یادداشتی از رضا تقی زاده--تجربه شکست غیر منتظره دولت دیوید کمرون در همه پرسی سال گذشته بریتانیا موسوم به «برگزیت» که استعفای فوری او را بدنبال داشت، در روزهای منتهی به زمان اخذ رای، گمانه زنی‌های متفاوت پیرامون احتمال دومین شکست انتخاباتی محافظه کاران و بروی کار آمدن سومین نخست وزیر آن کشور در کمتر از یکسال را تا حدودی تقویت کرده بود.
با این وجود شیوه انتخابات پارلمانی خاص بریتانیا که نتایج آن متفاوت با نتایج همه پرسی‌ها است، اکثریت یافتن دوباره حزب محافظه کار و بازگشت دولت ترزا می به ساختمان شماره ده «داونینگ استریت» را تقریبا غیر قابل اجتناب ساخته است.
دمکراسی پارلمانی بریتانیا متکی بر دو حزب اصلی محافظه کار و کارگر است که از زمان جنگ جهانی دوم به تناوب مسئولیت تشکیل دولت به یکی از آنها واگذار شده.
تا پیش از ظهور حزب ملی گرا و طرفدار استقلال موسوم به «حزب ملی اسکاتلند»، که در انتخابات سراسری دو سال گذشته با کسب ۵۴ کرسی پارلمانی عملا حزب کارگر را از نقشه سیاسی شمال بریتانیا حذف کرد و به سومین حزب بزرگ آن کشور تبدیل شد، حزب لیبرال دمکرات سومین حزب بزرگ بریتانیا محسوب میشد.
با توجه به ترکیب هشت حزب بزرگ و کوچک که در انتخابات روز پنجشنبه شرکت دارند، احتمال رسیدن حزب کارگر به اکثریت پارلمانی و شکست حزب محافظه کار تقریبا تعلیق به محال است.
آنچه کاملا روشن نیست ولی از ساعات اولیه روز جمعه روشن خواهد شد، اندازه اکثریت حزب محافظه کار در مجلس بعدی و کیفیت رسیدن به هدفی است که خانم می، پنج هفته پیش، هنگام اعلام برگزاری انتخابات غیر منتظره پارلمانی اعلام کرده بود.
برگزیت، هدف یا بهانه؟
مطابق مقررات انتخاباتی بریتانیا، رییس دولت در هر زمان قادر به گرفتن دستور انحلال مجلس و برگزاری انتخابات برای تشکیل دولت بعدی است. در صورت عدم انحلال مجلس عوام، دولت پارلمانی بعدی که همه اعضاء آن از میان نمایندگان مجلس انتخاب میشوند، برای پنچ سال قدرت اجرایی کشور را در دست خواهد داشت.
بعد از استعفای سال گذشته دیوید کمرون از منصب نخست وزیری، و گمارده شدن خانم می به عنوان رهبر حزب محافظه کار و ریاست دولت، نخست وزیر تازه، اکثریت پارلمانی مناسبی برای ادامه کار دولت طی سه سال بعد برخوردار بود.
مجلس عوام بریتانیا دارای ۶۵۰ کرسی است که در آن حزب محافظه کار با ۳۳۰ کرسی، نسبت به ۲۲۹ کرسی حزب کارگر، در اکثریت قرار دارد.
مهمترین موضوع روز بریتانیا شرایط خروج آن کشور از اتحادیه اروپا است؛ مذاکراتی که به نتیجه رسیدن آن دست کم دو تا سه سال، و حتی بیشتر طول خواهد کشید.
شرایط خروج از اتحادیه، بعد از روشن شدن مفاد توافق مابین اتحادیه اروپا و دولت بریتانیا باید به رای مجلس عوام آن کشور گذاشته شود. به این دلیل، ترکیب مجلس با اکثریت مناسب در زمان اخذ رای نهایی برای خروج از اتحادیه حائز اهمیت است.
از سوی دیگر با توجه به دوره متعارفی پنج ساله هر مجلس، عمر دولت کنونی میتوانست پیش از نهایی شدن شرایط خروج بریتانیا از اتحادیه به سر آمده و دولت در وضعیتی متزلزل به انتخابات بعدی وارد شود.
با این محاسبات خانم می قصد داشت ضمن گرفتن تائیدیه از رای دهندگان برای دولت خود، افزایش اکثریت پارلمانی حزب محافظه کار، افزایش عمر دولت از سه سال باقی مانده به پنجسال، در انجام مذاکرات خروج از اتحادیه اروپا نیز دست خود را تقویت کند.
استفاده از ضعف های رقیب
بی ثباتی‌های ناشی از اقدامات تروریستی دو هفته گذشته در منچستر و لندن، انتشار آمار حاکی از رشد تورم و کاهش سرعت و درصد رشد اقتصادی بریتانیا، وارد شدن اتهام فرصت طلبی سیاسی به نخست وزیر از جمله عواملی بودند که طی روزهای گذشته در صفوف حزب محافظه کار نگرانی هایی را نسبت به نتایج انتخابات به وجود آورده بود.
همزمان، جلوه کردن بیش از حد انتظار جرمی کوربن طی مبارزات انتخاباتی و در جریان مناظرات رادیویی و تلویزیونی، جایگاه حزب کارگر را در افکار عمومی بهبود محسوس داده بود.
با این وجود آخرین گمانه زنی‌های افکار عمومی حاکی از حفظ فاصله و برتری حزب محافظه کار نسبت به حزب کارگر است.
مطابق آماری که سایت روزنامه محافظه کار و در عین حال معتبر «دیلی تلگراف» در آخرین ساعات پیش از آغاز رای انتشار داد، حزب محافظه کار با ۴۳.۴ در صد آرا، حزب کارگر با ۳۶ در صد آرا و حزب لیبرال دمکرات با ۷.۸ در صد آرا در ردیف‌های یک، دو و چهار قرار گرفته اند، در حالیکه حزب ملی اسکاتلند، با در صد ملی پائینتر و درصد محلی بالاتر در مکان سوم است.
با در نظر گرفته قطعیت یافتن خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا میتوان قویا انتظار داشت که ۴.۴ درصد طرفداران حزب موافق خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا نیز در انتخابات روز پنجشنبه به نمایندگان حزب محافظه کار رای بدهند.
به این ترتیب پیروزی حزب کارگر بر حزب محافظه کار، حتی برای تشکیل یک دولت ائتلافی، نیازمند رویدادی در حد یک معجزه بزرگ سیاسی است. شکست مورد انتظار حزب کارگر در انتخابات پنجشنبه باقی ماندن کوربن در منصب رهبری حزب را بمراتب دشوار تر از پیش میسازد.
در مقابل، خانم می چنانچه به اکثریت پارلمانی بزرگتری دست پیدا کند موفقیت خود را کامل خواهد دید و حتی در صورت کاهش اکثریت در مجلس نیز، به دلیل طولانی کردن عمر دولت خود از سه سال به پنج سال و همچنین قرار گرفتن در موقعیت با ثبات تر در مذاکره با اتحادیه اروپا، از تصمیم به انجام انتخابات فوری راضی خواهد بود.
----------------------------------------------------------
یادداشت‌ها، آرا و نظرات نویسندگان خود را بیان می‌کنند و بازتاب دیدگاهی از سوی رادیو فردا نیستند.
