سفر ولادیمیر پوتین به تهران و توافق روسیه با اوکراین دربارهٔ صادرات غلات از مهم‌ترین موضوعات رسانه‌های روسی در هفتهٔ گذشته بود و همچون هفته‌های پیشین، تاثیر جنگ روسیه علیه اوکراین که پنج ماه از آغاز آن گذشته، بر تمام تحولات در داخل روسیه و پیرامون این کشور در عرصهٔ بین‌المللی دغدغهٔ اصلی تحلیلگران روس است.
اجلاس سران روند آستانه
هدف اصلی سفر ولادیمیر پوتین به تهران شرکت در هفتمین نشست سران روند آستانه دربارهٔ سوریه اعلام شد. اما غیر از مخالفت روسیه و ایران با عملیات احتمالی ترکیه در شمال سوریه و محکومیت حملات اسرائیل و حضور آمریکا در سوریه، هیچ تصمیمی که بتواند به پایان جنگ سوریه کمک کند، حاصل نشد.
به‌علاوه، روسیه که به‌ظاهر مبتکر و حامی کمیتهٔ قانون اساسی سوریه است، به‌دلیل اختلافات با غرب و پافشاری بر جابه‌جایی محل رایزنی‌ها از ژنو که گویا سیاستی خصمانه در قبال مسکو اتخاذ کرده، «میخی دیگر به تابوت این تشکل نیمه‌مرده کوبید».
رایزنی‌های ولادیمیر پوتین در تهران
به دلیل عدم‌پیشرفت ملموس گفتگوهای سوریه در تهران، توجه رسانه‌های روس به دیدارهای دوجانبه ولادیمیر پوتین معطوف شد؛ دیدار با رجب طیب اردوغان و به‌ویژه نقشی که او در بحران اوکراین و میانجیگری در توافق صادرات غلات از این کشور برعهده گرفته، و دیدار با میزبانان یعنی ابراهیم رئیسی و آیت‌الله خامنه‌ای و توافق‌های دو کشور در عرصهٔ اقتصادی و نظامی.
به عقیدهٔ تحلیلگران روس، سفر رئیس‌جمهور روسیه به ایران گویای تغییر اولویت‌های بین‌المللی کرملین و نشانگر آن است که اهمیت ایران برای روسیه افزایش یافته است.
اما به‌رغم تاکید بر اشتراکات، روابط دو کشور بی‌مشکل نیست و تاکید سفیر روسیه در تهران بر بدهی‌های میلیاردی ایران به مسکو یادآور این موضوع بود.
یک نظرسنجی که در آستانهٔ سفر رئیس‌جمهور روسیه به تهران انجام شد نشان می‌دهد ۴۲ درصد شهروندان روس ایران را کشوری دوست می‌دانند، ۱۵ درصد نسبت به همکاری‌های مسکو و تهران مرددند و ۴۳ درصد شناخت کافی دربارهٔ ظرفیت‌های ایران ندارند.
هم‌زمان میخائیل بوگدانوف نمایندهٔ ویژهٔ رئیس‌جمهور روسیه در خاورمیانه طی کنفرانسی با عنوان «ایران و روسیه، اشتراکات تاریخی و ارتباطات از قرن ۱۶ تا ۲۱» که در مسکو برگزار شد، تهران را «شریک مطمئن و همفکر» خواند و افزود در دیدارهای ولادیمیر پوتین در ایران مرحلهٔ نوین در مناسبات دو کشور کلید خورد.
سفیر جمهوری اسلامی در مسکو طی مصاحبهٔ مفصل اعلام کرد پس از دیدارهای مقامات ارشد روسیه و ایران شاهد تحولات مهمی خواهیم بود.
بسیاری از رسانه‌های روس سفر ولادیمیر پوتین به ایران را با سفر اخیر جو بایدن به اسرائیل و عربستان سعودی مقایسه کردند و اظهارات رابرت مالی، نمایندهٔ آمریکا در امور ایران، را مبنی بر این‌که تهران در برابر گزینهٔ وابستگی نسبی به روسیه یا بازگشت به برجام قرار گرفته مورد توجه قرار دادند. تحلیلگران روس معتقدند امید بسیار اندکی برای احیای برجام باقی مانده و آمریکا احتمالاً در پی تشدید تحریم‌ها و افزایش فشار بر ایران خواهد بود.
روسیه در دورهٔ جنگ و تحریم
چگونه ایران تحت تحریم‌ها دوام آورده از سوالات مهم خبرنگاران روسی بود که همراه با ولادیمیر پوتین به تهران رفته بودند. خبرنگار «کامرسانت» می‌نویسد دائم درگیر این سوال بود که آیا مسکو نیز تا چند سال دیگر همچون تهران – با تورم نجومی، اینترنت کم‌سرعت، خودروهای کهنه و دستفروشانی «که مثل ملخ چهرهٔ پایتخت ایران را می‌خورند» خواهد شد.
خبرنگار «کومسومولسکایا پراودا» طی گزارشی خواندنی از نخستین سفر خود به تهران به این نتیجه رسید که روسیه می‌تواند درس‌های بسیاری دربارهٔ زندگی تحت تحریم از ایران بیاموزد اما به عقیدهٔ وی، راه روسیه از ایران نیز سخت‌تر است.
به‌رغم سانسور و محدودیت‌های سخت، رسانه‌های روسی مدام از تاثیر فشارهای سیاسی و اقتصادی می‌نویسند. روان‌شناسان هشدار می‌دهند به دلیل نگرانی‌های روز‌افزون شهروندان روس از آینده، روسیه در آستانه شیوع اختلالات عصبی و روانی قرار گرفته. همچنین مهاجرت در حال افزایش است و موج جدید آن احتمالاً طولانی‌تر، گسترده‌تر و شامل متخصصان سطح بالا خواهد بود؛ در حالی‌که برآورد می‌شود بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار نفر فوراً پس از آغاز جنگ روسیه، این کشور را ترک کرده‌اند، پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال جاری، دست‌کم ۲ میلیون نفر از روسیه مهاجرت کنند.
یک سوم خوانندگان «مسکو تایمز» روزنامه‌ای که در این باره تحقیق کرده، معتقدند زندگی در روسیه تا یکی دو سال آینده غیرقابل تحمل خواهد شد و آنها هم‌اکنون برای مهاجرت اقدام کرده‌اند.
«آژانس یهود» و تنش‌ها میان روسیه و اسرائیل
هفتهٔ گذشته و هم‌زمان با تاکید روسیه و ایران بر گسترش بی‌سابقهٔ همکاری‌های دوجانبه، تنش‌ها میان روسیه و اسرائیل در رابطه با سرنوشت آژانس یهود در روسیه که به مهاجرت یهودیان این کشور کمک می‌کند بیش از پیش شدت یافته است.
وزارت دادگستری روسیه پنجشنبه از دادگاه خواست نمایندگی این آژانس که در روسیه «سخنوت» نامیده می‌شود را منحل کند؛ جلسهٔ دادگاه پنجشنبهٔ آینده برگزار خواهد شد. در حالی‌که روسیه اصرار دارد این مسئله حقوقی است، صاحبنظران آن را سیاسی می‌دانند.
مقامات اسرائیلی نیز معتقدند وضعیت پیرامون این آژانس واکنش کرملین به انتقادهای تند یائیر لاپید از جنایات جنگی روسیه در اوکراین است. یکشنبه نخست‌وزیر دولت انتقالی اسرائیل گفت بستن دفاتر آژانس یهود در روسیه می‌تواند بر مناسبات دوجانبه اثر منفی بگذارد.
یوری کانر رئیس کنگرهٔ یهودیان روسیه با اشاره به اهمیت «سخنوت» به خبرنگاران گفت در جهان امروز هر کشور دارای شهروندان یهودی نمایندگی این آژانس را میزبانی می‌کند؛ تنها کشوری که به‌رغم وجود جامعهٔ یهودی دفتر این آژانس را ندارد ایران است و نگران آن هستیم که روسیه در این زمینه نیز به ایران بپیوندد.
روسیه برای جنگ علیه اوکراین چه بهانه‌هایی مطرح کرده؟
در حالی‌که رهبر جمهوری اسلامی از «جنگ پیش‌دستانهٔ» روسیه علیه اوکراین حمایت کرده و روزنامهٔ کیهان مقابله روسیه با ناتو را بخشی از امنیت ایران دانسته، جلوگیری از گسترش ناتو که مسکو آن را از دلایل اصلی جنگ پیش از آغاز آن اعلام کرده بود در داخل خود روسیه به فراموشی سپرده شده. در این مقطع، مبارزه با نازیسم و پافشاری صریح بر نابودی اوکراین همچنان شعار مقامات روس و پروپاگاندای کرملین برای توجیه «عملیات ویژهٔ نظامی» است.
حدود ۷۵ درصد شهروندان روسیه همچنان حامی حکومت‌اند و ۵۷ درصد بر ادامهٔ جنگ اصرار دارند. رئیس مرکز نظرسنجی وتزیوم که نتایج آن در اختیار رسانه‌ها قرار گرفته، معتقد است این جنگ‌طلبی نتیجهٔ پروپاگانداست که دست‌کم از بیست سال پیش آغاز شده و در سال‌های اخیر با تبلیغات گسترده علیه اوکراین و غرب در روسیه به اوج رسیده.
پروپاگاندای کرملین با احساسات مردم دربارهٔ جنگ جهانی دوم بازی می‌کند و با شعار مبارزه علیه نازیسم اکثر جامعهٔ روسیه را با دستور کار ولادیمیر پوتین همسو کرده است.
همچنین هفتهٔ گذشته پارلمان روسیه جلسه‌‌ای «برای بررسی فعالیت آزمایشگاه‌های بیولوژیک آمریکا در اوکراین» برگزار کرد و طی آن کمیسیون ویژه گزارشی ارائه کرد که در آن مدعی است آزمایش خون نظامیان اوکراینی نشان می‌دهد آنها «در نتیجهٔ آزمایش‌های مخفیانه با اهداف نظامی که زیر نظر ایالات متحدهٔ آمریکا انجام شده، به هیولاهایی بی‌رحم تبدیل شده‌اند».
وزیر خارجهٔ روسیه نیز طی سفر به مصر در سخنرانی در مقر اتحادیهٔ عرب نسبت به «تهدیدهای آزمایشگاه‌های آمریکایی در اوکراین» هشدار داد و این در حالی‌ست که اتهامات روسیه همواره از سوی نهادهای بین‌المللی و مقامات آمریکا و اوکراین تکذیب شده و کارشناسان آنها را بی‌اساس می‌دانند.
توافق برای خروج غلات
در حالی‌که پس از پنج ماه جنگ، روسیه و اوکراین تن به مذاکرات صلح نمی‌دهند، دو کشور با میانجیگری ترکیه و سازمان ملل متحد دربارهٔ ازسرگیری صادرات دریایی غلات از اوکراین به توافق رسیده‌اند. امید آن می‌رود اجرای این توافق به کاهش بها و رفع کمبود مواد غذایی که مسئله‌ای جهانی شده و میلیون‌ها نفر را در معرض قحطی قرار داده بینجامد.
