تلویزیون دولتی ایران مستندی هفت دقیقه‌ای درباره دو شهروند ایرانی- بریتانیایی و چینی-آمریکایی متهم به «جاسوسی» پخش کرده است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس می‌گوید پخش این مستند به منظور تحت فشار قرار دادن لندن و واشینگتن صورت گرفته است.
بر اساس گزارش خبرگزاری صداوسیما٬ در این مستند تصاویری از ژیائو وانگ، شهروند آمریکایی چینی‌تبار پخش و او متهم شده که در پوشش فعالیت علمی و تحقیقاتی٬ به «جاسوسی» از نهادهای خاص در ایران پرداخته است.
خبرگزاری صداوسیما روز دوشنبه ششم آذر با انتشار بخش‌هایی از این مستند که به این شهروند آمریکایی مربوط است٬ وی را دانشجوی مقطع دکترا دانشگاه پرینستون آمریکا معرفی کرده که مدرک کار‌شناسی ارشد خود را از دانشگاه هاروارد گرفته است.
این خبرگزاری ادعا کرده است که این دو دانشگاه به «نهادهای امنیتی و شورای روابط خارجی آمریکا» وابسته هستند٬ اطلاعات مورد نیاز این نهاد‌ها را در قالب موضوع پایان‌نامه به دانشجویان خود می‌دهند و آنها را به کشورهایی که واشینگتن در آنجا دارای اماکن دیپلماتیک نیست می‌فرستند تا برای آنها اطلاعات جمع‌آوری کنند.
در این گزارش همچنین ادعا شده که منابع مالی پژوهش‌های این دو دانشگاه را مرکز «بیژن و شروین مصور رحمانی» که با «بهاییان و اپوزیسیون٬ سلطنت‌طلبان و حتی سی‌آی‌ای» رابطه تنگاتنگ دارند٬ تامین می‌کنند.
خبرگزاری صداوسیما این دو دانشگاه را در راه‌اندازی «انقلاب‌های رنگی» در کشورهای بلوک شرق و جمهوری‌های مستقل‌شده شوروی سابق نیز دخیل دانسته است.
آن‌طور که در این گزارش آمده٬ نوع فعالیت‌های ژیائو وانگ که به عنوان زبان‌آموز فارسی و محقق فرهنگ و توریسم به ایران آمده بود٬ در سفر اول خود به دلیل تلاش برای به دست آوردن اطلاعات از مجموعه‌های خاص٬ «حساسیت‌برانگیز» می‌شود.
با این حال به دلیل آنچه «مقاومت حراست‌های» وزارت امور خارجه٬ آرشیو مجلس و کتابخانه مجلس نامیده شده٬ وی در سفر اول موفق به دستیابی به اطلاعات خاصی نمی‌شود.
اما بر اساس این مستند٬ وی در سفر دوم که قصد داشت «۴۵۰۰ سند آرشیوی» را از کشور خارج کند بازداشت می‌شود.
این فیلم با اشاره به بازشدن درهای آمریکا به روی دانشجویان ایرانی و اعزام راحت‌تر محققان و استادان آمریکایی به ایران که چند سالی است در دستور کار وزارت خارجه آمریکا قرار گرفته٬ این تبادل علمی را زیرسوال برده و با اشاره به فعالیت ژیائو وانگ نوشته که این رفت‌و‌آمد‌ها همیشه به «علم‌آموزی ختم نشده است».
در مستند تلویزیون دولتی ایران٬ این پژوهشگر آمریکایی- چینی با لباس ویژه زندانیان ایران در دادگاه مشاهده می‌شود و در حالی‌که سایر افراد حاضر در دادگاه دیده نمی‌شوند٬ فردی که به نظر می‌رسد قاضی دادگاه است از وی می‌پرسد با چه هدفی قصد جمع‌آوری اطلاعات خاصی را داشته است؟
این محقق در بخشی از این مستند می‌گوید با مرکز اسناد ملی٬ کتابخانه ملی٬ استاد وزارت خارجه و کتابخانه و آرشیو مجلس ایران سر و کار داشته و «هر چه آمریکا از ایران اطلاعات بیشتری داشته باشد٬ برای سیاست‌گذاری در قبال ایران بهتر خواهد بود».
وی افزوده که شورای روابط خارجی و نهادهای امنیتی آمریکا «به صورت صریح بیان کرده‌اند که قصد دارند ارتباطات آموزشی و دانشگاهی بین دانشگاه پرینستون و مراکز آموزشی ایران را هموار کنند».
وی اضافه کرده است، به همین دلیل «وقتی در ماه مارس به آمریکا برگشتم٬ با کسی که مسئول برنامه‌های در آمریکن کانسیلز بود درباره تجربیاتم در ایران صحبت کردم».
گزارشگر خبرگزاری صداوسیما با استفاده از صحبت‌های این پژوهشگر می‌گوید که این افراد به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در خدمت نهادهای امنیتی آمریکا قرار می‌گیرند و با آنکه «خودش گفته که می‌خواسته فرهنگ ایران را مطالعه کند٬ اما کلیدواژه‌های جستجوی او چیز دیگری را نشان می‌داد».
این گزارش مدعی شده که ژیائو وانگ در تحقیقات خود به دنبال این بوده که «چگونه ایران در طول تاریخ، فروپاشی حکومت داشته است؟ چه افرادی در این فروپاشی تاثیرگذار بوده‌اند؟ چرا حکومت مذهبی در ایران استمرار دارد؟ و چه عواملی موجب نارضایتی٬ خشونت و جنگ شهری می‌شود؟»
این اتهام‌ها علیه این پژوهشگر آمریکایی در حالی مطرح شده که همسر وی در گفت‌و‌گو با آسوشیتدپرس گفته است که درباره این مستند هنوز با وزارت خارجه آمریکا صحبت نکرده٬ اما اتهام‌های طرح‌شده علیه شوهرش را نادرست می‌داند.
در این مستند تصاویری نیز از نازنین زاغری-رتکلیف٬ شهروند ایرانی-بریتانیایی که برای بنیاد خیریه تامسون رویترز کار می‌کرد٬ پخش شده است.
به نوشته آسوشیتدپرس٬ به نظر می‌رسد این تصاویر برای تحت فشار قرار دادن آمریکا و نیز بریتانیا که باید برای آزادی وی ۵۳۰ میلیون دلار به ایران پرداخت کند٬ پخش شده است.
موضوع خانم زاغری در هفته‌های اخیر با اظهارات وزیر خارجه بریتانیا درباره وی به یکی از موضوع‌های داغ تبدیل شده است.
بوریس جانسون گفته بود که زاغری در ایران به فعالیت روزنامه‌نگاری مشغول بوده٬ اما بنیاد تامسون رویترز این موضوع را رد کرده و جانسون را متهم کرده است که اظهاراتش ممکن است به افزایش حکم حبس خانم زاغری منجر شود.
خام زاغری که به «براندازی نرم» علیه حکومت ایران متهم شده٬ سال ۹۵ همراه با دختر خردسالش برای دیدار با خانواده به ایران سفر کرده بود که بازداشت شد و در حال حاضر در حال گذراندن حکم پنج سال حبس خود در تهران است.
وی در حال حاضر نیز با اتهام‌هایی مواجه شده که ممکن است برای وی تا ۱۶ سال حبس به همراه داشته باشد.
علاوه بر رابرت لوینسون که سال‌هاست در ایران ناپدید شده و مقام‌های تهران می‌گویند از سرنوشت او اطلاعی ندارند٬ شمار دیگری از شهروندان دارای تابعیت ایرانی-آمریکا نیز در این کشور بازداشت هستند.
باقر نمازی٬ کارمند سابق یونیسف که ۸۱ ساله است و پسرش سیامک نمازی از آن جمله‌اند.
