کانون نویسندگان ایران خواستار رفع هرگونه تبعیض، بازداشت و پیگرد قانونی علیه کنشگران حوزهٔ زبان مادری شد.
این کانون روز جمعه سوم اسفند با محکوم کردن موج گستردهٔ بازداشت کنشگران در استان‌های مرزی ایران، در بیانیه‌ای به مناسبت روز جهانی زبان مادری نوشت بازداشت شهروندان عرب، ترک، بلوچ و کرد در آستانهٔ این روز گواهی بر «نگاه خصمانه» جمهوری اسلامی نسبت به این کنشگران است.
رسانه‌های حقوق بشری از افزایش بازداشت و سرکوب گستردهٔ شهروندان و فعالان عرب، بلوچ، ترک و کرد در یک ماه گذشته خبر داده‌اند.
بر اساس این گزارش‌ها ده‌ها نفر در شهرهای مختلف ایران در خوزستان، سیستان و بلوچستان و کردستان بازداشت شده‌اند.
در بیانیهٔ کانون نویسندگان با بیان این‌که هیچ زبانی در تضاد و تعارض با زبان عمومی و رسمی کشور، زبان فارسی، نیست، آمده است: «نادیده‌انگاری و نقض آموزش زبانی غیر از زبان رسمی، معنایی جز نقض بارز حق آزادی اندیشه و بیان و نیز انکار آشکار تنوع فرهنگی در سرزمین نابرابر ما ندارد.»
کانون نویسندگان ایران با بیان این‌که «ستم زبانی» از دوران حکومت پهلوی تا امروز ادامه داشته است، اعلام کرد این تبعیض به بازماندن از تحصیل دانش‌آموزان در استان‌های مرزی دامن زده است.
در همین زمینه کمیسیون حقوق بشر کانون وکلای آذربایجان شرقی نیز در بیانیه‌ای خواستار تدریس زبان مادری در مدارس کشور شد.
این کمیسیون پنج‌شنبه دوم اسفند با اشاره به این‌که بر اساس قانون اساسی فراهم کردن شرایط تدریس به زبان مادری از وظایف دولت است، از مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، خواست با «الگوبرداری از کشورهای موفق» در این زمینه اقدام کند.
این در حالی است که احکام حبس دستکم ۲۰ فعال آذربایجانی اخیراً در دادگاه تجدید نظر استان تهران تأیید شده است.
سازمان دیده‌بان حقوق بشر ۲۶ بهمن با انتشار بیانیه‌ای با اشاره به این‌که این فعالان از سوی ابوالقاسم صلواتی به سه تا ۱۴ سال حبس محکوم شده‌اند، اعلام کرد: «این سرکوب، تلاشی برای درهم شکستن جامعهٔ مدنی و جلوگیری از مطالبهٔ حقوق اساسی اقلیت‌های قومی است.»
در ایران بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ حدود ۲۸ تا ۳۰ درصد از جمعیت کشور در مناطق و شهرهایی زندگی می‌کنند که در آن‌ها اکثریت شهروندان به زبانی غیر از فارسی حرف می‌زنند.
روز جهانی زبان مادری در سال ۱۹۹۹ میلادی به تصویب یونسکو و سپس مجمع عمومی سازمان ملل رسید و تاریخ ۲۱ فوریه برای این روز انتخاب شد؛ ۲۱ فوریه ۱۹۵۲ چهار دانشجو در بنگلادش در آغاز جنبش تلاش برای شناخته شدن زبان بنگالی به عنوان زبان رسمی کشته شدند.
