سال ۱۳۸۸ سال دستگيرى هزاران مخالف و كشتن دهها معترض، سال شكنجه و تجاوز، سال كاهش رشد اقتصادى تا حد زير دو درصد، سال شكست ديپلماسى جمهورى اسلامى در حل منازعه‌ى اتمى، سال نقض فزاينده و شديد حقوق بشر، سال رو به قهقرا رفتن فرهنگ و هنر دولتى، سال كوچك تر شدن كاست حكومتى، و سال يك تقلب انتخاباتى بى سابقه در جمهورى اسلامى بود. اما رهبر جمهورى اسلامى از اين سال به عنوان سال انجام كارهاى بزرگ در عرصه‌ى علمى و صنعتى، در فعاليت هاى اجتماعى، و در سياست خارجى سخن گفت (الف، ۲۹ اسفند ۱۳۸۸).
اين سخن تا چه حد بر واقعيت و تا چه حد بر توهم اتكا دارد؟
توهم پيشرفت
با زائل شدن مشروعيت دينى و سياسى حكومت ولايت فقيه، حاكمان سعى دارند از علم و تكنولوژى براى خود سرمايه‌ى كارايى بيندوزند.
مقامات جمهورى اسلامى از رهبر تا رئيس جمهور، ايران را از اين جهت در رديف ابر قدرت‌ها قرار مى دهند و بر اين باورند كه «ايجاد زير ساخت هاى اقتصادى ، ارتباطى و مواصلاتى، پيشرفت هاى خيره كننده علمى و فناورى ... در برخى زمينه ها ايران را در رديف ۱۰ يا ۸ كشور اول جهان قرار داده است.»(خامنه‌اى، ايرنا، ۱ فروردين ۱۳۸۹) اين توهم را بايد در كنار ده ها گزارش از سازمان‌هاى بين المللى كه كشورها را با يكديگر مقايسه مى كنند قرار داد. ايران از اغلب جهات در ميان پنجاه كشور پايين فهرست حدود ۲۰۰ تايى كشورها در جدول هاى مقايسه‌اى قرار دارد.
در حوزه هاى توسعه، توليد علم، درجه‌ى آزادى اقتصادى، سهم در بازار فن آورى اطلاعات، برخوردارى از امكانات ارتباطى، سهولت كسب و كار، قدرت سياسى زنان، رقابت پذيرى، بهره ورى، سرانه‌ى كتابخوانى، رونق، سهم از گردشگرى، شفافيت، آزادى، حقوق بشر، ارزش پول ملى، و جذب سرمايه‌ى خارجى، ايران در پايين ترين رتبه‌هاى فهرست‌هاى مقايسه اى و در ريسك سرمايه گذارى، فساد، آلودگى محيط زيست، پول شويى، فرار مغزها، تورم، مصرف مواد مخدر، مجازات اعدام، فرستادن پناهنده به خارج، ايران در رديف‌هاى بالاى اين گونه فهرست‌ها قرار دارد. در مورد تك تك موارد فوق منابع مشخص و تفصيلى وجود دارد.
توهم «همه با من»
حتى راهپيمايى سه ميليونى معترضان در روز ۲۵ خرداد ۱۳۸۸ نتوانست موجب زدودن اين توهم ولى فقيه شود كه مردم يكپارچه مطيع وى هستند. مردمى كه ده ماه است در برابر يكى از خشن ترين حكومت‌هاى دوران معاصر ايران مقاومت كرده و در هر فرصتى مخالفت خود را با حكومت ابراز كرده‌اند (با حضور ميليونى در مراسم چهار شنبه سورى حرام اعلام شده، و حتى در زمان تحويل سال و بر مقبره‌ى حافظ) متحد تحت امر ولى فقيه معرفى مى شوند: «در روز انتخابات ، مردم به دو گروه ۱۴ ميليونى و ۲۴ميليون تقسيم شدند و هركس به فرد مورد نظر خود راى داد اما اين دو گروه پس از مدتى نه چندان طولانى و هنگاميكه نقشه بيگانگان را ديدند با هم يكى شدند و همه ملت ، بيدار ويكپارچه در مقابل دشمنان ، شورشگران و اغتشاشگران ايستادند.» (خامنه اى، ايرنا، ۱ فروردين ۱۳۸۸)
توهم دخالت بيگانه در اعتراضات
خامنه‌اى خود اقرار دارد (بدون فشار بازجويان يا زندانى انفرادى) كه دليلى مشخص براى دخالت بيگانگان در حوادث پس از انتخابات ندارد: «بنده كسى را متهم نمى كنم.» (ايرنا، ۱ فروردين ۱۳۸۹) اما تنها با نگاه به شكل كار (يعنى اعتراضات سه ميليونى كه رهبرى خود حق پندار نمى تواند آن را باور كند) و هندسه‌ى اعتراضات (به علاوه‌ى كشف و شهود) مى توان آنها را به بيگانگان نسبت داد: «هندسه ى كار دشمن را مى شناسم و تشخيص مى دهم، همچنانكه ذهن مردم و تحليلگران مستقل ، صادق و تيز بين [بازجويان سپاه] نيز با تامل در شكل و روند اين حوادث، آن را به عوامل خارجى منتسب كردند.» (همان جا) اين نوع استدلال مقوم توهم مورد بحث است و نه اثبات كننده‌ى مدعاى ولى فقيه.
بر اساس همين توهم است كه ولى فقيه امور بسيار عادى در همه‌ى جوامع مثل تقسيم مردم به «دو گروه اقليت و اكثريت» و «برنده و بازنده» و قرار گرفتن آنها در مقابل يكديگر را نقشه واضح بيگانگان معرفى مى كند.
در كشورى كه ابرقدرت‌ها بتوانند سه ميليون نفر را در اعتراض به خيابان‌ها بياورند و اعتراضات را بيش از نه ماه كش دهند در حالى كه سه دهه است همه‌ى امكانت كشور در اختيار ولى فقيه بوده و هر روز دگر انديشان و دگر باشان سركوب شده‌اند حكومت بايد به سرعت استيضاح شده و جاى خود را به حكومتى ديگر و با كفايت بدهد.
توهم ابر قدرتى
اغراق بر قدرت منطقه‌اى جمهورى اسلامى براى افكار عمومى در اسرائيل يا ايالات متحده توسط نيروهايى كه به برخورد نظامى با مشكل غنى سازى ايران باور دارند از سوى متوهمان حاكم در ايران به اعتراف دشمن به قدرت و ابهت اين نظام تعبير مى شود. (خامنه‌اى، ايرنا، ۱ فروردين ۱۳۸۹) واقعيت در اين گونه سخنان تحليلگران غربى و برخى رهبران اسرائيل زمينه سازى براى حمله به جمهورى اسلامى است و نه بزرگداشت آن.
رسانه‌هاى دولتى ايران خريداران دائمى مواضع نو محافظه كاران و بازهاى يك جانبه گرا در حوزه‌ى سياست خارجى آمريكا و برخى مقامات اسرائيلى هستند و سخنان آنها را به تمامه بازتاب مى دهند. اين افراد به جاى آن كه به صراحت به حمله‌ى نظامى دعوت كنند تبليغات سياسى جمهورى اسلامى در مورد قدرت نظامى آن را به افكار عمومى جامعه‌ى خود انتقال مى دهند و رسانه هاى دولتى حرف‌هايى را كه خود منشا آنها هستند از زبان ديگران دوباره به خورد مخاطبانشان مى دهند.
هيچ كشورى در دنياى امروز با فروش نفت به عنوان عمده ترين منبع درآمد و خريد اسلحه از خارج به ابرقدرت تبديل نشده است. ايران از اين جهت استثنا نيست. كشورهاى قدرتمند جهان با سرمايه‌هاى علمى و پژوهشى، قدرت اقتصادى، سهم خود در تجارت جهانى، توان ديپلماتيك، و سرمايه گذارى بر روى زير ساخت‌هاى خود به اين موقعيت دست يافته اند. اگر بتوان با تبليغات سياسى و گروه هاى شبه فاشيستى يك ملت با فرهنگ، ضد خشونت و فرهيخته را تحت انقياد قرار داد با اين گونه تبليغات و استفاده از همان نيروها تحت عنوان نيروهاى استشهادى نمى توان دنيا را زير سلطه‌ى خود قرار داد و ادعاى ابر قدرتى كرد.
***
حاكمان جمهورى اسلامى نه تنها در حوزه‌هاى ذكر شده متوهم اند بلكه تلاش مى كنند توهمات خود را محقق سازند و واقعيات را به گونه‌اى تغيير دهند كه توهمات آنها واقعى جلوه كند: دستكارى در آمارها متوجه به تحقق توهمات در حوزه‌ى پيشرفت‌هاست؛ در دوران احمدى نژاد همه‌ى سعى دستگاه‌هاى دولتى ارائه‌ى آمارهاى دستكارى شده به مردم و سازمان هاى بين المللى بوده تا رتبه‌ى ايران را در فهرست‌هاى مقايسه‌اى تغيير دهند؛ تظاهرات دولتى متوجه به تحقق توهم اطاعت مردم از ولى فقيه است و در برابر، اعتراضات ميليونى معترضان نمايش معرفى مى شود. (خامنه‌اى، ايرنا، ۱ فروردين ۱۳۸۸) دادگاه‌هاى نمايشى، انفرادى‌ها، اعترافات تلويزيونى و زندان هاى بلند مدت براى واقعى جلوه دادن توهم دخالت بيگانه است؛ و غنى سازى، تهديدات و موشك پرانى‌ها در جهت تحقق توهم ابر قدرتى است.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
دیدگاه‌های بازتاب یافته در این یادداشت، الزاماً بازتاب نظرات رادیو فردا نیست.
اين سخن تا چه حد بر واقعيت و تا چه حد بر توهم اتكا دارد؟
توهم پيشرفت
با زائل شدن مشروعيت دينى و سياسى حكومت ولايت فقيه، حاكمان سعى دارند از علم و تكنولوژى براى خود سرمايه‌ى كارايى بيندوزند.
در كشورى كه ابرقدرت‌ها بتوانند سه ميليون نفر را در اعتراض به خيابان‌ها بياورند و اعتراضات را بيش از نه ماه كش دهند در حالى كه سه دهه است همه‌ى امكانت كشور در اختيار ولى فقيه بوده و هر روز دگر انديشان و دگر باشان سركوب شده‌اند حكومت بايد به سرعت استيضاح شده و جاى خود را به حكومتى ديگر و با كفايت بدهد.
در حوزه هاى توسعه، توليد علم، درجه‌ى آزادى اقتصادى، سهم در بازار فن آورى اطلاعات، برخوردارى از امكانات ارتباطى، سهولت كسب و كار، قدرت سياسى زنان، رقابت پذيرى، بهره ورى، سرانه‌ى كتابخوانى، رونق، سهم از گردشگرى، شفافيت، آزادى، حقوق بشر، ارزش پول ملى، و جذب سرمايه‌ى خارجى، ايران در پايين ترين رتبه‌هاى فهرست‌هاى مقايسه اى و در ريسك سرمايه گذارى، فساد، آلودگى محيط زيست، پول شويى، فرار مغزها، تورم، مصرف مواد مخدر، مجازات اعدام، فرستادن پناهنده به خارج، ايران در رديف‌هاى بالاى اين گونه فهرست‌ها قرار دارد. در مورد تك تك موارد فوق منابع مشخص و تفصيلى وجود دارد.
توهم «همه با من»
حتى راهپيمايى سه ميليونى معترضان در روز ۲۵ خرداد ۱۳۸۸ نتوانست موجب زدودن اين توهم ولى فقيه شود كه مردم يكپارچه مطيع وى هستند. مردمى كه ده ماه است در برابر يكى از خشن ترين حكومت‌هاى دوران معاصر ايران مقاومت كرده و در هر فرصتى مخالفت خود را با حكومت ابراز كرده‌اند (با حضور ميليونى در مراسم چهار شنبه سورى حرام اعلام شده، و حتى در زمان تحويل سال و بر مقبره‌ى حافظ) متحد تحت امر ولى فقيه معرفى مى شوند: «در روز انتخابات ، مردم به دو گروه ۱۴ ميليونى و ۲۴ميليون تقسيم شدند و هركس به فرد مورد نظر خود راى داد اما اين دو گروه پس از مدتى نه چندان طولانى و هنگاميكه نقشه بيگانگان را ديدند با هم يكى شدند و همه ملت ، بيدار ويكپارچه در مقابل دشمنان ، شورشگران و اغتشاشگران ايستادند.» (خامنه اى، ايرنا، ۱ فروردين ۱۳۸۸)
توهم دخالت بيگانه در اعتراضات
خامنه‌اى خود اقرار دارد (بدون فشار بازجويان يا زندانى انفرادى) كه دليلى مشخص براى دخالت بيگانگان در حوادث پس از انتخابات ندارد: «بنده كسى را متهم نمى كنم.» (ايرنا، ۱ فروردين ۱۳۸۹) اما تنها با نگاه به شكل كار (يعنى اعتراضات سه ميليونى كه رهبرى خود حق پندار نمى تواند آن را باور كند) و هندسه‌ى اعتراضات (به علاوه‌ى كشف و شهود) مى توان آنها را به بيگانگان نسبت داد: «هندسه ى كار دشمن را مى شناسم و تشخيص مى دهم، همچنانكه ذهن مردم و تحليلگران مستقل ، صادق و تيز بين [بازجويان سپاه] نيز با تامل در شكل و روند اين حوادث، آن را به عوامل خارجى منتسب كردند.» (همان جا) اين نوع استدلال مقوم توهم مورد بحث است و نه اثبات كننده‌ى مدعاى ولى فقيه.
بر اساس همين توهم است كه ولى فقيه امور بسيار عادى در همه‌ى جوامع مثل تقسيم مردم به «دو گروه اقليت و اكثريت» و «برنده و بازنده» و قرار گرفتن آنها در مقابل يكديگر را نقشه واضح بيگانگان معرفى مى كند.
در كشورى كه ابرقدرت‌ها بتوانند سه ميليون نفر را در اعتراض به خيابان‌ها بياورند و اعتراضات را بيش از نه ماه كش دهند در حالى كه سه دهه است همه‌ى امكانت كشور در اختيار ولى فقيه بوده و هر روز دگر انديشان و دگر باشان سركوب شده‌اند حكومت بايد به سرعت استيضاح شده و جاى خود را به حكومتى ديگر و با كفايت بدهد.
توهم ابر قدرتى
اغراق بر قدرت منطقه‌اى جمهورى اسلامى براى افكار عمومى در اسرائيل يا ايالات متحده توسط نيروهايى كه به برخورد نظامى با مشكل غنى سازى ايران باور دارند از سوى متوهمان حاكم در ايران به اعتراف دشمن به قدرت و ابهت اين نظام تعبير مى شود. (خامنه‌اى، ايرنا، ۱ فروردين ۱۳۸۹) واقعيت در اين گونه سخنان تحليلگران غربى و برخى رهبران اسرائيل زمينه سازى براى حمله به جمهورى اسلامى است و نه بزرگداشت آن.
رسانه‌هاى دولتى ايران خريداران دائمى مواضع نو محافظه كاران و بازهاى يك جانبه گرا در حوزه‌ى سياست خارجى آمريكا و برخى مقامات اسرائيلى هستند و سخنان آنها را به تمامه بازتاب مى دهند. اين افراد به جاى آن كه به صراحت به حمله‌ى نظامى دعوت كنند تبليغات سياسى جمهورى اسلامى در مورد قدرت نظامى آن را به افكار عمومى جامعه‌ى خود انتقال مى دهند و رسانه هاى دولتى حرف‌هايى را كه خود منشا آنها هستند از زبان ديگران دوباره به خورد مخاطبانشان مى دهند.
هيچ كشورى در دنياى امروز با فروش نفت به عنوان عمده ترين منبع درآمد و خريد اسلحه از خارج به ابرقدرت تبديل نشده است. ايران از اين جهت استثنا نيست. كشورهاى قدرتمند جهان با سرمايه‌هاى علمى و پژوهشى، قدرت اقتصادى، سهم خود در تجارت جهانى، توان ديپلماتيك، و سرمايه گذارى بر روى زير ساخت‌هاى خود به اين موقعيت دست يافته اند. اگر بتوان با تبليغات سياسى و گروه هاى شبه فاشيستى يك ملت با فرهنگ، ضد خشونت و فرهيخته را تحت انقياد قرار داد با اين گونه تبليغات و استفاده از همان نيروها تحت عنوان نيروهاى استشهادى نمى توان دنيا را زير سلطه‌ى خود قرار داد و ادعاى ابر قدرتى كرد.
***
حاكمان جمهورى اسلامى نه تنها در حوزه‌هاى ذكر شده متوهم اند بلكه تلاش مى كنند توهمات خود را محقق سازند و واقعيات را به گونه‌اى تغيير دهند كه توهمات آنها واقعى جلوه كند: دستكارى در آمارها متوجه به تحقق توهمات در حوزه‌ى پيشرفت‌هاست؛ در دوران احمدى نژاد همه‌ى سعى دستگاه‌هاى دولتى ارائه‌ى آمارهاى دستكارى شده به مردم و سازمان هاى بين المللى بوده تا رتبه‌ى ايران را در فهرست‌هاى مقايسه‌اى تغيير دهند؛ تظاهرات دولتى متوجه به تحقق توهم اطاعت مردم از ولى فقيه است و در برابر، اعتراضات ميليونى معترضان نمايش معرفى مى شود. (خامنه‌اى، ايرنا، ۱ فروردين ۱۳۸۸) دادگاه‌هاى نمايشى، انفرادى‌ها، اعترافات تلويزيونى و زندان هاى بلند مدت براى واقعى جلوه دادن توهم دخالت بيگانه است؛ و غنى سازى، تهديدات و موشك پرانى‌ها در جهت تحقق توهم ابر قدرتى است.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
دیدگاه‌های بازتاب یافته در این یادداشت، الزاماً بازتاب نظرات رادیو فردا نیست.
