مشاور شهردار تهران در امور شهرسازی با اشاره به وجود ۵ تا ۵/۵ ميليون نفرحاشيه نشين درشهر تهران گفت: «متاسفانه روستاهای اطراف تهران به دليل رشد مهاجرت و افزايش بی رويه جمعيت به راحتی تبديل به شهر می‌شوند».
ولی شريف بيگلی به ايسنا گفت که هم اکنون استان تهران دارای ۵۴ شهر است که از اين تعداد تنها ۴ شهر، داری طرح جامع و تفصيلی هستند و مابقی يعنی ۵۰ شهر طرح ندارند.
همچنين کل کشور دارای يک هزار و ۱۶ شهر است که فقط ۱۶۰ شهر، دارای طرح جامع و تفصيلی شهری بوده و حدود ۹۰۰ شهر فاقد اين طرح هستند و به همين دليل با معضلات و مشکلات پيچيده‌ای مانند حاشيه نشينی مواجه هستند .
وجود ۵/۵ ميليون نفر حاشيه نشين دراستان تهران در حالی از سوی مشاور شهردار تهران عنوان شد که چندی پيش محمد باقر قاليباف، شهردار تهران نيز اعلام کرد ۳۵ تا ۵۰ درصد جمعيت پايتخت حاشيه نشين هستند.
قاليباف به خبرنگاران گفت: «با توجه به ارزيابی های صورت گرفته در حوزه خدمات شهری، تهران بيش از ۳/۵ ميليون نفر حاشيه نشين دارد که اين معضل،عوارض و ناهنجاری های فراوانی در پی خواهد داشت.»
از سوی ديگر وزير مسکن و شهرسازی نيز پيش از اين در همايش حاشيه نشينی و امنيت قضايی گفت که آمار حاشيه نشينان کل کشور نزديک به ۸ ميليون نفر است که حدود سه چهارم اين افراد در حوالی ۱۰ شهر بزرگ کشور سکونت دارند.
محمد سعيدی کيا همچنين به ايرنا گفت: «هم اکنون بيش از يک هشتم جمعيت شهری کشور به صورت حاشيه نشين در حوالی شهرها زندگی می کنند که اگر هرچه سريعتر اين موضوع مورد توجه جدی واقع نشود، طی ۱۰ سال آينده جمعيت حاشيه نشين کشور ۲ برابر خواهد شد.»
آمارهای متفاوت درباره وجود مناطق حاشيه ای و جمعيت حاشيه نشينان شهرهای بزرگ درحالی از سوی مسولان مختلف کشور اعلام می شود که همچنان تعريف درستی از حاشيه نشينی درميان دستگاه های دولتی و سازمان ها و ارگان های عمومی وجود ندارد.
مقابله با حاشيه نشينی
اداره آمار در ۲۶ آبان ماه سال جاری جمعيت کشور را ۷۰ ميليون ۴۹ هزار و ۲۶۲ نفر اعلام کرد که از اين تعداد بيش از ۶۸ درصد در شهرها و ۳۱ درصد در روستا ها زندگی می کنند. همچنين بر اساس اين آمار و به گفته وزير مسکن بيش از۸ ميليون نفر از جمعيت کشور در حاشيه شهرها زندگی می کنند.
حاشيه نشينی در حالی طی سالهای اخير افزايش چشمگيری داشته که بنا بر گفته کارشناسان و آگاهان نه تنها تاکنون هيچ برنامه خاصی از سوی دولت در اين باره ارايه نشده است بلکه مسولان و مديران دولتی همواره با قرار دادن اراضی حاشيه ای شهرها در ميان اراضی تحت پوشش شهرداری ها سعی در پاک کردن صورت مساله نيز داشته اند.
در همين رابطه عضو مرکز مطالعات و تحقيقات شهرسازی و معماری گفت: «نظام برنامه ريزی مسکن که از نيمه دهه ۴۰ خورشيدی در ايران به مرحله اجرا درآمد، به شدت از کم درآمدها شهروند زدايی کرد و آنها را در برابر برنامه ريزی مسکن شهری، به حساب نياورد. متاسفانه پس از آن در سال های بعدی نيز اين نظام برنامه ريزی تغييری نکرد» .
کمال اطهاری همچنين به مهر گفت که هر چند به دنبال خواسته های انقلاب، به صراحت در قانون اساسی آمده که اولويت نخست در برنامه ريزی مسکن، قشرهای محروم و کارگران هستند «اما آنچه که تا کنون شاهد آن بوده ايم، گسترش فقر مسکن و رواج حاشيه نشينی در ميان همين قشرها است.
از سوی ديگر دکتر محمد تقی رهنمايی، استاد شهرسازی دانشگاه تهران نيز به ايرنا گفت: «از زمان بررسی حاشيه نشينان تپه های زورآباد کرج، اطراف تهران و در ۴۵ سال پيش، با اين پديده برخوردی صرفا آنی شده و همواره مديران دولتی سعی کرده اند حاشيه نشينی را از نقشه جغرافيايی ايران حذف کنند که البته در اين راه نيز ناکام بوده اند.
حاشيه نشينی در شهرهای بزرگ کشور دلايل زيادی از جمله تمرکز امکانات در شهرهای بزرگ و توزيع ناعادلانه موقعيت های شغلی و ثروت دارد. اين معضل از سالهای پيش از انقلاب و از زمان اجرای اصلاحات ارضی در حکومت پهلوی آغازشد و پس از انقلاب اسلامی نيز ادامه و در سال های اخير رشد قابل توجه ای داشت.
دکتر سيد سعيد زاهد، جامعه شناس درباره علت و راه مقابله با پديده حاشيه نشينی در شهرها و کنترل آن معتقد است: «اگر از رونق اقتصادی کمتر برخوردار باشيم اما از نظام توزيع متعادل بهره مند شويم، پديده حاشيه نشينی رو به افول خواهد گذاشت.»
مساله اصلی در ايجاد و پيدايش پديده حاشيه نشينی به گفته آقای زاهد، «توزيع نامتعادل امکانات است و نه ميزان توليد آن. به‌همين سبب برای پيشگيری از به وجود آمدن اين پديده، بايد رشد اقتصادی به موازات توزيع غير متمرکز آن انجام شود».
