سرگئی لاوروف، وزیر خارجهٔ روسیه، روز سهشنبه هفتم اسفند وارد تهران شد تا با مقامهای جمهوری اسلامی ایران گفتوگو کند.
وزارت خارجه ایران سفر آقای لاوروف را «یک روزه» خوانده و وزارت خارجه روسیه هم گفته است که لاوروف به دعوت عباس عراقچی، همتای ایرانیاش، به تهران رفته است.
در ایران اما گمانهزنیها در خصوص اهداف این سفر زیاد است. آقای لاوروف که برای نخستین بار از زمان پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاستجمهوری ۱۴۰۳ به ایران رفته است، پیشتر به آنکارا و ریاض سفر کرده بود. او همچنین در عربستان به صورت مستقیم با مارکو روبیو روبهرو شد و با وزیر خارجه ایالات متحده مذاکره کرد.
بازگشت دونالد ترامپ به قدرت و تلاشهای او برای برقراری ارتباط با روسیه و همچنین مذاکرات مستقیم دو طرف در ریاض، باعث شده تا رسانهها و تحلیلگران در ایران، حضور دیپلمات روس در تهران را بیارتباط با اختلافات میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده ندانند.
خبرگزاری دولت جمهوری اسلامی، ایرنا، در تحلیلی نوشته که هرچند بعید است لاوروف در این سفر پیامی از آمریکا داشته باشد اما احتمالاً میتواند برآوردی از رویکرد دولت جدید در کاخ سفید در قبال ایران به مقامهای جمهوری اسلامی ارائه دهد.
این گزارش همچنین اضافه کرده که موضوع سوریه از دیگر مسائل مهمی خواهد بود که لاوروف و عراقچی دربارهٔ آن گفتوگو خواهند کرد. با سقوط حکومت بشار اسد، تهران و مسکو دوست خود در سوریه را از دست دادهاند و حالا تلاش میکنند راهبرد خود را برای نظم جدید در آن کشور بهروزرسانی کنند.
روزنامه «شرق» هم در گزارشی، سفر مقام ارشد کرملین را «تلاش روسیه برای هم راستا کردن تهران و آنکارا در مسیر منافع مسکو» معرفی کرده است. این روزنامه اصلاحطلب در مطلب روز سهشنبه خود با اشاره به اینکه وزیر خارجهٔ روسیه پیشتر در آنکارا با همتای ترکیهای خود دیدار کرده بود، نوشته که کرملین تلاش دارد از ایران و ترکیه در مسائل منطقهای و بینالمللی بهره ببرد.
روزنامه اعتماد هم در گفتوگویی با عبدالرضا فرجی راد، نوشته که سفر لاوروف قطعا بیارتباط با تحولات در ایالات متحده نیست. این استاد ژئوپولتیک دانشگاه در ادامه توضیح داده که احتمال دارد هدف روسیه از این سفر، درک مواضع ایران در قبال آمریکا باشد تا از آن در مذاکرات آتی احتمالی میان پوتین و ترامپ استفاده کند.
علی مطهری، نایب رئيس پیشین مجلس، در گفتوگویی هشدار داده که ایران هرگز نباید به روسیه اعتماد کند. این نماینده سابق مجلس با اشاره به اینکه روسیه در طول تاریخ و از جمله توافق هستهای موسوم به «برجام» به ایران ضربه زده، میافزاید: «روسیه دوست دارد که ایران همیشه مقابل آمریکا باشد و مسکو هم پشت آن بایستد و ما را به عنوان سپری برای خود میبینید و بهشدت نگران است که روابط میان ایران و ایالات متحده نزدیک شود».
او همچنین با اشاره به همکاری میان ایران و روسیه در جنگ اوکراین، میگوید: «آنها ما را به جنگ اوکراین کشاندند و اولین کسی هم که لو دادند که ما به روسیه پهپاد دادهایم، خود روسها بودند».
جمهوری اسلامی ایران در سالهای اخیر و همزمان با آغاز جنگ اوکراین، روابط خود را با مسکو گسترش داده و تسلیحات مختلفی از جمله پهپادهای «شاهد» را در اختیار ارتش پوتین قرار داده است. گسترش همکاری که به قیمت اعمال تحریمهای جدید و گستردهتر علیه ایران تمام شده است.
دو کشور همچنین به تازگی یک «توافقنامه جامع راهبردی» امضا کردند که به گفته آنها، باعث نزدیکی بیشتر تهران و مسکو خواهد شد. روابطی که در داخل کشور منتقدان بسیاری دارد و مخالفان با اشاره به رویکردهای پیشین روسیه، هشدار میدهند که مسکو باز هم ممکن است ایران را به اهرم خود در بازیهای بزرگتر تبدیل کند.
با بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید به نظر میرسد که روسیه دیگر مانند قبل در موضع ضعف قرار نداشته باشد و با تماسهایی که به صورت مستقیم میان رهبران مسکو و واشینگتن در جریان است، احتمالاً از شدت فشارها و انزوای کرملین کاسته خواهد شد.
این همان مسئلهای است که بسیاری در ایران از جمله روزنامه جمهوری اسلامی، نسبت به آن ابراز نگرانی کردهاند. این روزنامه خواستار این شده که پیش از آنکه ایران به «مهرهٔ معاملهٔ بزرگ میان پوتین و ترامپ» تبدیل شود، «تدابیری در دستور کار قرار گیرد که منافع ملی کشور در اولویت قرار گیرند».