روابط عمومی گمرک ایران با انتشار گزارش کارنامه تجارت خارجی ایران اعلام کرد، تراز بازرگانی خارجی ایران در سال ۹۴، پس از ۳۷ سال، مثبت شد و با مازاد ۹۱۶ میلیون دلاری روبرو بوده است.
بر اساس این گزارش، در سال ۹۴ مجموع ارزش صادرات غیرنفتی ایران با افزایش ۱۶٫۱۱ درصدی نسبت به سال قبل از آن به ۴۲ میلیارد و ۴۱۵ میلیون دلار بالغ شد و در مقابل ارزش کل کالای واردشده به ایران با کاهش ۲۲٫۵۳ درصدی به رقم ۴۱ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار رسید.
بررسی بانک مرکزی ایران از آمارهای واردات و صادرات گمرکی ایران از زمان انقلاب بهمن ۵۷ به این‌سو، نشان می‌دهد که این برای نخستین بار در ۳۷ سال گذشته است که تراز تجارت خارجی ایران مثبت می‌شود.
اسدالله عسگراولادی، عضو اتاق بازرگانی ایران و از شناخته‌شده‌ترین فعالان تجاری بخش خصوصی در واکنش به مثبت شدن تراز تجاری ایران در سال گذشته به وب‌سایت اقتصاد آنلاین، گفت: «مثبت شدن تراز تجاری خبر چندان خوبی نیست. اگر واردات کاهش یابد نمی‌توانیم نیازهای کشور را تأمین کنیم».
اما رضی میری، رییس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا تأکید کرده است که «تراز تجاری مثبت به هر شکل، امری مبارک است؛ تراز تجاری منفی به این معنی است که ما در جیب‌مان پول‌نداریم اما داریم خرج می‌کنیم».
در میانه این دو ارزیابی از مثبت شدن تراز تجاری ایران در سال ۹۴، محمد لاهوتی، رییس کنفدراسیون صادرات ایران ایستاده است که به ایرنا گفت: «پیشی گرفتن صادرات از واردات به‌شرطی مثبت است که حجم تجارت خارجی کاهش پیدا نکرده باشد».
این فعال اقتصادی در ادامه با اشاره به کاهش کل تجارت خارجی ایران در سال ۹۴ در مقایسه با سال قبل از آن نتیجه‌گیری کرده است که تجارت خارجی کشور در سال ۹۴ نسبت به سال قبل از آن کوچک‌تر شده است که اتفاق مثبتی ارزیابی نمی‌شود.
گمرک ایران هنوز گزارش جزئی و تفکیکی کارنامه تجارت خارجی ایران در سال ۹۴ را منتشر نکرده است تا بتوان سهم و ارزش کالا و محصولات پایه نفتی همچون میعانات گازی از صادرات غیرنفتی را مجزا کرد.
همچنین مشخص نیست واردات سال ۹۴ به چه کالاهایی اختصاص داشته و سهم ترکیب این واردات چگونه بوده است، اما در گزارش گمرک ایران تأکید شده که به دلیل کاهش کم‌سابقه قیمت نفت در سال گذشته، جایگاه میعانات گازی در میان کالاهای صادراتی «به شدت» افت داشته و نسبت به سال قبل از آن، با کاهشی ۴۲.۵ درصدی همراه بوده است.
در این گزارش آمده است که عمده کالاهای صادراتی ایران همچنان شامل گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی شکل مایع‌شده بوده است که سهمی بیش از چهار درصد از کل ارزش صادرات غیرنفتی ایران را شامل می‌شد.
پس از این قلم، پروپان مایع‌شده و قیر دیگر اقلام عمده صادراتی ایران در سال ۹۴ بودند.
برخی کارشناسان از اساس معتقدند که این اقلام و کالاها نباید در سرجمع صادرات غیرنفتی محاسبه شوند.
همچنین در کارنامه تجارت خارجی ایران در سال ۹۴ عمده قلم واردات به ایران، ذرت دامی با سهم حدوداً چهار درصدی بود. پس از این قلم کالایی، گندم با سهم نزدیک به سه درصدی از کل واردات، در رتبه دوم واردات و پس از آن لوبیای سویا، برنج و کنجاله سویا قرار داشتند.
در سال ۹۴، عمده خریداران کالاهای صادراتی ایران کشورهای چین، عراق، امارات عربی متحده و افغانستان بودند و مهم‌ترین مبدأ واردات کالاها به ایران طی سال ۹۴، کشورهای چین، امارات عربی متحده، کره جنوبی، ترکیه و سوئیس بودند.
در بیان دلایل کاهش واردات می‌توان به رکود اقتصادی حاکم در اقتصاد ایران، دشوار و پیچیده بودن روند واردات به ایران اشاره کرد.
