منطقه، با عمان همراه شود».
محمدجواد ظریف که در ادامه سفرهای منطقه‌ای خود به عراق رفته است با رئیس جمهور، نخست وزیر و رئیس مجلس این کشور دیدار کرده و به گزارش ایرنا، اظهارات او درباره «پیشنهادهای عدم تعرض» پس از دیدار وی با محمد علی الحکیم، وزیر خارجه عراق، ایراد شده است.
مقام‌های عراقی در دیدارهای خود با وزیر خارجه جمهوری اسلامی بر تنش‌زدایی از منطقه تأکید کرده و محمد حلبوسی، رئیس پارلمان عراق، نیز از آمادگی کشورش برای میانجیگری و حل بحران پیش‌آمده بین ایران و امریکا «در صورت درخواست» خبر داد.
پیشتر نیز عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق، بر تلاش‌های بغداد بر کاستن از تنش‌ها اشاره کرده و گفته بود در این راستا هیأت‌هایی را به تهران و واشینگتن اعزام می‌کند. خود وی نیز در روزهای اخیر سفرهایی کوتاه به ترکیه و کویت داشت.
عراق به عنوان یکی از محورهای تنش فعلی در منطقه به شمار می‌رود و علاوه بر حمله راکتی به منطقه سبز بغداد و دستور دولت آمریکا به خروج کارکنان غیرضروری‌اش از عراق، گزارش شده است که مقام‌های آمریکایی در مورد «تهدیدها» یا «تحرکات» شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران به بغداد هشدار داده‌اند.
در هفته‌های اخیر شماری از شخصیت‌ها و گروه‌های سیاسی در عراق خواستار «دور کردن شبح جنگ احتمالی ایران و آمریکا» از فراز عراق شده و تظاهراتی برگزار کرده‌اند.
به گزارش ایرنا، محمدجواد ظریف همچنین در اظهارات یکشنبه خود تأکید کرده است که ایران با «هر گونه تلاش برای جنگ نظامی یا اقتصادی» علیه خود «با قدرت و استقامت» مقابله می‌کند.
وزیر خارجه جمهوری اسلامی همچنین با انتقاد از کشورهای اروپایی، آنها را به «عدم پایبندی به تعهدات خود در برجام» متهم کرده و از آنها خواست برای نجات توافق هسته‌ای دست به «اقدام عملی» بزنند.
ایران هجدهم اردیبهشت، در نخستین سالگرد خروج آمریکا از برجام، برخی تعهداتش در ذیل برجام را متوقف کرد و به اروپا ضرب‌الاجلی ۶۰ روزه داد؛ هرچند این کشورهای اروپایی تأکید کردند هیچ ضرب‌الاجلی را نمی‌پذیرند.
آمریکا نیز با اشاره به «تهدیدهای جدید از سوی ایران» ناو آبراهام لینکلن، بمب‌افکن‌های بی ۵۲ و سامانه ضدهوایی پاتریوت را به منطقه اعزام کرد و روز شنبه نیز خبر داد که حدود ۱۵۰۰ نیروی جدید «برای تقویت نیروی دفاعی خود در برابر تهدیدهای ایران» به منطقه اعزام می‌کند.
