گفت‌وگوها درباره پایان دادن به جنگ در اوکراین، از مذاکرات پرمخاطره آمریکا و روسیه تا توافق احتمالی آتش‌بس، ادامه دارد و دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، وعده خود برای توقف جنگ را پیگیری می‌کند.
اما به رغم شتاب دیپلماتیک در این زمینه، که با تنش لفظی رهبران آمریکا و اوکراین در کاخ سفید هم همراه بود و اختلافات عمیق دو طرف درباره چگونگی دستیابی به این هدف را آشکار کرد، تحلیلگران نسبت به دستیابی سریع به توافق ابراز تردید کرده‌اند.
برخی تحلیلگران می‌گویند حصول حتی یک «توافق واقعی و ملموس»، چه رسد به یک توافق «صلح پایدار» فعلا دست‌نیافتنی به نظر می‌رسد و جنگ سه ساله ادامه دارد.
یانیس کولگه، کارشناس روسیه در مؤسسه آلمانی «امور بین‌الملل و امنیت» مستقر در برلین، به رادیو اروپای آزاد، رادیو آزادی گفت: «بین وضعیت میدانی و گفتارهای سیاسی که درباره آتش‌بس و صلح‌بان‌ها و حتی حل‌وفصل می‌شنویم گسست وجود دارد؛ تا آن چیزها هنوز خیلی مانده است.»
در میدان نبرد، نیروهای روسیه و اوکراین همچنان در حال درگیری در یک جنگ بی‌رحمانه و فرسایشی و با دستاوردهای ارضی کم و تلفات زیاد هستند.
هوای سرد زمستانی اخیرا درگیری‌ها را کند کرده است؛ نیروهای روسیه به دنبال بازسازی نیروها و تجهیزات خود پس از ماه‌ها نبرد کوبنده که دستاوردهایی ثابت اما فزاینده برای آنها داشت هستند.
ارتش اوکراین هم از برخی مناطق عقب رانده شده و با کمبود نیروی انسانی دست و پنجه نرم می‌کند، اما آموخته است با استفاده از تاکتیک‌ها و فناوری‌های جدید حملات روسیه را کاهش دهد.
به گفته «موسسه مطالعات جنگ» (آی‌اس‌دبلیو)، اندیشکده مستقر در واشینگتن، در روزهای اخیر نیروهای روسیه پیشروی‌های کوچکی در کورسک، بخشی از خاک روسیه که سال گذشته به کنترل ارتش اوکراین در آمد، داشته‌اند.
ارتش اوکراین همچنین می‌گوید روسیه حملات جدیدی در تمام جبهه‌ها، از جمله در نزدیکی شهر پوکروفسک و روستای نادیوکا در غرب منطقه دونتسک انجام داده است.
در همان نزدیکی، نیروهای اوکراینی می‌گویند با انجام یک ضدحمله در روزهای اخیر روستای کوتلینه را بازپس گرفتند.
به گفته یانیس کولگه، «وضعیت اساسی در میدان نبرد تغییر نکرده و مسکو همچنان در موقعیت نسبتا قوی قرار دارد. روسیه در حال پیشروی است، هرچند بسیار آهسته و با هزینه زیاد.»
وضعیت در خط مقدم چگونه است؟
تصرف گسترده زمین به دست نیروهای اوکراین یا روسیه در روزهای اول جنگ اکنون جای خود را بیشتر به حملات پرتلفات توپخانه‌ای و پهپادی داده است. نیروهای روسیه در حال حاضر حدود ۲۰ درصد از خاک اوکراین را در تصرف دارند و مدعی هستند که چهار منطقه، شامل لوهانسک، دونتسک، زاپوریژیا و خرسون، را ضمیمه کشور خود کرده‌اند؛ با این حال برخی از این مناطق همچنان در کنترل کی‌یف است.
نیروهای اوکراینی در حال حاضر بیش از ۱۵۰۰ کیلومتر خط مقدم در برابر نیروهای روسی و همچنین حدود ۴۰۰ کیلومتر مربع در منطقه کورسک، واقع در خاک روسیه، دارند.
در نبردهای داخل اوکراین، نیروهای روسی در سال گذشته دست بالا را حفظ و تا حد زیادی ضرباهنگ نبرد را کنترل کردند؛ آنها همچنین با استفاده از بمب‌های هدایت‌شونده و پهپادهای مملو از مواد منفجره به دنبال پیشروی‌های بیشتر بودند.
با این حال دستاوردهای ارضی محدود آنها هزینه زیادی برای روسیه داشت.
جرج باروس، کارشناس ارشد در اندیشکده «موسسه مطالعات جنگ» در واشینگتن، به رادیو اروپای آزاد می‌گوید که عملیات زمینی روسیه، به ویژه از سال پیش که شهر آودی‌ایوکا در شرق اوکراین را به تصرف خود در آورد، به طور قابل توجهی کاهش یافته است.
او گفت: «روسیه از زمان تصرف آودی‌ایوکا، کمی بیش از یک سال پیش، نتوانسته است خط مقدم خود را خیلی پیش ببرد. این امر همچنین با تلفات و نابودی سرسام‌آور نیروها و تجهیزات همراه است.»
بر اساس گزارش این اندیشکده، در سال ۲۰۲۴ نیروهای روسیه در مجموع ۴۱۶۸ کیلومتر مربع زمین تصرف کردند و این امر با تلفات زیاد از هر دو طرف همراه بود.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، در سخنرانی اخیر خود گفت که تشخیص دقیق تلفات میدان نبرد دشوار است، اما از آغاز تهاجم تمام‌عیار روسیه تاکنون ۴۶ هزار نیروی اوکراینی کشته و ۳۸۰ هزار تن دیگر زخمی شده‌اند؛ بسیاری از کارشناسان آمار را بیشتر از این می‌دانند.
برآوردهای مربوط به کشته‌ها و زخمی‌های روسیه نیز از ۶۰۰ تا ۷۵۰ هزار نفر متغیر است؛ بنابر برآوردهای گردآوری شده توسط «موسسه مطالعات جنگ»، تعداد کشته‌های روسیه احتمالا ۲۵ تا ۳۰ هزار تن در ماه، یعنی روزانه تقریبا هزار سرباز، است.
شمار بالای تلفات در اندازه بزرگ ارتش روسیه هضم می‌شود و همچنین این کشور از هزاران سرباز کره شمالی در کورسک استفاده می‌کند.
همچنین بر اساس تخمین‌های «موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک»، در سال ۲۰۲۴ روسیه بیش از ۱۴۰۰ تانک را در اثر حملات اوکراین از دست داد اما توانست با استفاده از ذخایر دوران شوروی و افزایش تولید داخلی ادامه دهد.
به گفته مایکل کافمن، کارشناس روسیه در «بنیاد صلح بین‌المللی کارنگی»، مسکو در میدان نبرد دست بالا را دارد اما احتمالا از اینکه نتوانسته به «یک پیشروی عملیاتی مهم» دست یابد «نومید و سرخورده» است.
این تحلیلگر نظامی در یک برنامه آنلاین به مناسبت سومین سالگرد جنگ گفت: «با وجود این واقعیت که آنها مزیت بسیار قابل توجهی از نظر مادی و نیروی انسانی دارند، نتوانسته‌اند آن مزیت‌ها را به دستاوردهای بزرگ در میدان نبرد تبدیل کنند.»
میدان نبرد در سال جدید
با وجود صحبت‌ها در مورد پایان دادن به جنگ، این جنگ همچنان ادامه دارد. گزارش‌های «دیپ استیت»، گروه نظارتی منبع باز، نشان می‌دهد که نیروهای روسی طی دو ماهی که از سال ۲۰۲۵ می‌گذرد تقریبا نیمی از حملات خود را در منطقه اطراف پوکروفسک، در شرق اوکراین، متمرکز کرده‌اند.
جرج باروس به رادیو اروپای آزاد گفت: «هیچ یک از طرفین در حال حاضر قادر به انجام مانورهای عملیاتی بزرگ نیستند، اما روس‌ها منابع بسیار بیشتری نسبت به اوکراینی‌ها در اختیار دارند.»
در حالی که پیشروی بزرگ در خطوط مقدم یکدیگر چندان محتمل نیست، کارشناسان می‌گویند که جنگ دیگر کمتر حول محور تصرف بخش‌های وسیعی از زمین می‌گذرد و بیشتر بر وارد کردن تلفات و خسارت‌های فراوان به طرف مقابل متمرکز شده است.
ضعف اصلی اوکراین کمبود نیرو برای پر کردن خلأ ناشی از تلفات این کشور و همچنین عدم اطمینان از تامین تسلیحاتی غرب بوده است؛ به ویژه با توجه به عدم تمایل دولت دونالد ترامپ به ادامه حمایت نظامی از کی‌یف همچون گذشته.
در صورت توقف کمک‌های نظامی ایالات متحده، اوکراین با پرسش‌های حیاتی، از جمله درباره ادامه جنگ فرسایشی، روبه‌رو خواهد شد.
بر اساس داده‌های «موسسه اقتصاد جهانی کیل»، مستقر در آلمان، دولت‌های اروپایی (از جمله بریتانیا و نروژ که عضو اتحادیه اروپا نیستند) در سال ۲۰۲۴ حدود ۶۴ میلیارد دلار کمک نظامی در اختیار اوکراین گذاشتند؛ کمک‌های نظامی ایالات متحده در این بازه زمانی ۶۶ میلیارد دلار بود.
ولودیمیر زلنسکی پس از سفر دشوار خود به واشینگتن، روز شنبه در لندن با استقبال گرم مواجه شد؛ قرار است رهبران اروپایی امروز (یکشنبه ۱۲ اسفند) با یکدیگر دیدار و درباره اوکراین و امنیت اروپا گفت‌وگو کنند.
اما به گفته جولیا فردریش، پژوهشگر «موسسه سیاست عمومی جهانی» مستقر در برلین، تولیدکنندگان نظامی اروپا برای تامین تجهیزات کافی مورد نیاز اوکراین، به زمان نیاز دارند و این زمان می‌تواند حتی چندین سال باشد.
این پژوهشگر به رادیو اروپای آزاد گفت: «ما در حال نگاه به شکاف موجود بین نیازهای اوکراین با آنچه اروپایی‌ها می‌توانند تامین کنند هستیم. این امیدواری وجود دارد که سرمایه‌گذاری بر روی تولیدات اوکراین هم کمک کند، اما این کار به سرمایه‌های بیشتر و همچنین زمان نیاز دارد.»
اینکه دولت‌های اروپایی، اگر اصولا مایل به این کار باشند، طی چه مدت این شکاف را پر خواهند کرد، باید در انتظار ماند و دید؛ این موضوع البته تحت تاثیر نتیجه مذاکرات دیپلماتیک برای پایان دادن به جنگ خواهد بود. اما در این میان، به نظر می‌رسد که جنگ ادامه داشته باشد.
جولیا فردریش به رادیو اروپای آزاد، رادیو آزادی گفت: «مذاکره‌کنندگان روسی باتجربه هستند و هدفشان این است که هر چه می‌توانند به دست بیاورند. مسکو همه چیز خود را برای این جنگ گذاشته، بنابر این برای متوقف کردن روسیه بسیار بیش از یک تماس تلفنی دوستانه و یک دیدار نیاز است.»
