۵۱ گروه و نهاد در آمریکا که می‌گویند میلیون‌ها تن از مردم این کشور را نمایندگی می‌کنند روز اول اسفند از کنگره ایالات متحده خواستند تا مسیر بازگشت آمریکا به برجام را هموار کند.
سازمان «جیاستریت» از امضاکنندگان این بیانیه است که یک گروه غیرانتفاعی لیبرال به شمار می‌رود و به عنوان حامی اسرائیل و حامی صلح در واشینگتن شناخته می‌شود.
لوگان بِی‌راف، مدیر ارتباطات جیاستریت، به رادیوفردا می‌گوید: «بیانیه‌ای که توسط بسیاری از سازمان‌ها امضا شده است، مشخصا می‌گوید که رئیس‌جمهوری آینده و پس از آن باید در راستای بازگشت آمریکا به برجام اقدام کنند و متعهد به طی کردن مسیر دیپلماتیک در قبال موضوع هسته‌ای ایران و سایر رفتارهای منطقه‌ای ایران باشند، به جای این که از متحدان‌مان در سراسر دنیا دور شویم و خود را در مسیری قرار دهیم که بالقوه می‌تواند به جنگ منجر شود.»
بیانیه این ۵۱ نهاد پس از آن منتشر می‌شود که کمیته ملی حزب دمکرات هم قطعنامه‌ای درون‌حزبی در همین زمینه به تصویب رسانده است. در آن قطعنامه اگرچه تاکید شده که با بازگشت به برجام مسیر دیپلماسی باید دنبال شود اما در عین حال آمده که آمریکا همراه با سایر کشورهای ۴+۱ باید برای سایر چالش‌ها در قبال رفتار ایران نیز راه‌حل‌هایی بیابد. از آن جمله به وضعیت حقوق بشر و زندانیان سیاسی و همچنین زندانیان دو تابعیتی اشاره شده است.
رادیوفردا در این باره با دو تحلیلگر گفت‌وگو کرده است تا تحلیل آنها از این فضا، آینده برجام و آینده روابط ایالات متحده را جویا شود. در عرصه دیپلماتیک و رسانه‌ای، مارک دوبوویتز، یکی از چهره‌های بسیار شناخته شده در واشینگتن است و به عنوان چهره منتقد سرسخت توافق اتمی با ایران و رفتار جمهوری اسلامی شناخته می‌شود.
او مدیر اجرایی بنیاد دفاع از دمکراسی‌ها (اف‌دی‌دی) و مدیر برنامه‌های ایران، تحریم و خلع سلاح در این نهاد است. آقای دوبوویتز به چند دولت در آمریکا و همچنین قانون‌گذاران این کشور در حوزه مورد مطالعه‌اش سال‌ها مشاوره داده و بیش از بیست بار به عنوان شاهد در جلسات کنگره آمریکا شهادت داده است.
آقای دوبوویتز،حتما در جریان تلاش‌های اخیر برای بازگشت آمریکا به توافق اتمی هستید. نظر شما به عنوان منتقد این توافق، درباره این تلاش‌ها چیست؟
به نظرم تصمیم به بازگشت به برجام از سوی یک رئیس‌جمهوری دمکرات، و تشویق کردن به این موضوع، حقیقتا در راستای استراتژی جمهوری اسلامی ایران است. این استراتژی این است که از مسیر صبر برای رسیدن به سلاح اتمی و موشک‌هایی که بتوانند آن را حمل کند، استفاده کنند، و این کار را با استفاده از برجام و محدودیت‌هایی انجام می‌دهد که به مرور زمان از بین می‌روند.
در تحلیل‌هایی که در این روزها در دفاع از بازگشت آمریکا به برجام مطرح می‌شود، دفاع از بازگشت همراه است با پیشنهاداتی برای نحوه این کار و اینکه باید در عین حال این توافق را هم به نوعی بهتر کرد یا تمدید کرد. نظر شما دراین‌باره چیست؟
به نظرم وزیر خارجه [مایک] پمپئو هم نظر مشابهی دارد. این که به یک توافق جامع با ایران برسیم که همه جنبه‌های رفتار شرورانه ایران را در برمی‌گیرد. رفتارهایی مانند موضوع تسلیحات، حمایت از تروریسم، گروگانگیری و سایر رفتارهای غیرقانونی. قاعدتا من طرفدار یک توافق جامع هستم که همه اشکالات اساسی برجام را تصحیح کند و آن توافق برای اینکه شامل سایر اقدامات خطرناک و تخریب‌کننده ایران شود، گسترش پیدا کرده باشد.
اما کمی در نحوه انجام این رویکردها تفاوت وجود دارد. یکی می‌گوید به میز مذاکره برویم و بگوییم ما به توافق بازمی‌گردیم اما درباره تمدید محدودیت‌ها یا موضوعات دیگر مذاکره کنیم. رویکرد دوم بر این باور است که اول تهران باید برخی قدم‌ها را بردارد تا وارد گفتگو شویم.
من فکر می‌کنم سیاست دولت کنونی آمریکا این است که این گفتگو با ایران درباره همه این مسائل می‌تواند هرلحظه شروع شود. در نتیجه به نظر می‌آید هیچ پیش‌شرطی برای مذاکره وجود نداشته باشد.
احساس من این است که رئیس جمهوری بسیار هم خوشحال خواهد شد که با حسن روحانی یا هر کسی که رژیم برای مذاکره بفرستد، بنشیند. اما واقعیت این است که بازگشت به برجام به شکل کنونی، به نفع آن استراتژیِ صبر ایران است که بتواند به سمت تولید سلاح اتمی پیش برود. واقعیت این است که وقتی رئیس جمهور جدید بیاید، محدودیت خرید سلاح برداشته می‌شود، برای محدود موشکی تنها چند سال بیشتر محدودیت خواهد بود، و ما تنها چند سال با اینکه ایران بتواند برنامه اتمی خود را به شدت گسترش بدهد و به سطح صنعتی برساند و سانتریفوژهای پیشرفته برای ساخت سلاح اتمی داشته باشد، فاصله خواهیم داشت. در نتیجه متوهمانه است که فکر کنیم که می‌توانیم به این برجام برگردیم، و مطمئننا متوهمانه است که فکر کنیم می‌توانیم بدون کارزار فشار حداکثری، این امتیازهای بسیار مهم را از رژیم برای متوقف کردن ساخت سلاح اتمی بگیریم.
در جوابتان به نکته های مختلفی اشاره کردید. در بخش اول پاسختان به دوازده شرط اشاره کردید. یعنی شما معتقدید که آمریکا بدون انجام آن خواسته‌ها می‌تواند بر سر میز گفتگو با ایران بنشیند؟
بله قطعا. آن دوازده مورد پیش‌شرط نیستند، آن درخواست‌ها برای این است که بگوید توافق جامع باید به چه شکل باشد. به نظرم دولت و خود رئیس جمهور بارها گفته‌اند که آماده‌اند با این رژیم بر سر میز گفتگو بنشینند و درباره آن دوازده خواسته صحبت بکنند و برای دستیابی به یک توافق جامع بر مبنای آن دوازده خواسته، مذاکره کنند. آن پیشنهاد وجود دارد و این ایران است که آن مذاکره را قبول نکرده است. آنها فکر می‌کنند می‌توانند تا پایان دولت ترامپ دوام بیاورند و یک دولت دمکرات نرم تر بر روی کار بیاید که در سال ۲۰۲۱ این میزان انتظارات نداشته باشد و حتی امتیازات بیشتری از آن بگیرد.
اما امروز اگر به این موضوع نگاه کنیم، این آمریکا بوده که یک توافق را ترک کرده است. به نظرتان انگیزه ایران برای بازگشت به میز مذاکره چه چیزی می‌تواند باشد؟
باز تاکید می‌کنم که وزیر خارجه پمپئو آشکارا گفته که اگر توافق جامعی وجود داشته باشد که به آن دوازده خواسته رسیدگی کند، ایالات متحده امتیازات فراوانی را بر روی میز خواهد گذاشت که از آن جمله برقراری رابطه دیپلماتیک با تهران، و هدایت یک تلاش بین‌المللی برای سرمایه‌گذاری چند صد میلیارد دلاری در ایران خواهد بود که به مردم ایران در نهایت این فرصت را بدهد که رویاها و آرزوهایشان محقق شود. این روی میز است. امتیازی بزرگ در برابر امتیازی بزرگ. و این رژیم است که در مقابل راه یک ایران شکوفا و آزاد و امیدوارم روزی دمکراتیک ایستاده است.
به برجام برگردیم. شما به پایان محدودیت‌ها اشاره کردید. البته ایران هم باید مثلا پروتکل الحاقی را در مجلس تصویب کند یا آژانس باید در نهایت جمعبندی جامع خود را درباره ایران ارائه دهد.
نه، ببینید بسیاری از محدودیت‌ها، فارغ از رفتار ایران رفع خواهد شد. محدودیت‌هایی هستند که بر مبنای برجام غروب خواهند کرد و ایران قادر خواهد بود که توانایی غنی‌سازی خود را افزایش دهد. می‌تواند سانتریفوژهای پیشرفته نصب کند. می‌تواند بعد از رفع ممنوعیت‌ها به سلاح‌های متعارف از هر جایی که بخواهد دست یابد. و بعد از رفع محدودیت موشکی، می‌تواند توانایی موشک‌های دوربرد از جمله موشک‌های قاره پیما که توانایی حمل سلاح دارد را توسعه دهد که می‌تواند آمریکا را تهدید کند. و این از همان ابتدا نکته خطرناک برجام بود که به ایران این فرصت را می‌دهد که در نهایت بتواند توانایی خود را به حدی برساند که فاصله‌اش تا ساخت سلاح به تقریبا صفر برسد. و همه این‌ها با آن استراتژی صبر که توضیح دادم ممکن می‌شود.
به محور اصلی این گفتگو برگردیم و آن تلاشی است که در جریان است تا دولت بعدی آمریکا تصمیم به بازگشت به برجام بگیرد. اگر راهی برای بازگشت به برجام نیست، تصور کنیم که یا آقای ترامپ یا شخص دیگری در دولت بعد در کاخ سفید است. محدودیتی بر برنامه هسته‌ای ایران نیست و آمریکا و ایران هم با هم صحبت نمی‌کنند. این چه شرایطی را به وجود خواهد آورد؟
این دقیقا دلیل این است که دولت کنونی آن دوازده خواسته را مطرح کرده و بارها گفته که آماده است برای دستیابی به یک توافق جامع با ایران مذاکره کند. برجام به خودیِ خود، راه‌های ایران برای دستیابی به سلاح نمی‌بندد. در واقع راه با آن مورد «غروب» در آن راستا هموار هم می‌کند. در نتیجه هر کسی که در ۲۰۲۱ رییس جمهور باشد با این واقعیت سخت روبرو می شود که برجام از اینکه ایران به سلاح اتمی دست یابد جلوگیری نمی‌کند و این تنها یک توافق جامع است که راه‌های ایران برای دستیابی به سلاح را می بندد و به مجموعه بزرگی از رفتارهای شرورانه ایران رسیدگی می‌کند و این راه‌حل درست دیپلماتیک است. اما در عین حال این دولت یا دولت بعدی، باید اهرم فشار داشته باشد و بدون آن ایران بر سر میز مذاکره نخواهد آمد، و آن چیزیست که امروز شاهد آن هستیم که با کارزار فشار حداکثری، فشار شدیدی بر رژیم وارد شود و در موقعیتی قرار می‌گیرد که باید انتخاب کند که می‌خواهد سلاح اتمی داشته باشد یا ثبات اقتصادی و سیاسی و باید با این تصمیم سخت روبرو شود.
کسانی که امروز تلاشی را دوباره آغاز کرده‌اند می‌گویند چنین تلاشی به ایران این پیام را می‌دهد که برجام را ترک نکند که به نظر آنها سناریوی بدتری خواهد بود. اینکه ایران به یکباره غنی سازی با درصد بیشتر را ادامه دهد یا توانایی را به شدت افزایش دهد خطرناک تر است و تلاش برای ترغیب به بازگشت به برجام، رهبری ایران را امیدوارتر می‌کند که به سمت این سناریوی خطرناک نروند. پاسخ شما به این رویکرد چیست؟
به نظر من این خطرناک‌تر است که به ایران اجازه دهیم که از برجام استفاده کند و از این مسیرهای صبر برای رفتن به سوی سلاح اتمی استفاده کند چون کاری که می‌کند این است که برنامه خود را توسعه می‌دهد، سانتریفوژهای پیشرفته‌تر نصب می‌کند ، موشک‌های دوربرد خود را توسعه می‌دهد و از برجام استفاده می‌کند تا اقتصادش را بسازد و برج و بارویی دور خود در مقابل فشار اقتصادی آتی بسازد. ایران این مسیر صبر را پیشه می‌کند و خوب می‌داند که در یک مقطع برای هر دولتی در آمریکا سخت خواهد بود که از این برنامه جلوگیری کند. و مهم است که ما به این مساله امروز رسیدگی کنیم به جای اینکه ۵ یا ده سال دیگر این کار را کنیم که پیامدهای خطرناکتری خواهد داشت.
اما آقای دوبوویتز، ایران می‌گوید که در پی تولید سلاح اتمی نیست.
بله، سال‌ها این را گفته‌اند، اما یک برنامه سلاح اتمی عظیم داشتند. در نتیجه به جامعه بین‌المللی دروغ گفته و تقلب کرده‌اند. من مطمئنم کسی در حزب دمکرات نیست که فکر کند ایران در این زمینه صادق بوده و این دقیقا دلیل این بود که یک روند دیپلماتیک و برجام وجود دارند. اگر ما فکر می‌کردیم که ایران در این زمینه متعهد است، دلیلی برای هیچ یک از این‌ها وجود نداشت. به نظر من این رفتار فریبکارانه ایران، رفتار فریبکارانه رژیم برای تلاش در راستای ساخت سلاح، دقیقا دلیل این است که دمکرات‌ها و جمهوری‌خواهان در تلاش برای یافتن راهی به پیش هستند تا از افتادن این اتفاق جلوگیری کنند.
