رئیسجمهور آمریکا خبر داد که حکومت ایران از کاخ سفید خواستار لغو تحریمهای سنگین ایالات متحده علیه تهران شده و او آماده گفتوگو در این زمینه است.
دونالد ترامپ روز پنجشنبه، ۱۵ آبان، در ضیافت شامی با شماری از رهبران آسیای مرکزی گفت: «راستش ایران چند بار پرسیده آیا تحریمها میتواند برداشته شود یا نه. ایران تحت تحریمهای بسیار سنگین آمریکا قرار دارد و این کار را برای آنها واقعاً سخت کرده است.»
ترامپ در واکنش به پرسش ایران در این زمینه گفت که تمایل دارد این تقاضاها را بشنود و به نظر او «امکانش وجود دارد.»
او پیش از این نیز در مصاحبه با فاکسنیوز گفته بود که «اگر ایران کار درست را انجام دهد، تحریمها را لغو خواهم کرد.»
این در حالی است که یک روز پس از آنکه رئیس جمهور آمریکا گفت که به باور او جمهوری اسلامی خواهان «معامله» با آمریکا است، رهبر جمهوری اسلامی گفته بود که اختلاف جمهوری اسلامی با آمریکا «ذاتی است، نه تاکتیکی» و رابطه با آمریکا را رد کرده بود.
کشورهای غربی، از جمله ایالات متحده، مدتهاست ایران را به تلاش برای دستیابی به سلاح اتمی متهم میکنند، در حالی که تهران تأکید دارد برنامه هستهایاش صرفاً برای اهداف صلحآمیز است.
جمهوری اسلامی سالهاست تحت فشار تحریمهای بینالمللی قرار دارد، اما این فشارها بهویژه پس از خروج آمریکا در سال ۲۰۱۸ از توافق هستهای برجام با تهران و بازگرداندن تحریمهای شدید، افزایش یافته است.
در خردادماه سال جاری، اسرائیل بمباران بیسابقهای علیه ایران انجام داد که به جنگی ۱۲ روزه میان دو کشور منجر شد و آمریکا نیز بهطور کوتاهمدت با حملاتی به تأسیسات هستهای ایران در آن شرکت کرد.
جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل، که با پاسخ ایران با موشک و پهپاد همراه بود، مذاکرات هستهای بین تهران و واشینگتن را که از آوریل آغاز شده و تا چند دور ادامه یافته بود، متوقف کرد.
رئیسجمهور آمریکا که در ژانویه ۲۰۲۵ دوباره به قدرت بازگشت، بارها گفته که حملات هوایی این کشور، برنامه هستهای ایران را نابود کرده، اما میزان کامل خسارت به تأسیسات هستهای جمهوری اسلامی، همچنان نامعلوم است.
در سپتامبر سال جاری هم، سازمان ملل متحد تحریمهای بینالمللی علیه تهران را تحت «مکانیسم ماشه» پس از فعالسازی آن توسط بریتانیا، فرانسه و آلمان، دوباره اعمال کرد.
«قلدر خاورمیانه» نمیگذاشت دیگران به پیمان ابراهیم ملحق شوند
دونالد ترامپ در دیدار با رؤسای جمهوری تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، قرقیزستان و قزاقستان، همچنین گفت ایران زمانی «قلدر خاورمیانه» بود اما دیگر «امکان دسترسی به سلاح هستهای» را ندارد.
او افزود: «وقتی که جمهوری اسلامی امکان دسترسی به سلاح هستهای را داشت که اکنون ندارد و وقتی ایران قلدر خاورمیانه بود که دیگر نیست، کشورهایی که واقعا میخواستند به پیمان ابراهیم ملحق شوند، به دلیل وضعیت ایران نمیتوانستند.»
این اظهارات از آن رو بیان شد که قزاقستان روز پنجشنبه اعلام کرد آماده پیوستن به پیمان ابراهیم است.
پیمانهای ابراهیم در نخستین گام، در ۲۵ شهریور ۱۳۹۹، بین اسرائیل با بحرین و امارات متحده عربی در کاخ سفید با میانجیگری دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا به امضا رسید. بعدها مراکش نیز به آن پیوست.
از این پیمانها به عنوان نقطه عطفی در روابط اسرائیل و برخی کشورهای عربی یاد میشود.
ترامپ با استقبال از تصمیم قزاقستان گفت: «قزاقستان نخستین کشوری است که در دوره دوم ریاست جمهوری من به پیمان ابراهیم میپیوندد.»
ترامپ پس از گفتوگوی تلفنی با بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، و قاسم جومارت توکایف، رئیسجمهور قزاقستان، هم در شبکه اجتماعی خود، تروث سوشال نوشت: «بهزودی مراسم امضای رسمی را اعلام خواهیم کرد و کشورهای زیاد دیگری در تلاشند به این باشگاه قدرت بپیوندند.»
دولت قزاقستان هم در بیانیهای اعلام کرد که این موضوع در مرحله نهایی مذاکرات قرار دارد و «پیوستن پیشبینیشده ما به پیمانهای ابراهیم، ادامه طبیعی و منطقی سیاست خارجی قزاقستان مبتنی بر گفتوگو، احترام متقابل و ثبات منطقهای است.»
ترامپ بارها گفته است که میخواهد پیمانهایی را که در دوره اول ریاست جمهوریاش میانجیگری کرده بود، گسترش دهد. او نسبت به چشمانداز پیوستن عربستان سعودی، قدرت منطقهای، به این پیمانها از زمان برقراری آتشبس در غزه در ماه گذشته، خوشبین بوده است، اما ریاض هیچ تمایلی به پیشبرد این امر بدون حداقل مسیری به سوی تشکیل کشور فلسطین نشان نداده است.
با این حال ولیعهد عربستان سعودی، محمد بن سلمان، قرار است ۱۸ نوامبر در کاخ سفید با ترامپ دیدار کند.
کشورهای دیگر آسیای مرکزی مثل جمهوری آذربایجان و ازبکستان، که هر دو روابط نزدیکی با اسرائیل دارند، نیز به عنوان گزینههای احتمالی دیگر برای پیوستن به پیمانهای ابراهیم محسوب میشوند.
قزاقستان نیز سالهاست که با اسرائیل رابطه دارد و پیوستنش به پیمان ابراهیم به معنای آغاز رابطه با اسرائیل نیست.