حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، روز سه‌شنبه با ذکر این که «اروپایی‌ها فقط به برجام آویزان شده‌اند و اقدامی برای حفظ آن نمی‌کنند» گفت که بعید است اروپایی‌ها اینستکس را هم اجرایی کنند.
کانال مالی موسوم به اینستکس سازوکاری ویژه است که قرار است اروپا از آن برای دور زدن تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران استفاده کند.
این سازوکار قرار است ارتباطات مالی ایران با جهان را که بر اثر تحریم‌های آمریکا در تنگنا قرار گرفته مقداری تسهیل کند و فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا، گفته است که نخستین تراکنش از طریق این سازوکار قرار است طی هفته‌های پیش رو انجام شود.
اما حشمت‌الله فلاحت‌پیشه روز سه‌شنبه، ۳۱ اردیبهشت، در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر دربارهٔ احتمال اجرای اینستکس از سوی اروپایی‌ها گفت: «بعید می‌دانم نتیجه‌ای در این باره از سوی اروپا شکل گیرد.»
با وجود ابراز امیدواری مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا بر مؤثر واقع شدن اینستکس، یک هفته پیش از این برایان هوک، نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران، نیز در گفت‌وگویی اختصاصی با رادیوفردا نسبت به عملی شدن نهایی اینستکس ابراز شک و تردید کرد.
به گفته آقای هوک، اینستکس «دو طرف دارد» و در این میان طرف ایرانی شرایط را برای عملی شدن اینستکس فراهم نکرده است.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی روز سه‌شنبه ۲۸ اسفند ۹۷ از ثبت شرکت متناظر و هم‌تراز اینستکس اروپایی در تهران با هدف «رفع محدودیت‌های تحریم‌ها» خبر داد.
اما با این حال برایان هوک به رادیوفردا گفت که «ایرانی‌ها نظام مالی شفافی را پیاده نکرده‌اند که به عملی شدن اینستکس کمک کند. بنابراین به‌راستی اصلاً مطمئن نیستم که عملی شود.»
آقای هوک تأکید کرد که اینستکس شرکت‌ها را نیز مجاب به تعامل با ایران نمی‌کند و «اگر مثلاً به مدیر بی‌ام‌و» این انتخاب داده شود که بین دادوستد با ایران یا آمریکا یکی را انتخاب کند «او بازار ایالات متحده را انتخاب خواهد کرد».
جمهوری اسلامی در یکمین سالگرد خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، ضمن اینکه از توقف برخی از تعهداتش ذیل برجام خبر داد، به سه کشور بریتانیا، آلمان و فرانسه ضرب‌الاجلی ۶۰ روزه داد که منافع اقتصادی ایران تأمین شود وگرنه به گفته حسن روحانی، رئیس جمهور، «دو اقدام دیگر را شروع می‌کنیم و سطحی در غنی‌سازی برای ما مطرح نخواهد بود».
اینستکس قرار است یکی از ابزارهای تامین این «منافع» برای ایران باشد، ابزاری که به نظر می‌رسد نه در ایران و نه در آمریکا کسی به کارایی‌اش اعتقاد ندارد.
در همین زمینه بهزاد صابری انصاری، مشاور وزیر امور خارجه ایران، در گفت‌وگویی که با شبکه العالم داشته و متن آن امروز سه‌شنبه در خبرگزاری ایسنا منتشر شد، گفت که تا آخرین روز پیش از ضرب‌الاجل ایران، «جلسات، هماهنگی‌ها و برنامه‌ریزی‌ها در خصوص سازوکار موسوم به اینستکس به صورت عادی در جریان بود.»
او اظهار داشت: «آخرین دور گفت‌وگوهای کارشناسی بین ایران و سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا در خصوص طیف وسیعی از موضوعات خصوصاً اینستکس برگزار شد، پیشرفت‌های نسبتاً خوبی هم صورت گرفت. اما فاصله زیادی تا تعهدات طرف‌های مقابل باقی بود.»
صابری انصاری اضافه کرد: «طرف مقابل لااقل تا روز هفتم ماه مه (قبل از اعلام سیاست جدید ایران) از خود جدیت نشان داده اما این جدیت در یک سال گذشته به آن نتیجه‌ای که باید می‌رسید نرسیده است و به همین دلیل ایران سیاست جدید خود را اعلام کرد؛ چرا که صرف جدی بودن، اراده داشتن و ثبت یک مکانیسم، آن نتیجه‌ای که ایران خواهان آن بوده را به همراه نداشته است.»
