ایران و روسیه جداگانه اعلام کردند دورۀ ۱۰ سالۀ قطعنامۀ ۲۲۳۱ شورای امنیت در روز شنبه ۲۶ مهر ۱۴۰۴ پایان می‌یابد و تحریم‌ها و محدودیت‌ها علیه برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی باید لغو شوند.
وزارت خارجه ایران با اشاره به پایان این دوره، در بیانیه‌ای خواستار خروج موضوع هسته‌ای ایران از فهرست موضوعات مورد بررسی شورای امنیت شد.
در این بیانیه همچنین از دبیرکل سازمان ملل خواسته شده که این نهاد بین‌المللی «فوراً اطلاعات نادرست مندرج در صفحه اینترنتی خود درباره روند ادعایی بازگرداندن قطعنامه‌های خاتمه‌یافته را اصلاح کند».
وزارت خارجه ایران، فعال شدن اسنپ‌بک را «تحرکات تقابلی آلمان، انگلیس، فرانسه، به‌عنوان ناقضان مستمر برجام»، توصیف کرده و افزوده که «دبیرخانه شورای امنیت نیز مجاز نیست بر حرکت غیرقانونی این سه کشور صحه گذاشته و آن را به رسمیت بشناسد.»
وزارت خارجهٔ روسیه هم جمعه با انتشار بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که روز شنبه تمامی محدودیت‌ها و رویه‌های این قطعنامه لغو خواهد شد و شورای امنیت موظف است به بررسی پروندهٔ هسته‌ای ایران پایان دهد.
مسکو همچنین تأکید کرده که با انقضای این قطعنامه، برجام به تاریخ پیوست و از این پس، باید با برنامهٔ هسته‌ای ایران مانند هر کشور غیرهسته‌ای عضو معاهدۀ «ان‌پی‌تی» رفتار شود.
در بیانیهٔ روسیه همچنین تلاش کشورهای اروپایی برای فعال کردن «سازوکار ماشه» و بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را «شکست خورده» خواند و آن را «غیرقانونی» دانست.
این وزارتخانه از دبیرکل سازمان ملل درخواست کرده تا آنچه را که «بیانیۀ نادرست دربارۀ بازگشت تحریم‌ها» خواند از وب‌سایت سازمان ملل حذف کند.
در همین حال، عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، روز پنج‌شنبه گفت: «براساس مفاد قطعنامهٔ ۲۲۳۱، این قطعنامه در تاریخ ۲۶ مهر به‌صورت خودکار خاتمه می‌یابد».
به گفتهٔ او، «در نتیجه، موضوع ایران از دستور کار شورای امنیت خارج می‌شود».
عراقچی افزود که این موضع نه تنها موضع جمهوری اسلامی ایران بلکه «موضع روسیه، چین و چند عضو دیگر شورای امنیت نیز هست».
سفارت جمهوری اسلامی ایران در دانمارک نیز روز جمعه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که با انقضای قطعنامهٔ ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد در ۲۶ مهرماه «هیچ مبنای قانونی برای ادامه تحریم‌ها یا محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران وجود ندارد».
سه کشور بریتانیا، آلمان و فرانسه موسوم به «تروئیکای اروپایی» ششم شهریور امسال پس از چند هفته مذاکرات دیپلماتیک بی‌نتیجه، با فعال کردن سازوکار ماشه، ایران را به نقض تعهداتش در چارچوب برجام متهم کردند.
آن‌ها از ایران خواستند به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه دسترسی به مراکز هسته‌ایش بدهد، دربارهٔ ذخیرهٔ اورانیوم غنی‌شدهٔ ۶۰ درصدی خود شفاف‌سازی کند و به میز مذاکره با آمریکا دربارهٔ برنامه هسته‌ایش بازگردد.
هرچند ایران و آژانس شهریورماه با میانجی‌گری مصر توافقی در قاهره برای ازسرگیری بازرسی‌ها امضا کردند، اما از نظر قدرت‌های غربی این اقدام برای متوقف کردن سازوکار ماشه کافی نبود.
رایزنی‌های رئیس‌جمهور و وزیر خارجه ایران در نیویورک در آخرین روزهای پیش از بازگشت تحریم‌ها نیز به نتیجه نرسید. این در حالی است که سه کشور اروپایی پیش‌تر پیشنهاد تعلیق شش ماهه سازوکار ماشه را داده بودند که ایران رد کرد.
به این ترتیب از بامداد ششم مهر تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل که بر اساس توافق هسته‌ای میان تهران و قدرت‌های جهانی به حالت تعلیق درآمده بود پس از یک دهه به شکل خودکار بازگشتند.
یک روز بعد، سازمان ملل اجرای دوبارهٔ شش قطعنامهٔ تحریمی و بازگرداندن ۴۳ فرد و ۷۸ نهاد به فهرست تحریم‌ها را رسماً اعلام کرد و اتحادیه اروپا هم بازگرداندن تحریم‌های ایران را تأیید کرد.
با این حال، اتحادیه اروپا و همچنین ایالات متحده تأکید کرده‌اند که بازگشت تحریم‌ها به معنای پایان دیپلماسی نیست و راه مذاکره همچنان به روی ایران باز است.
رهبران بریتانیا، فرانسه و آلمان روز ۱۸ مهر در بیانیهٔ مشترکی با دفاع از بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران، خواستار ازسرگیری مذاکرات با ایران و آمریکا شدند.
اما یک روز بعد وزیر خارجه ایران گفت: «ایران هیچ زمینه‌ای برای مذاکرهٔ مجدد با سه کشور اروپایی نمی‌بیند».
بازگشت تحریم‌های شورای امنیت سازمان حدود سه ماه بعد از وقوع جنگ ۱۲ روزهٔ ایران و اسرائیل رخ داد که در جریان آن، ایالات متحده نیز سه مرکز هسته‌ای مهم ایران شامل فردو، نطنز و اصفهان را هدف قرار داد و رئیس‌جمهور آمریکا تأکید کرد این اقدام باعث نابودی کامل برنامه هسته‌ای ایران شده است.
