با گسترش اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، این روزها بازار شایعات غیرعلمی نیز در بسیاری کشورها، ازجمله کشورهای غربی، داغ شده به‌طوری‌که ایالات متحده و برخی کشورهای غربی نظیر بریتانیا در حوزه‌هایی درگیر آسیب‌های اجتماعی از این زاویه شده‌اند.
عقایدی چون «مضر بودن» واکسیناسیون، بی‌اعتمادی به پزشکی علمی، «تخت بودن سیاره زمین»، و طالع‌بینی با ستاره‌ها که در دوران پیشاعلمی رواج زیادی داشت هم‌اکنون به خاطر گسترش شبکه‌های اجتماعی رشد و رواج دوباره‌ای گرفته و باعث تعجب محافل علمی و دولت‌ها شده‌اند.
کارزار ضد واکسیناسیون
ایالات متحده هم‌اکنون با بدترین وضعیت شیوع سریع بیماری سرخک روبه‌رو شده‌است و این در حالی است که این بیماری که با زدن واکسن قابل پیشگیری است از سال ۲۰۰۰ در آن کشور ریشه‌کن شده بود.
خودداری برخی خانواده‌ها از دریافت واکسن، باعث ابتلا و انتقال این بیماری است و بنا بر گزارش‌ها، در سال‌های اخیر در آمریکا بر تعداد والدینی که مانع واکسینه کردن کودکان‌شان می‌شوند به شکل چشمگیر افزوده شده‌است.
عده‌ای اعتقادات مذهبی خود را مانع واکسن زدن عنوان می‌کنند و عده‌ای تبلیغات در مورد مزایای پیشگیری واکسن را دخالت دولت در کار خانواده‌ها می‌انگارند.
سرخک از واگیردارترین بیماری‌ها است و خودداری این خانواده‌ها از واکسیناسیون فرزندانشان باعث شیوع سریع این بیماری در میان بسیاری از کودکان خانواده‌های دیگر شده است.
گزارش‌ها حاکی از آن است که در حالی که تنها چهار ماه از سال جاری میلادی، ۲۰۱۹ می‌گذرد، بیش از ۶۰۰ مورد ابتلا به بیماری ویروسی سرخک در ایالات متحده رخ داده‌است که در این میان ایالت نیویورک بیشترین آمار مبتلایان به سرخک را دارد.
به گفته مسئولان درمانی نیویورک، عاملان شیوع سریع سرخک گروهی از مذهبیون ضد واکسینه کردن هستند که «بر اساس شبه‌علم جعلی اطلاعات غلط و خطرناکی را رواج می‌دهند.»
این روند باعث شده که اکنون محله‌هایی با اکثریت یهودیان معتقد، نظیر محله ویلیامزبرگ در بروکلین نیویورک تبدیل به کانون‌های خطرناک شیوه سرخک شوند.
کسانی که از واکسن زدن کودکان خود خودداری می‌کنند بیشتر باور به شایعاتی دارند که در مورد «ارتباط واکسن با اوتیسم» منتشر شده؛ شایعاتی که با دلایل علمی مردود اعلام شده است.
باور به کروی نبودن کره زمین
باور به «تخت بودن زمین» یعنی کره‌ای‌شکل نبودن سیاره زمین، بلکه دیسک‌مانند بودن آن، باوری است که معمولاً در کتاب‌های تاریخی در مورد اعتقادات منسوخ پیشنیان برخی از اقوام غربی می‌خوانیم.
اما اکنون این باور غیرعلمی دوباره در شبکه‌های اجتماعی غربی چندان سربرآورده که دانشمندان در نشریه‌های معتبر مختلف ناچار به توضیح و رد این باور شده‌اند.
رواج‌دهندگان چنین عقیده‌ای خود را «زمین‌تخت‌باور» (Flat earthers) می‌نامند و مستندی هم که رهبر این «جنبش» در رد «کره بودن کره زمین» ساخته هم‌اکنون در شبکه نت‌فلیکس جزو پربیننده‌ها است. برخی چهره‌های تلویزیونی مانند «تیلا تکیلا» و رپ‌خوان‌هایی چون بی.او.بی (.B.o.B) هم پیرو این عقیده شده و آن را رواج می‌دهند.
این روند تا جایی رشد کرده که هم‌اکنون گروهی تحت عنوان «کنفرانس بین‌المللی زمین تخت» اعلام کرده که قصد دارد سال آینده با یک کشتی گردشی بزرگ در آب‌های جهان رفت‌وآمد کرده و «تخت بودن زمین» را به همگان نشان دهد.
آن‌گونه که روزنامه گاردین می‌نویسد، سازمان‌دهندگان این کشتیرانی «ظاهراً خبر ندارند که سیستم ناوبری کشتی گردشی‌شان بر اساس زمین کروی ساخته و تنظیم شده است.»
نقش یوتیوب و شبکه‌های اجتماعی. آیا دیگر دیر شده؟
به تازگی آدام شیف، سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی، در نامه‌ای به مسئولان فیس‌بوک و گوگل از شیوه‌ای که از این سایت‌ها برای گسترش شایعات ضد علمی به‌ویژه در مورد «مضر بودن» واکسیناسیون استفاده می‌شود به تندی انتقاد کرد.
برخی سیاستمداران و نهادهای علمی می‌گویند که فیس‌بوک، گوگل و یوتیوب با الگوریتم‌های خود موضوعات شایعه‌پراکن را به خاطر کلیک‌خور بودنشان در دسترس سریع مخاطبان قرار می‌دهند و مرتباً به عنوان «پیشنهاد تماشای بعدی» جلوی چشم مشتریان می‌گذارند.
در تحقیقات جدیدی که در دانشگاه فنی تگزاس در این مورد انجام شده از ۳۰ نفر «زمین‌تخت‌باورِ» مورد بررسی ۲۹ نفرشان گفته‌اند که از طریق فیلم‌های پیشنهادی یوتیوب با این موضوع آشنا شده و به این موضوع باور پیدا کرده‌اند.
این تحقیقات و انتقادها باعث شد که یوتیوب به تازگی اعلام کرد قصد دارد ترویج تئوری‌های توطئه از طریق دکمه «پیشنهاد بعدی» را متوقف کند.
اما روزنامه نیویورک‌تایمز می‌نویسد که برای این اقدام یوتیوب شاید دیگر دیر شده باشد زیرا افراد زیادی که برای جلب کلیک بیشتر عمداً کلیپ‌ها و فیلم‌هایی از انواع شایعه و تئوری توطئه می‌سازند الان میلیون‌ها دنبال‌کننده پیدا کرده‌اند و این روند به زندگی و رشد خود ادامه خواهد داد.
