زنده ادامه جست‌وجو در گور دسته‌جمعی اطراف دمشق؛ نتانیاهو از منطقه حائل بازدید کرد

نخست‌وزیر موقت سوریه خواستار بازگشت آوارگان و پناهجویان سوری به کشورشان شد.

محمد البشیر در گفت‌وگو با روزنامۀ ایتالیایی «کورییِره دِلا سِرا» گفت سوریه حالا کشور آزادی است که غرور و اعتبارش را باز یافته‌ است.

او با این ادعا که «حقوق همۀ مردم و فرقه‌ها و مذاهب در این کشور محترم شمرده شده و تضمین می‌شود»، از سوری‌های مقیم کشورهای دیگر خواست به کشورشان بازگردند.

طی روزهای اخیر تعداد زیادی از سوری‌های مقیم ترکیه، عراق و لبنان از مرزهای زمینی عازم این کشور شده‌اند.

گروه شبه‌نظامی حزب‌الله لبنان چندین روز پس از سقوط حکومت بشار اسد ابراز امیدواری کرد که حاکمان جدید سوریه با «اشغال» سرزمین خود به دست اسرائیل مقابله کنند.

این گروه مورد حمایت ایران روز سه‌شنبه در بیانیه‌ای گفت: «ما امیدواریم که شاهد بازگشت ثبات به سوریه باشیم... و ببینیم که سوریه محکم در برابر اشغالگری اسرائیل می‌ایستد و مانع دخالت‌های خارجی در امور داخلی خود می‌شود.»

حزب‌الله لبنان در جنگ داخلی سوریه به همراه ایران و روسیه از حکومت بشار اسد در برابر مخالفان حمایت کرد. این گروه اما در پی جنگ غزه طی بیش از یک سال اخیر درگیر جنگی موازی با اسرائیل بوده که به کشته شدن حسن نصرالله، رهبر سابق آن و بسیاری نیروها و فرماندهان ارشدش انجامید.

اولاف شولتس، صدراعظم آلمان، و رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، در گفت‌وگویی تلفنی درباره تحولات در سوریه تبادل نظر کردند.

استفان هبستریت، سخنگوی دولت آلمان، شامگاه سه‌شنبه ۲۰ آذر با اعلام این خبر گفت که رهبران هر دو کشور «موافق بودند که سقوط رژیم دیکتاتوری بشار اسد تحولی مثبت بوده است».

وی افزود که هدف اکنون باید این باشد که سوریه سرزمینی امن برای همه سوری‌ها، فارغ از قومیت و مذهبشان شود.

سخنگوی دولت آلمان در ادامه عنوان کرد که رهبران دو کشور همچنین بر ضرورت یکپارچگی ارضی و حق حاکمیت ملی سوریه تاکید کرده‌ و افزوده‌اند که به منظور دستیابی به این اهداف با یکدیگر همکاری خواهند کرد.

ترکیه با سه میلیون پناهنده سوری، میزبان بیشترین شمار پناهندگانی است که از این کشور به دلیل جنگ داخلی گریخته‌اند. در آلمان نیز حدود ۹۷۵ هزار پناهنده سوری به‌سرمی‌برند. هم اتحادیه اروپا و هم ترکیه امیدوارند که با سقوط حکومت بشار اسد ثبات به سوریه بازگردد و در نتیجه بیشتر پناهندگان سوری داوطلبانه به کشور خود بازگردند.

اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا، نیز روز سه‌شنبه با رجب طیب اردوغان تلفنی صحبت کرد و متعاقب آن اعلام شد که او هفته آینده جهت انجام مذاکره درباره تحولات اخیر سوریه به ترکیه سفر خواهد کرد.

خبرگزاری رویترز به نقل از منابع مطلع گزارش داده که ایالات متحده در اولین تماس با شورشیان سوری که حکومت بشار اسد را سرنگون کرده‌اند خواسته‌ است که تصور نکنند به خودی خود رهبری کشور را بر عهده خواهند داشت، بلکه به فرایند تشکیل یک دولت انتقالی فراگیر تن بدهند.

این گزارش روز سه‌شنبه ۲۰ آذر به نقل از دو مقام دولت آمریکا و یکی از دستیاران نمایندگان کنگره ایالات متحده بدون اشاره به نام آنها می‌گوید که نخستین تماس واشین'تن با گروه تحریر الشام با میانجی‌گری متحدان آمریکا در خاورمیانه از جمله ترکیه انجام گرفته است.

آمریکا در سال ۲۰۱۸ رسماً گروه یا «هیئت تحریرالشام» را به عنوان سازمانی تروریستی معرفی کرد؛ اتحادیه اروپا، بریتانیا، ترکیه و شمار دیگری از کشورها نیز این گروه را در فهرست تروریستی خود قرار داده‌اند.

گزارش رویترز می‌افزاید که دولت بایدن همچنین تیم دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب ایالات متحده، را در جریان این تماس قرار داده است.

به نوشته رویترز، این گفت‌وگوها که در چند روز گذشته انجام شده، بخشی از اقدامات واشینگتن برای هماهنگی با گروه‌های مختلف در داخل سوریه است تا پیامدهای فروپاشی ناگهانی حکومت اسد را مدیریت کند.

بر اساس این گزارش، ایالات متحده در پیام خود به گروه تحریر الشام پیشنهاد راهنمایی و کمک برای ایجاد یک ساختار رسمی حکومتی در سوریه داده است.

مشخص نیست که این پیام‌ها به طور مستقیم یا از طریق واسطه‌ها ارسال شده است. واشینگتن معتقد است که دولت انتقالی باید نماینده خواسته‌های مردم سوریه باشد و بدون طی فرایند رسمی انتخاب رهبران جدید از گروه تحریر الشام حمایتی نخواهد کرد که کنترل کشور را در دست بگیرد.

اسرائیل می‌گوید که ارتش این کشور با حملات هوایی متعدد خود انبارهای تسلیحات استراتژیک سوریه را نابود کرده است.

ارتش اسرائیل روز سه‌شنبه ۲۰ آذر اعلام کرد که جت‌های جنگی آن طی ۴۸ ساعت گذشته بیش از ۳۵۰ بار سوریه را هدف حملات خود قرار داده و از جمله فرودگاه‌های نظامی، کارخانه‌های تولید اسلحه، هواپیماهای جنگی، موشک‌ها و ضدهوایی‌های آن را نابود کرده‌اند.

دامنه حملات ارتش اسرائیل همچنین تا پایگاه‌های نیروی دریایی سوریه در بنادر البیضا و لاذقیه نیز که ۱۵ کشتی نظامی سوریه در آنجا لنگر انداخته بودند، گسترش یافته است.

مقامات اسرائیل می‌گویند که هدف از حملات ارتش این کشور به سراسر سوریه نابودی تسلیحات استراتژیک و زیرساخت‌های نظامی آن است تا گروه‌های شورشی که حکومت بشار اسد را سرنگون کرده‌اند، نتوانند از آن علیه اسرائیل استفاده کنند.

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، گفت: «ما قصدی برای مداخله در امور سوریه نداریم، بلکه برای اطمینان از امنیت خود کاری را که لازم است انجام می‌دهیم.»

وی افزود: «من به نیروی هوایی دستور دادم تا تسلیحات نظامی استراتژیک سوریه را که ارتش این کشور رها کرده است بمباران کند تا به دست جهادگرایان نیفتد.»

یک مقام ارشد روسیه برای اولین بار حضور بشار اسد در این کشور را تأیید کرد.

سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجۀ روسیه، در گفت‌وگو با شبکۀ تلویزیونی آمریکایی ان‌بی‌سی گفت بشار اسد به‌دنبال سقوط دولتش به‌دست شورشیان، «به‌ ایمن‌ترین شکل ممکن» به مسکو منتقل شد.

آقای ریابکوف گفت در شرایط کنونی درست نیست که وارد جزئیات شوم، اما انتقال آقای اسد به مسکو نشان داد که «روسیه در شرایط فوق‌العاده، بر حسب لزوم اقدام می‌کند».

معاون وزیر خارجۀ فدراسیون روسیه در پاسخ به این‌که در صورت درخواست مردم سوریه یا دادگاه بین‌المللی کیفری برای محاکمه بشار اسد، آیا مسکو حاضر به تحویل او خواهد بود، گفت روسیه عضو کنوانسیون مربوط به تشکیل این دادگاه بین‌المللی نیست.

این دیپلمات ارشد روسیه همچنین تأکید کرد که صرف‌نظر از این‌که چه فرد یا گروهی، حکومت آتی سوریه را در دست بگیرد،‌ مسکو با قاطعیت معتقد است که یکپارچگی و تمامیت ارضی سوریه باید حفظ شود. آقای ریابکوف ابراز امیدواری کرد که کار به تجزیه‌شدن سوریه نکشد.

معاون وزیر خارجۀ روسیه در پایان گفت «نگرانی از احتمال سربرآوردن مجدد گروه داعش، تنها موضوعی است که مسکو و واشینگتن بر سر آن اتفاق نظر دارند».

محمد البشیر، نخست‌وزیر دوران انتقال قدرت در سوریه، در نخستین اظهارنظر عمومی خود خواستار ثبات و آرامش در کشور پس از سقوط حکومت بشار اسد شد.

شورشیان مسلح به رهبری احمد الشرع مشهور به ابومحمد الجولانی در بیانیه‌ای گفتند بشیر تا روز اول مارس ۲۰۲۵ رئیس دولت انتقالی سوریه خواهد بود.

محمد البشیر روز سه‌شنبه در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی الجزیره گفت که «اکنون زمان آن رسیده که مردم از ثبات و آرامش لذت ببرند.»

تصاویر منتشر شده در سانا، خبرگزاری رسمی سوریه، نشان می‌دهد که او و عده‌ای دیگر نخستین جلسه‌ کابینه دولت انتقالی را تشکیل داده‌اند.

این در حالی است که آمریکا و اتحادیه اروپا درباره افراطی گری و درگیری‌های فرقه‌ای در سوریه در دوران پس از سقوط حکومت سابق هشدار داده‌اند.

گروه امداد سوری مشهور به «کلاه سفیدها» از روسیه خواست بشار اسد را تحت فشار قرار دهد تا نقشه زندان‌های مخفی و فهرست زندانیانی را که در تلاش برای نجات جان آن‌ها است در اختیار این گروه قرار دهد.

«کلاه سفیدها» که قبلاً فقط در مناطق تحت کنترل شورشیان فعالیت می‌کرد، روز سه‌شنبه ۲۰ آذر گفت: «از طریق یک میانجی بین‌المللی از سازمان ملل درخواست کرده‌ایم از روسیه بخواهد که بشار اسد را تحت فشار قرار دهد تا محل زندان‌های مخفی و فهرست زندانیان را در اختیار ما قرار دهد تا بتوانیم هر چه زودتر آن‌ها را نجات دهیم.»

از حدود ۱۰ روز پیش که پیشروی شورشیان مسلح علیه حکومت بشار اسد آغاز شد، «کلاه سفیدها» فعالیت خود برای یافتن و آزاد کردن زندانیان در زندان‌های مخوف در مناطق تحت کنترل حکومت سابق سوریه را آغاز کردند.

حکومت بشار اسد از آغاز جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱ به نقض گسترده و شدید حقوق بشر از جمله بازداشت گسترده مخالفان، شکنجه، تجاوز و اعدام‌های دسته جمعی متهم شده است.

پس از سقوط بشار اسد هزاران نفر به امید یافتن اعضای خانواده و عزیزان خود که در طول جنگ داخلی ناپدید شده‌اند به زندان «صیدنایا» در حومه دمشق، نماد بخشی از هولناک‌ترین خشونت و کشتارها در دوران حکومت خاندان اسد، هجوم بردند.

دیده‌بان حقوق بشر سوریه که تحولات جنگ داخلی این کشور را جمع‌آوری و مستند می‌کند اعلام کرده که در بیش از یک دهه اخیر حدود ۳۰ هزار نفر در صیدنایا زندانی بودند و فقط شش هزار نفر از آن‌ها آزاد شده‌اند.

گروه دفاع مدنی «کلاه سفیدها» صبح روز سه‌شنبه گفت جستجو برای یافتن «سلول‌های مخفی زیرزمینی» ادامه دارد ولی سپس پایان عملیات جستجو در زندان صیدنایا بدون یافتن نشانی از زندانیان بیشتر را اعلام کرد.

به گزارش خبرگزاری فرانسه بسیاری از خانواده‌ها هنوز اصرار دارند که تعدادی از زندانیان در سلول‌های مخوف و زیرزمینی محبوس بودند.

گفته می‌شود که زندان صیدنایا چندین طبقه زیرزمینی دارد.

اکثر زندانیانی که هرگز از این زندان جان سالم به در نبرده و آزاد نشدند، از سوی حکومت سابق سوریه افراد مفقود شده اعلام می‌شدند و فقط در موارد معدودی در ازای رشوه جواز مرگ آنها به خانواده‌ها داده می‌شد.

کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در مورد خطر خشونت‌های قومی و فرقه‌ای و قدرت‌گیری نیروهای افراطی در سوریه هشدار داد و از قدرت‌های جهانی خواست به روند مسالمت آمیز قدرت در این کشور در پی سقوط حکومت بشار اسد کمک کنند.

خانم کالاس روز سه‌شنبه ۲۰ آذر در یک جلسه فوقالعاده با حضور اعضای پارلمان اروپا گفت: «ما باید از تکرار سناریوهای هولناک عراق، لیبی و افغانستان پیشگیری کنیم. نقش ما به عنوان یک همکار بین‌المللی کمک به مردم سوریه برای سر و سامان دادن به یک جامعه متلاشی شده است.»

مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا افزود که در مورد «تغییر ماهیت و سیاست‌های» گروه اسلام‌گرای هیئت تحریرالشام که در گذشته شاخه‌ای از القاعده بود و رهبری عملیات نظامی برای سرنگون کردن حکومت سوریه را برعهده داشت هنوز سئوال‌های جدی وجود دارد.

خانم کالاس خاطرنشان کرد که سقوط بشار اسد برای متحدان او، روسیه و ایران، «شکست بزرگی» است.

او گفت: «آن‌ها (روسیه و ایران) تضعیف شده و در سایر عرصه‌های نبرد در خاورمیانه و اوکراین تحت فشار هستند.»

او در عین حال از اقدامات سازمان ملل برای هدایت «روند انتقال قدرت منظم، مسالمت آمیز و فراگیر» در سوریه حمایت کرد.

خانم کالاس در بخش دیگری از سخنانش در جمع اعضای پارلمان اروپا گفت: «قدرت‌های غربی برای حل چالش‌های مربوط به سوریه باید با بازیگران منطقه‌ای از جمله ترکیه، اسرائیل، لبنان، عراق و حکومت‌های عربی حوزه خلیج فارس همکاری کنند.»

او تأکید کرد که سوریه به «یک روند بازسازی فراگیر» شامل همه اقلیت‌ها و زنان و دختران نیاز دارد.

بنیامین نتانیاهو هشدار داد اگر حکومت آینده سوریه به ایران اجازه تثبیت مجدد در خاک خود را بدهد، با واکنش شدید اسرائیل مواجه خواهد شد.

نخست‌وزیر اسرائیل روز سه‌شنبه در یک پیام ویدئویی گفت که اگر حکومت بعدی سوریه «به ایران اجازه دهد قدرت خود را بار دیگر در سوریه تثبیت کند یا اجازه دهد سلاح‌های ایرانی یا تسلیحات دیگر به حزب‌الله (لبنان) برسد یا به ما حمله کند، با قدرت پاسخ خواهیم داد و بهایی سنگین خواهیم گرفت.»

او همچنین هشدار داد در این صورت اتفاقی که برای حکومت قبلی سوریه رخ داد، برای این حکومت هم تکرار خواهد شد.

آقای نتانیاهو مدعی شد که اسرائیل قصد دخالت در امور داخلی سوریه را ندارد، اما افزود کشورش هر کار ضروری برای تأمین امنیت خود را انجام خواهد داد.

این ویدئو ساعتی بعد از حضور نخست‌وزیر اسرائیل در دادگاهی در تل آویو که سه پرونده اتهامی «فساد، رشوه‌خواری و خیانت در امانت» علیه او طرح کرده است، منتشر شد.

ساعتی قبل وزیر دفاع اسرائیل حمله ارتش این کشور به کشتی‌های نظامی سوریه را تأیید کرد و دیده‌بان حقوق بشر سوریه نیز اعلام کرد اسرائیل بعد از سقوط حکومت بشار اسد تا بامداد سه‌شنبه ۳۱۰ عملیات علیه تأسیسات کلیدی ارتش سوریه در سراسر این کشور انجام داده است.

اسرائیل همچنین قصد دارد یک «منطقه دفاعی عاری از سلاح» در جنوب سوریه ایجاد کند.