دونالد ترامپ روز دوشنبه ۹ تیر با امضای یک فرمان اجرایی «وضعیت اضطراری ملی» وضعشده در سال ۲۰۰۴ درباره سوریه و تحریمهای باقیمانده واشینگتن علیه این کشور و نهادهای دولتی آن ازجمله بانک مرکزی سوریه را لغو کرد.
کارولین لویت، سخنگوی کاخ سفید، ساعتی پیش از آن اعلام کرد که رئیس جمهور آمریکا با امضای این فرمان اجرایی به تحریمهای ایالات متحده علیه سوریه پایان خواهد داد.
این اقدام در پی تصمیم دونالد ترامپ در ماه خرداد برای لغو بخشی از تحریمها با هدف کمک به بازسازی سوریه پس از یک جنگ داخلی ویرانگر، صورت میگیرد.
در همین حال به گزارش سایت خبری آکسیوس، مقامات آمریکایی و اسرائیلی میگویند که دولت ترامپ در حال انجام مذاکرات مقدماتی با اسرائیل و سوریه در مورد یک توافق امنیتی احتمالی بین این دو کشور است.
هرگونه پیشرفت برای رسیدن به چنین توافقی، با توجه به دههها خصومت بین اسرائیل و سوریه تحت حاکمیت خانواده اسد، یک دستاورد دیپلماتیک بزرگ برای دولت ترامپ خواهد بود.
در حدود نیمه خرداد ماه بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، به تام باراک، فرستاده ترامپ در امور سوریه، گفت که علاقهمند به مذاکره در مورد یک توافق امنیتی جدید با حکومت پس از بشار اسد، با میانجیگری ایالات متحده است.
به گزارش سایت خبری اکسیوس، اسرائیل دستکم از طریق چهار مجرای مختلف با سوریه در ارتباط است؛ از جمله تساخی هانگبی، مشاور امنیت ملی نتانیاهو، دیوید بارنیا، رئیس موساد، گیدئون سار، وزیر امور خارجه برای گفتگوی سیاسی و استراتژیک، و از طریق نیروهای دفاعی اسرائیل برای هماهنگیهای در امور نظامی روزانه.
با این وجود، مقامهای اسرائیلی میگویند که میخواهند ایالات متحده نقش میانجیگریِ فعالتری داشته باشد، زیرا معتقدند که این امر به دولت جدید سوریه انگیزه بیشتری برای تعامل جدی با اسرائیل خواهد داد
بلندیهای جولان مانع اصلی در برقراری روابط اسرائیل و سوریه
در حالیکه وزیر خارجه اسرائیل از علاقمندی برقراری روابط سوریه سخن گفته است، سوریه اعلام کرده که از بلندیهای جولان چشمپوشی نخواهد کرد.
گیدئون سار، وزیر امور خارجه اسرائیل، روز دوشنبه ۹ تیر ماه گفت که اسرائیل علاقهمند به برقراری روابط دیپلماتیک رسمی با سوریه و لبنان، دو دشمن دیرینه تلآویو است، اما وضعیت بلندیهای جولان غیرقابل مذاکره است.
به گزارش رویترز، رهبران اسرائیل استدلال میکنند که با تضعیفِ ایران در جنگ ۱۲ روزه سایر کشورهای منطقه فرصتی برای ایجاد روابط با اسرائیل پیدا کردهاند.
در پی نزدیک به دو سال جنگ در غزه، که طی آن اسرائیل حملات هوایی و عملیات زمینی در لبنان با هدف قرار دادن حزبالله مورد حمایت ایران را نیز انجام داد، و همچنین با سرنگونی بشار اسد، رهبر سابق سوریه و متحد ایران، شرایط خاورمیانه اکنون دگرگون شده است.
در سال ۱۳۹۹، امارات متحده عربی، بحرین و مراکش نخستین کشورهای عربی بودند که پس از اردن در سال ۱۳۷۳ و مصر در سال ۱۳۵۸، با اسرائیل صلح و روابط سیاسی برقرار کردند.
وزیر امور خارجه اسرائیل روز دوشنبه در یک کنفرانس مطبوعاتی در اورشلیم گفت: «ما علاقهمندیم کشورهایی مانند سوریه و لبنان، همسایگانمان، را به حلقه صلح و عادیسازی روابط اضافه کنیم، در حالی که منافع اساسی و امنیتی اسرائیل را حفظ میکنیم».
گیدئون سار در عین حال اظهار داشت: «جولان، بخشی از کشور اسرائیل باقی خواهد ماند».
اسرائیل در سال ۱۳۶۰، پس از تصرف این منطقه از سوریه در جریان جنگ شش روزه در سال ۱۳۴۶، بلندیهای جولان را ضمیمه کرد. در حالی که جامعه بینالمللی جولان را سرزمین اشغالی سوریه میداند، دونالد ترامپ در دوره اول ریاستجمهوری خود، حاکمیت اسرائیل بر این منطقه را به رسمیت شناخت.
مطالبه برای تشکیل کشور فلسطین
یک مقام ارشد سوری که خواست نامش فاش نشود به خبرگزاری رویترز گفت که سوریه هرگز از بلندیهای جولان چشمپوشی نخواهد کرد و آن را بخشی جداییناپذیر از خاک سوریه توصیف کرد.
این مقام همچنین گفت که تلاشها برای عادیسازی روابط با اسرائیل باید بخشی از طرح صلح عربی سال ۱۳۸۱ باشد و نباید از مسیری جداگانه دنبال شود.
طرح سال ۱۳۸۱ اتحادیه عرب در بیروت، عادیسازی روابط اعراب با اسرائیل را در ازای عقبنشینی آن از سرزمینهای اشغالی، از جمله بلندیهای جولان، کرانه باختری و غزه پیشنهاد میکرد.
این طرح همچنین خواستار ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی به پایتختی بیتالمقدس شرقی است. اسرائیل این شهر را نیز در سال ۱۳۴۶ در جریان جنگ ۶ روزه تصرف کرد.
در طول جنگ در غزه، عربستان سعودی بارها اعلام کرد که برقراری روابط با اسرائیل منوط به ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی است.
وزیر خارجه اسرائیل در این باره هم گفت که مشروط کردن عادیسازی روابط به تشکیل کشور فلسطین «سازنده نیست». گیدئون سار اظهار داشت: «وجود یک کشور فلسطینی، امنیت کشور اسرائیل را تهدید خواهد کرد».
ماه گذشته رویترز گزارش داد که حاکمان جدید سوریه و اسرائیل، با یکدیگر تماس مستقیم برقرار کرده و نشستهای چهره به چهرهای را با هدف کاهش تنشها و جلوگیری از درگیری مجدد در امتداد مرز مشترک خود برگزار کردند.
در همان خرداد ماه گذشته دونالد ترامپ اعلام کرد که ایالات متحده آمریکا تحریمها علیه سوریه را لغو خواهد کرد و با رئیسجمهور جدید سوریه دیدار کرد و از او خواست تا روابط با اسرائیل را عادی کند.